Evangeliisto (Nova Testamento): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e plibonigadeto, anstataŭigis: |thumb| → |eta| (3), |right → |dekstra per AWB
formatigo de buloj, +Projektoj, +Bibliotekoj, kosmetikaj ŝanĝoj
 
Linio 1:
[[Dosiero:France Arles St Trophime Portal Detail.jpg|eta|La simboloj de la kvar evangeliistoj ĉirkaŭantaj [[Jesuo Kristo|Kriston]] majeste sidanta (Katedralo de Arles Saint-Trophime (Francio).]]
[[Dosiero:Four Evangelists in Mont Saint-Michel.jpg|eta|250px|Reprezentado de la kvar evangeliistoj ĉe la [[abatejo]] de [[Monto Sankta Mikaelo (Normandio)]], en Francio.]]
[[Dosiero:KellsFol027v4Evang.jpg|eta|dekstra|250 px|La simboloj de la kvar evangeliistoj, el la [[Libro de Kells]].]]
Linio 5:
'''Evangeliisto''' estas la nomo per kiu oni identigas la kvar verkistojn kiuj redaktis la kvar librojn diritajn [[Evangelio]]jn. Ili estas [[Sankta Mateo|Sankta Mateo apostolo kaj evangeliisto]]. [[Sankta Marko la evangeliisto|Sankta Marko evangeliisto]], [[Sankta Luko|Sankta Luko evangeliisto]] kaj [[Sankta Johano la Evangeliisto|Sankta Johano apostolo kaj evangeliisto]].
 
== Fontoj Kristanaj ==
Pri la aŭtoroj de la evangelioj diversaj kristanaj fontoj, ankaŭ tiuj [[apokrifoj|apokrifaj]] raportas. Unu, eble la plej antikva, por ĉiuj: Sankta [[Sankta Ireneo|Ireneo el Liono]] en sia ''Adversus Haereses'' (Kontraŭ la [[herezo]]j), skribite en la [[2-a jarcento]], kvankam koncize, tiel informis pri ili:
 
Linio 12:
== Ikonografio ==
Ofte la ''evangeliistoj'' estas reprezentataj per simboloj de la "[[tetramorfo]]" (kvar elementoj, ĉi-kaze bestoj), kiuj aperas en la profetaĵoj de profeto [[Ezekielo]], poste reprenitaj en la [[Apokalipso de Johano]]:
* '''La aspekto de iliaj vizaĝoj estis kiel vizaĝo homa, kaj kiel vizaĝo leona sur la dekstra flanko de ĉiuj kvar, kiel vizaĝo bova sur la maldekstra flanko de ĉiuj kvar, kaj kiel vizaĝo agla ĉe ĉiuj kvar.(Ezekielo 1, 10)”'''
* '''”Kaj la unua kreitaĵo similis leonon, kaj la dua kreitaĵo similis bovidon, kaj la tria kreitaĵo havis vizaĝon kvazaŭ homan, kaj la kvara kreitaĵo similis aglon flugantan. (Apokalipso 4, 7)”'''
 
Oni rimarku, ke en la [[libro de Ezekielo]] ĉiu vivanto havas kvar vizagojn, nome ĉiujn kvar formojn, malsame ol en la Apokalipso.
Linio 22:
* Sankta Marko estas reprezentata per alohava '''[[leono]]'''. En lia Evangelio estas precipe rimarkataj la reĝeco, la forto, la majesteco de Kristo: aparte la nombraj mirakloj akcentas la aspekton de la venkanto de la malbono. Krome, estas ĝuste tiu Evangelio kiu rakontas pri la voĉo de [[Johano la Baptisto]] kiu, en la dezerto, ''leviĝas simile al rorado de leono'' (de leono, ĝuste, antaŭanoncante la alvenon de Kristo. Oni vidu ankaŭ la «''[[Vox clamantis in deserto]]''» (voĉo krianta en la dezerto).
* Sankta Luko estas reprezentata per '''[[bovo]]''' alohava aŭ per '''bovido''', simbolo de tenereco, mildeco kaj trankvilo, distingaj karakterizoj de tiu Evangelio pro la priskribita humaneco de Kristo rilate pekulojn kaj virinojn ktp.
* Sankta Johano estas simboligita per '''[[aglo]]'''. Lia Evangelio, fakte, ŝvebas en teologiaj vizioj, kaj do ĝi estas kiu havas la ''vidon plej penetran''. Oportunas la aglo do kiu ''flugas pli alte'' ol ĉiuj estaĵoj kaj, unika inter ĉiuj, ''povas vidi la sunon sen blindiĝi, aŭ rigardo al la ĉielo kaj al la Absoluto, al Dio. La johana Evangelio, fakte, startas per vortoj forte ŝarĝitaj je [[transcendeco]]: ''"(1, 1) En la komenco estis la Vorto, kaj la Vorto estis kun Dio, kaj la Vorto estis Dio.”''
 
== Galerio ==
Linio 33:
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Evangelio laŭ Mateo]]
* [[Evangelio laŭ Marko]]
* [[Evangelio laŭ Luko]]
* [[Evangelio laŭ Johano]]
* [[Interevangelia harmonio]]
* [[Johano la Baptisto]]
* [[Tetramorfo]]
* [[Evangeliistaj simboloj]]
 
{{Projektoj}}
{{Bibliotekoj}}
 
[[Kategorio:Homoj de la Nova Testamento]]