Gravita lenso: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
eNeniu resumo de redakto
eNeniu resumo de redakto
Linio 1:
'''Gravita lenso''' estas formita kiam la lumo de tre malproksima kaj hela fonto (kiel [[kvazaro]]) estas kurbita ĉirkaŭ peza objekto (kiel peza [[galaksio]]) inter la fonta objekto kaj la rigardanto. La procezo estas sciata kiel '''gravita lensado''', kaj estas unu el la [[testoj de fizika relativeco|antaŭdiroj]] de [[Fizika relativeco|fizika relativeca]] [[teorio]] de [[Albert Einstein]]. Ĝi estis iamankaŭ sciata kiel la '''efiko de Ejnŝtejno''', kvankam tio estas ne la sola signifo de ĉi tiu termino.
 
==Priskribo==
[[Dosiero:Gravitational lens-full.jpg|thumb|left|250px|Kurbiĝanta lumo ĉirkaŭ peza objekto de malproksima fonto. La oranĝkoloraj sagoj montri la videblan pozicio de la fona fonto. La blanka sagoj montri la vojo de la lumo de la vera pozicio de la fonto.]]
En gravita lenso, la [[gravito]] de la peza objekto kurbiĝaskurbigas [[lumo]]n, sed malsimile al optika [[Lenso (optiko)|lenso]] maksimuma kurbiĝo okazas plej proksime al la pezaĵo. Sekve gravita lenso ne havas solan [[fokuso (optiko)|fokusan punkton]]. Sekve de ĉi tiu, se la fonto, peza objekto, kaj la rigardanto kuŝas sur rekto, la fonto videblas kiel ringo malantaŭ la peza objekto. Ĉi tiu fenomeno estis unue menciismenciita en [[1924]] de fizikisto [[Orest Chwolson]] [http://www.abc.net.au/science/k2/moments/gmis9737.htm], kaj etisestis kvante prikalkulita de [[Ejnŝtejno]] en [[1936]]. Ĝi estas kutime referita al en la literaturo kiel '''[[Ejnŝtejna ringo]]''', ĉar Chwolson ne koncernis helecon aŭ radiuso de la ringa bildo. Pli kutime, la peza aĵo (ofte [[galaksio]]) estas ne en centro, kreantakreante plurajn bildojn laŭ la relativaj pozicioj de la fonto, lenso, kaj rigardanto, kaj la geometria formo de la gravito de la lensanta galaksio. Aldone, la rigardanto povas rekte vidi ankaŭ fonton, duplikatitan per la gravita lenso, kvankam la lensita bildo estas ĉiam esti malformigita kompare al la fonto.
 
Estas tri klasoj de gravita lensado:
# Forta lensantalensado: kie estas facile videblaj malformiĝoj similaj al la formigo de [[Ejnŝtejna ringo]], arkoj, kaj multaj bildoj.
# Malforta lensado: kie la malformiĝoj de fona objekto estas multe pli malgrandaj kaj povas nur esti detektitadetektitaj jperper analizo de granda kvanto de objektoj por trovi malformiĝojn de nur kelkaj centonoj. La lensado videblas statistike kiel preferita streĉade de la fonaj objektoj perpendikulare al la direkto al centro de la lenso.
# [[Gravita mikrolensado]]: kie ne distordo en geometria formo povas vidiĝi sed la kvanto de lumo ricevita de fona objekto ŝanĝiĝas kun tempo. La fona fonto kaj la lenso povas esti steloj en la [[Lakta vojo]] en unu tipa okazo, kaj steloj en malproksima galaksio kaj eĉ pli malproksima [[kvazaro]] en alia okazo.