Jido (lingvo): Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Korektis mistajaĵon, lingve poluris enkondukan frazon kaj forigis al ĝi dubindan opiniecan kaj senfontan aserton
Linio 1:
{{Informkesto lingvo
|Lingvo=Judgermana lingvoJido
|Propra_nomo= {{style/yid|size=13pt|yid=ייִדיש}} [jidiŝ]
|Landoj=[[Israelo]], [[Argentino]], [[Aŭstralio]], [[Belorusujo]], [[Belgujo]], [[Kanado]], [[Estonujo]], [[Hungarujo]], [[Latvujo]], [[Litovujo]], [[Moldavujo]], [[Panamo]], [[Pollando]], [[Puerto-Riko]], [[Rumanujo]], [[Rusujo]], [[Sud-Afriko]], [[Ukrainujo]], [[Urugvajo]], [[Usono]] (precipe [[Nov-Jorko]])
Linio 17:
|vikipedio=yi
}}
'''Jido''', '''la jida''' aŭ '''[[Jidajida lingvo#Pri%20la%20esperantaj%20nomoj|jidiŝajida lingvo]]''' (jidiŝejide: '''ייִדיש''' [jidiŝ]) aŭ judgermana lingvo (la lasta termino estas malmoderna kaj malrekomendata, konsiderata fremda kaj pejorativa de la plej multaj parolantoj), ankaŭ la '''novjuda lingvo''' en traduko de ruslingva verko de [[L. L. Zamenhof|L.L. Zamenhof]]<ref>{{citaĵo el la reto|titolo=Provo de Gramatiko de Novjuda Lingvo|url=http://www.autodidactproject.org/esperanto2010/zamenhof-yiddish1.html}}</ref>, estas lingvo de la [[aŝkenazoj]], kiuj estas [[judoj]] venintajvivintaj elen [[Germanio]], vivintajkaj poste en orienta kaj meza Eŭropo kaj hodiaŭ vivantaj en [[Nordameriko]] kaj aliaj mondregionoj. Hodiaŭ ĉirkaŭ duonmiliono aktive parolas ĉi tiun lingvon, plejparte strikt-ortodoksaj kaj [[Ĥasidismo|ĥasidaj]] judoj de orienteŭropa origino.
 
Jido kreatis antaŭ ĉirkaŭ 1000 jaroj de judoj, kies denaska lingvoj estis mezepokaj latinidaj dialektoj. Ili ankaŭ aktive uzis la hebrean kaj la aramean (almenaŭ, kiel sanktajn kaj literaturajn lingvojn)[https://www.dovidkatz.net/dovid/PDFLinguistics/1991a.pdf][https://www.dovidkatz.net/dovid/Contents/Dovid_Words_on_Fire.pdf]. Ankaŭ eblas, ke ĉi tiu lingvo unue aperis en lokoj de aktiva ĝerman-slava kontakto (kiel orienta Bavario)[https://dannyreviews.com/h/Words_Fire.html]. Dum jarcentoj ĝi fariĝis esenca parto de orienteŭropa juda vivo kaj kulturo.