Kiel registrite je 09:38, 17 sep. 2006 redakti Robert Weemeyer (diskuto \| kontribuoj) Mempatrolatoj, Patrolantoj 16 875 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 18:12, 22 okt. 2006 redakti malfari Oryanw (diskuto \| kontribuoj) 3 864 redaktoj iom aldonis al artikolo Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: '''Pragmatiko''' estas parto de [[lingvoscienco]] kaj studas la rilatojn inter parolo kaj parolsituacio. == Kunteksto ==▼ Oni kutime ne kalkulas en pragmatiko la studon de '''kunteksto'''. La nocion kunteksto necesigas jam la frontigo inter la limigita frazanalizo de tradicia [[sintakso]] kaj la pli granda amplekso de tiaj lingvaj fenomenoj, kiaj [[anaforo]]j. (''Ĝi'' ekzemple estas anafora vorto, ĉar ĝi en iu frazo kompreneblas nur dank' al vortumo eventuale trovebla en iu alia malproksima frazo.) Pli ĝenerale, la entuta kompreno de teksto aŭ de interparolo estas konfidita al fakoj, kiuj staras ie inter [[beletroscienco]] kaj lingvoscienco, nome [[hermeneŭtiko\|interpretarto]], [[stiloscienco]] kaj aliaj.▼ Pragmatiko por si konservas la esploron de rilatoj inter parolo kaj la neteksta ĉirkaŭa mondo.▼ == Situacio influas la sencon de paroloj == Linio 13 ⟶ 7: == Parolo modifas la situacion == Aliflanke ankaŭ parolo iel modifas la mondon. [[J. L. Austin]], el la angla skolo de [[lingvofilozofio]], per sia libro ''Kiel plenumi aferojn per vortoj'' famigis la nocion de '''''memplenuma diro''''': Kiam la prezidanto de asocio diras ''La kunsido ekas'', tiam la kunsido efektive ekas; kiam iu diras ''Mi promesas'' per tio li jam vere promesas; male kiam iu diras ''Mi promenas'', tio estas nur '''''konstata diro''''' ne sufiĉa por plenumi la promenon. (Ankaŭ famas kaj iom similas la nocio '''''memplenuma antaŭdiro''''', kiun [[Robert K. Merton]] difinis por ekonomiko kaj socioscienco: Se publicisto anoncas, ke banko malbone fartas, li povas kaŭzi ĝian bankroton, per tio estigante la fakton, kiun li ŝajne nur prognozis.) Pli diskrete multaj karesaj, '''ĝentilaj''' aŭ aliaj '''parolformoj''' kunkonstruas la situacion, difinante la rolojn de kunparolantoj. ~~Ankaŭ multaj asertoj supozas aŭ trudas, ke la alparolato akceptu iuj sciojn aŭ juĝojn pri la ĉirkaŭa mondo – kion jam el praktika vidpunkto studis [[parolarto]].~~ Ankaŭ multaj asertoj '''supozas aŭ trudas''', ke la alparolato akceptu iuj sciojn aŭ juĝojn pri la ĉirkaŭa mondo – kion jam el praktika vidpunkto studis [[parolarto]]. Pragmatikistoj, daŭrigante la analizon, provas difini koheran sortimenton de ''parolagoj.'' Parolago ne koincidas kun gramatika modo: Ordonon oni povas diri per demando ''Ĉu vi bonvolos.'' Parolagoj do ricevas malfacile difineblan statuson inter gramatika konsisto, mensa intenco kaj socia moro.▼ ▲Pragmatikistoj, daŭrigante la analizon, provas difini koheran sortimenton de ''~~parolagoj~~'''[[parolago]]j.''''' Parolago ne koincidas kun gramatika modo: Ordonon oni povas diri per demando ''Ĉu vi bonvolos.'' Parolagoj do ricevas malfacile difineblan statuson inter gramatika konsisto, mensa intenco kaj socia moro. ▲== Kunteksto == ▲Oni kutime ne kalkulas en pragmatiko la studon de '''kunteksto'''. La nocion kunteksto necesigas jam la frontigo inter la limigita frazanalizo de tradicia [[sintakso]] kaj la pli granda amplekso de tiaj lingvaj fenomenoj, kiaj [[anaforo]]j kaj [[kataforo]]j. (Ekzemple, en la frazoj ''ĜiKiam la vazo falis, '''ĝi''' ~~ekzemple~~rompiĝis. Nun '''ĝi'''aj pecetoj disas sur la planko'' la vorto ''ĝi'' estas anafora vorto, ĉar ĝi ~~en iu frazo~~ kompreneblas nur dank' al vortumo eventuale trovebla en iuantaŭa ~~alia~~parto ~~malproksima~~de la teksto; dum en la frazo ''mi vidis ĝin, kiam la monstro rompis la muron'', la vorto ''ĝi'' funkcias [[kataforo\|katafore]], ĉar ĝi kompreneblas nur per posta parto de la teksto.) Pli ĝenerale, la entuta kompreno de teksto aŭ de interparolo estas konfidita al fakoj, kiuj staras ie inter [[beletroscienco]] kaj lingvoscienco, nome [[hermeneŭtiko\|interpretarto]], [[stiloscienco]] kaj aliaj. ▲Pragmatiko por si konservas la esploron de rilatoj inter parolo kaj la neteksta ĉirkaŭa mondo. == Pragmatiko kaj semantiko == Linio 28 ⟶ 30: La dua vidpunkto, kiun subtenas iuj pragmatikistoj, signifas, ke pragmatiko devus esti nur aspekto de ia pli vasta sencoscienco, kiu kunigus interalie semantikon kaj pragmatikon. == Vidu ankaŭ == [[ekzoforo]] [[deikso]] [[homoforo]] [[metaforo]] == Literaturo == * '''(Angle)''' [[J. L. Austin:]], ''How to do Things with Words.'' - Oxford, 1962. (en) * '''(Angle)''' [[John Searle]], ''Speech Acts: An essay in the Philosophy of language'', ([[1969]]) == Ekstera ligilo == {{el}} [http://www.sunflower.com/~miner/ENKONDUKO_package/enkonduko.html Ken Miner: ''Enkonduko al pragmatiko''] [[Kategorio:Lingvistiko]] [[Kategorio:Pragmatiko]] [[ast:Pragmática]]

Pragmatiko: Malsamoj inter versioj