Bredado: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
esperantigita ŝablono (Referencoj), esperantigita parametro, uzo de ŝablono, formatigo de titoloj, +Projektoj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
Linio 8:
* La bestaj produktoj ne nutraj: lado, haro, felo, silko, plumo, korno...
* la bestaj kromproduktoj: sterko...
* la bestaj fortoj: tiri, porti.
 
== Industria brutobredado ==
John Vidal, ĵurnalisto, verkisto kaj iama eldonisto pri mediprotektado de [[The Guardian]], disvolvigas la tezon, ke nuntempaj [[pandemio]]j pli kaj pli rilatas al perdo de [[biodiverseco]] kaj partikulare pro [[senarbarigo]] kaj intensiva brutobredado, kiuj unuflanke perdigas speciojn kiuj povus bremsi la disvastigon de virusaj zoonozoj kaj aliflanke alproksimigas homojn al naskoloko de la malsanoj, kiuj slatas el unu specio al alia specio.<ref>John Vidal, "Pandemioj: Homoj estas la kulpuloj", en [[Unesko Kuriero]], numero 3 de Julio-Septembro 2021, eldonita de El Popola Ĉinio, [https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000377986_epo/PDF/377986epo.pdf.multi "Restarigo de viv-diverseco, revivigi vivon",] 58 pp. en pp. 7-9.</ref>
 
== Bredbestoj ==
 
* [[bovo]] (viando- kaj laktocele; en la pasinto kaj en nuntempa Azio tircele) en kontinenta klimato
* [[jako]] en Mez-Azio
Linio 27 ⟶ 26:
** [[kapro]]
** [[kuniklo]]
** diversaj fiŝoj: [[karpo]], [[ezoko]], [[truto]], [[salmo]], ktp.
** [[abelo]], [[bombikso]]
 
== Grava lingva noto ==
Originale, bredado signifis ankaŭ ''"plibonigon de kulturformoj de plantoj, produktante novajn per krucado aŭ selekto"''. Tiu senco aperis en PIV, PIV kun Suplemento (1987) kaj tiel en diverslingvaj vortaroj. Tiu signifo de la vorto malaperis el la [[Nova PIV]] kaj tiel el la teksto-sekvantaj retpaĝoj kiel ekz. ReVo, kiu do redonas nur la bestorilatajn signifojn.
 
La pli frua, durilata signifo de bredado eble venis el la angla, germana esprimoj (''Breeding, Züchtung''), kiuj ambaŭ signifas plibonigon de bestoj kaj plantoj. Dume esperantistoj uzis/uzas la vorton bredado ĉefe por bestoj en senco de prizorgado, reproduktado de bestoj, kaj la vorton kultivado ĉefe por plantoj en senco de prizorgado, reproduktado de plantoj. La dua signifo de la vorto apenaŭ estis uzata en la PIV-donita senco ([http://esperanto.cri.cn/1/2006/09/28/1@45987.htm sed jen ekzemplo] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160304194018/http://esperanto.cri.cn/1/2006/09/28/1@45987.htm |date=2016-03-04 }}). Por la dua signifo oni uzis/uzas la vorton ''plibonigo (plibonigi)'' [http://www012.upp.so-net.ne.jp/klivo/origino/origino01.html] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160304135718/http://www012.upp.so-net.ne.jp/klivo/origino/origino01.html |date=2016-03-04 }} [http://www.eventoj.hu/steb/botaniko/genteknika-plantoplibonigo/plantoplibonigo.htm] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160305012143/http://www.eventoj.hu/steb/botaniko/genteknika-plantoplibonigo/plantoplibonigo.htm |date=2016-03-05 }} aŭ ''selektado (selekti)'' [http://www012.upp.so-net.ne.jp/klivo/origino/origino01.html] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20160304135718/http://www012.upp.so-net.ne.jp/klivo/origino/origino01.html |date=2016-03-04 }}.
 
 
[http://www.globidar.org/esperanto/ajes.htm Interesaj bildoj pri porka bredado en Burkina Faso ¢esperantlingve)] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20041021222558/http://www.globidar.org/esperanto/ajes.htm |date=2004-10-21 }}
<gallery>
Dosiero:Cattle and sheep.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|_Pâturage_ -->
Dosiero:Calves.JPG|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|_Veaŭ_ _en_ _batterie_ -->
Dosiero:Piglets DSC03981.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|_Suinocultura_, unu _dos_ _exemplos_ _de_ bredado -->
Dosiero:Shepherd.jpg|<!-- thumb|leftmaldekstra|180px|En brajli montriĉa regiono, (paŝtisto, paŝti) (direktas, gvidas) brutaro de pri 20 ŝafo meze de vepro kaj olivo (arboj, arbas). -->
</gallery>
{{-}}
<br clear=all />
 
== Vidu ankaŭ ==
Linio 57 ⟶ 55:
* [[Naturmediaj efikoj de viandoproduktado]]
 
== Notoj ==
{{Referencoj}}
<references/>
{{Projektoj}}
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Agrikulturo]]