Malgrandega nigra truo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Nova paĝo: '''Malgrandega nigra truo''', ankaŭ nomata kiel '''kvantum-mekanika nigra truo''' aŭ '''malgranda nigra truo''', estas simple malgranda nigra truo por kiu [[Kvantuma mekaniko|kva...
 
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
'''Malgrandega nigra truo''', ankaŭ nomata kiel '''kvantum-mekanika nigra truo''' aŭ '''malgranda nigra truo''', estas simple malgranda [[nigra truo]] por kiu [[Kvantuma mekaniko|kvantum-mekanikaj]] efikoj ludas gravan rolon.
 
simple malgranda [[nigra truo]] por kiu [[Kvantuma mekaniko|kvantum-mekanikaj]] efikoj ludas gravan rolon.
 
== Ekspliko ==
 
La plej malgranda maso kiun povas havi nigra truo, por ke la klasika priskribo de nigra truo ankoraŭ havu iun senson, estas verŝajne de ordo de la [[Planck-a maso]], kiu estas ĉirkaŭ 2 &times; 10<sup>−8</sup> kg aŭ 1.1 &times; 10<sup>19</sup> GeV. Je ĉi tiu skalo la formuloj de [[varmodinamiko de nigra truo]] donas ka la malgranda nigra truo devus havi [[entropio]]n de nur 4π<!--[[NAT (informo)|NAToj]]-->; ekvivalentan surfacan temperaturon de T<sub>P</sub> / 8π, bezonante ka la varmeca energio estas kvante komparebla kun energio de maso de la tuta malgranda nigra truo; kaj [[ondolongo de Compton|ondolongon de Compton]] egala al [[Radiuso de Schwarzschild]] de la nigra truo (ĉi tiu distanco estas egala al la [[Planck-a longo]]). Ĉi tiu estas la punkto kie klasika gravita priskribo de la objekto ne povas fukcii kun nur malgrandaj kvantumaj korektadoj, sed tute ne bone priskribas la aferon.
La plej malgranda maso kiun povas havi nigra truo, por ke la klasika priskribo de nigra truo ankoraŭ havu iun senson,
 
estas verŝajne de ordo de la [[Planck-a maso]], kiu estas ĉirkaŭ 2 &times; 10<sup>−8</sup> kg aŭ 1.1 &times;
 
10<sup>19</sup> GeV. Je ĉi tiu skalo la formuloj de [[varmodinamiko de nigra truo]] donas ka la malgranda nigra truo
 
devus havi [[entropio]]n de nur 4π<!--[[NAT (informo)|NAToj]]-->; ekvivalentan surfacan temperaturon de T<sub>P</sub> /
 
8π, bezonante ka la varmeca energio estas kvante komparebla kun energio de maso de la tuta malgranda nigra truo; kaj
 
[[ondolongo de Compton|ondolongon de Compton]] egala al [[Radiuso de Schwarzschild]] de la nigra truo (ĉi tiu distanco
 
estas egala al la [[Planck-a longo]]). Ĉi tiu estas la punkto kie klasika gravita priskribo de la objekto ne povas
 
fukcii kun nur malgrandaj kvantumaj korektadoj, sed tute ne bone priskribas la aferon.
 
La ekzisto de nigraj truoj de ĉi tiu maso estas pure [[Hipotezo|hipoteza]] sed se [[denaska nigra truo|denaskaj nigraj
 
truoj]] ekzistas, ili povus atingi ĉi tiujn kondiĉojn kiel la finan stadion de [[vaporiĝo de nigra truo]].
 
Tia energio estas de ordoj de grandeco pli grandaj ol tiuj kiuj povas esti produktitaj sur tero en [[akceliloj]] similaj
 
al la [[Granda Hadrona Akcelilo]] (maksimume ĉirkaŭ 14 &times; 10<sup>3</sup> GeV), aŭ detektita en kolizioj de
 
[[kosma radiado]] en la atmosfero. Estas pritakso ke por alveturigi du volumenaĵojn de [[fermiono]]j en distancon de
 
Planck-a longo kun la nun artingebla magneta kampo necesus ringa akcelilo de ĉirkaŭ 1000 [[luma jaro|lumaj jaroj]] en
 
diametro por konservi la volumenaĵojn sur trako. Eĉ se ĝi estus ebla, la kolizia produkto devus esti ege malstabila, kaj
 
preskaŭ tuj disiĝi.
 
Iuj teoriistoj sugestas ke la multaj dimensioj postulataj de [[teorio de kordoj]] povus fari ke la efika forteco de
 
gravito estas je multaj dekumaj ordoj de grandeco pli forta je malgrandaj distancoj (do, tre altaj energioj). Ĉi tio
 
povus esti pli malgranda ol la Planck-a energio, kaj ebligi nigro-truo-ecajn priskribojn taŭgajn je malmulte pli
 
malgrandaj masoj. Sed ĉi tio estas alte spekulativa.
 
Aliaj dubas pri la bazaj supozoj de la [[kvantuma gravito]], kaj ĉu estas reale deviganta okazo al kredi al vaporiĝo de
 
nigraj truoj. Ĝi estas la nura kvantuma supozo kiu konduki al la krizo je la Planck-a maso: en klasika fizika
 
relativeco, nigra truo povas principe esti arbitre malgranda.
 
Fizikisto [[Brian Greene]] sugestis ke [[elektrono]] povas esti malgrandega nigra truo; vidu en [[elektrona nigra
 
truo]]. Malgrandaj nigraj truoj devus aspekti kiel rudimentaj partikloj ĉar ili devus esti plene difinitaj per ilia
 
maso, ŝargo kaj spino. Je ĉi tiu vido, la signifo de la Planck-a maso estas tiu ke ĝi markas limon kie la duon-klasika
 
La ekzisto de nigraj truoj de ĉi tiu maso estas pure [[Hipotezo|hipoteza]] sed se [[denaska nigra truo|denaskaj nigraj truoj]] ekzistas, ili povus atingi ĉi tiujn kondiĉojn kiel la finan stadion de [[vaporiĝo de nigra truo]].
proksimuma kalkulado rompiĝas, kaj plene kvantuma mekanika priskribo de la sistemo iĝas bezonata. Gravite dominata
 
Tia energio estas de ordoj de grandeco pli grandaj ol tiuj kiuj povas esti produktitaj sur tero en [[akceliloj]] similaj al la [[Granda Hadrona Akcelilo]] (maksimume ĉirkaŭ 14 &times; 10<sup>3</sup> GeV), aŭ detektita en kolizioj de [[kosma radiado]] en la atmosfero. Estas pritakso ke por alveturigi du volumenaĵojn de [[fermiono]]j en distancon de Planck-a longo kun la nun artingebla magneta kampo necesus ringa akcelilo de ĉirkaŭ 1000 [[luma jaro|lumaj jaroj]] en diametro por konservi la volumenaĵojn sur trako. Eĉ se ĝi estus ebla, la kolizia produkto devus esti ege malstabila, kaj preskaŭ tuj disiĝi.
nigro-truo-ecaj strukturoj povus ankoraŭ ekzisti kun ĉi tiuj pli malgrnadaj masoj, sed la vaporiĝo de nigra truo devus
 
Iuj teoriistoj sugestas ke la multaj dimensioj postulataj de [[teorio de kordoj]] povus fari ke la efika forteco de gravito estas je multaj dekumaj ordoj de grandeco pli forta je malgrandaj distancoj (do, tre altaj energioj). Ĉi tio povus esti pli malgranda ol la Planck-a energio, kaj ebligi nigro-truo-ecajn priskribojn taŭgajn je malmulte pli malgrandaj masoj. Sed ĉi tio estas alte spekulativa.
esti subpremita per kvantumaj efikoj, simile al tio kiel elektrono konstante akcelanta por ĉirkaŭiri atomon ne
 
Aliaj dubas pri la bazaj supozoj de la [[kvantuma gravito]], kaj ĉu estas reale deviganta okazo al kredi al vaporiĝo de nigraj truoj. Ĝi estas la nura kvantuma supozo kiu konduki al la krizo je la Planck-a maso: en klasika fizika relativeco, nigra truo povas principe esti arbitre malgranda.
elradias, malgraŭ la antaŭdiroj de klasika elektromagnetismo.
 
Fizikisto [[Brian Greene]] sugestis ke [[elektrono]] povas esti malgrandega nigra truo; vidu en [[elektrona nigra truo]]. Malgrandaj nigraj truoj devus aspekti kiel rudimentaj partikloj ĉar ili devus esti plene difinitaj per ilia maso, ŝargo kaj spino. Je ĉi tiu vido, la signifo de la Planck-a maso estas tiu ke ĝi markas limon kie la duon-klasika proksimuma kalkulado rompiĝas, kaj plene kvantuma mekanika priskribo de la sistemo iĝas bezonata. Gravite dominata nigro-truo-ecaj strukturoj povus ankoraŭ ekzisti kun ĉi tiuj pli malgrnadaj masoj, sed la vaporiĝo de nigra truo devus esti subpremita per kvantumaj efikoj, simile al tio kiel elektrono konstante akcelanta por ĉirkaŭiri atomon ne elradias, malgraŭ la antaŭdiroj de klasika elektromagnetismo.
Nun oni povas certe diri ke nunaj antaŭdiroj pri funkciado de nigra truo kun maso ''malpli'' granda ol la Planck-a maso
 
Nun oni povas certe diri ke nunaj antaŭdiroj pri funkciado de nigra truo kun maso ''malpli'' granda ol la Planck-a maso estas neplena.
estas neplena.
 
== Vidu ankaŭ jenon: ==