Vladimir Ĵabotinskij: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
 
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Image:Zeev Jabotinsky.jpg|thumb|Vladimir Zeev Ĵabotinskij]]
'''Vladimir Zeev Ĵabotinskij''' (hebree: זאב ז'בוטינסקי, ruse: Владимир (Зеэв) Евгеньевич Жаботинский; naskiĝis la [[18-an de oktobro]] [[1880]] en [[Odessa]]; mortis la [[8-an de aŭgusto]] [[1940]] en [[Usono]]) estis frua gvidanta [[cionismo|cionisto]], verkisto kaj fondinto de la [[Juda Legio]] en la [[unua mondmilito]].
 
Li studis juron en Romo, kie li iĝis cisonisto je efiko de la naciaj pensoj de [[Garibaldi]]
 
Li partoprenis en la 6-a cionista kongreso en 1903, en tempo de la [[pogromo]]j de [[Kiŝinjev]], kaj kie li tute akceptis politikan programon de [[Theodor Herzl]]. La cionistoj sendis lin en 1908 al Turkio, kie li provis trovi apogon de la Osmanida Imperio. Li vizitis unuafoje en 1909 Palestinon.
Ĉe komenco de la unua mondmilito, li estis korespondanto de Moskva gazeto en okcidenta Eŭropo. Li renkontis [[Joseph Trumpeldor]] en [[Alexandria]] kaj proponis fondon de Juda Legio por liberigi Israelon sub gvido de la britoj. Li formis la unuan Judan regimenton. Post la mondmilito, estiĝis interesdiferencoj inter li kaj la britoj.
 
 
Post kiam Ĵabotinskij en 1920 helpis defendi la judojn de Jerusalemo, arestis lin la britoj kaj punis je 15-jara trudlaboro. Fine li ricevis amnestion de ĉefkomisaro [[Herbert Samuel]] kaj liberiĝis post tri monatoj el prizono de [[Akko]].
[[Image:Zeev Jabotinsky uniform.jpg|thumb|Ĵabotinskij en uniformo de la Juda Legio]]
[[Chaim Weizmann]] proponis al Ĵabotinskis postenon en la afergvidado de la WZO („[[World Zionist Organization]]“). En tiu funkcio prenis respondecon pri akcepto de la Blanka libro de [[Churchill]] de 1922, kiu elprenis [[Transjordanio]]n el inter la kondiĉoj de la [[Balfour-deklaro]].
 
En 1923 Ĵabotinskij forlasis la postenon kun die Exekutive, elreviĝante pri la brita politiko kontraŭ la [[cionismo]] kaj pri la repacigemo de la cionista gvidantaro. Samjare fondi li la junularan movadon [[Betar]] kaj la Mondan Union de la Cionistaj Reviziistoj, kiuj ricevis 9 mandatojn en la Cionista Kongreso de 1927.
 
Ĵabotinskij iĝis pli kaj pli radikala naciisto, kiu primiris la italan faŝismon kaj Benito Mussolini. Li volis ĉiam judan plimulton en Israelo, per forpelo de la palesinaj araboj.
 
Li forlasis Palestinon en 1929 por partopreni la 16-an cionistan kongreson. La reveturon baris la britoj je araba premo.
 
Pro disputo al cionistaj organizoj, li fondis en Vieno 1935 Novan Cionistan Organizon. Li celis judan ŝtaton sur ambaŭ bordoj de la Jordan-rivero, juadn armeon kaj grandan enmigradon, ĉesigante la diasporon. La lando devas estis bazita je judaj valoroj, hebrea lingvo, egalrajtoj al la araba malplimulto.
Dum la arabaj ribeloj de 1936 ĝis 1939, Ĵabotinskij estis en 1937 ĉefkommndanto de la radikala terorgrupo [[Irgun]], kiu respondecis pri atencoj kontraŭ britoj kaj palestinoj.
 
Li mortis en 1940 je korinfarkto, en Novjorko, kie li serĉis apogantoj je la juda armeo. Liaj restaĵoj estis transliveritaj al Israelo en 1964.
 
 
== Literaturo ==
* Shmuel Katz: ''Lone Wolf: a Biography of Vladimir (Ze'ev) Jabotinsky''. New York: Barricade Books, 1996.
* Joseph B Schechtman: ''The Vladimir Jabotinsky Story''. New York, T. Yoseloff, 1956-1961.
* Yaacov Shavit: ''Jabotinsky and the Revisionist Movement, 1925-1948''. London, England; Totawa, N.J.:F. Cass, 1988.
* Tom Segev: ''Die siebte Million. Der Holocaust und Israels Politik der Erinnerung.'' Rowohlt, Reinbek 1995. ISBN 3498062441
 
 
== Rete ==
* [http://www.jafi.org.il/education/100/german/people/Jabotinsky.html Vladimir Ze´ew Jabotinsky (1880 - 1940)]
* [http://www.bautz.de/bbkl/j/Jabotinsky.shtml Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon]
 
[[en:Ze'ev Jabotinsky]]
[[ca:Zeev Jabotinsky]]
[[de:Wladimir Zeev Jabotinsky]]