Kiel registrite je 20:33, 3 jan. 2007 redakti Petr Tomasovsky (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 137 893 redaktoj Neniu resumo de redakto ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 22:50, 2 mar. 2007 redakti malfari 83.23.65.245 (diskuto) Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 9: Loko de morto = [[Parizo]] \| }} '''Cyprian Kamil NORWID''' (naskiĝis la [[24-an de septembro]], [[1821]] en [[Laskovo]], mortis la [[23-an de majo]], [[1883]] en [[Parizo]]) estis el la grandaj polnaciaj profetoj, granda pola poeto, skribisto, pentristo kaj filozofo ([[mesianismo]] kaj etiko de Norwid). Unu el gravaj kunkreantoj en [[romantismo\|Romantisma]] epoko, kiu paradokse kreis ne nur romantike sed ankaŭ klasike, parnase, simbolike kaj eĉ simile al postea pola moderna tempo ([[Juna Pollando]]). Li estas opiniata kiel geniulo malaprecita dum lia vivo. Li estis malkovrita nur dum Juna Pollando (precize: dudekaro interbatala [[1918]]-[[1939]]) ==Vivo== Linio 45: ==Verko== [[Image:Norwid Cyprian Kamil.jpg\|thumb\|left]] Verkaĵo de Norwid estas tre kunigita kun [[parnasismo]], [[klasikismo]] kaj [[romantismo]]. Li tamen nenie apartenis. Lia originala poezio ne estas klasikisma nek romantisma. Eĉ aperis hipotezo, ke poezio de Norwid estas "prapostmoderna". Li ofte uzas neologizmojn, kontaminaciojn de vortojn, li ludas per lingvo kaj samtempe kreadas per ĝi la ''grandan kanton'' de arto. Kvankam lia verkaĵo tre antaŭigas verkojn de sia tempo lia verkaĵo estis forgesita. Nur dum la ''[[Juna Pollando]]'' estis malkovrita denove lia verko. ~~Verkaĵon~~La ~~malkovris~~juna ĵurnalisto, [[Zenon "Miriam" Przesmycki]], legante forgesitajn poetojn de antaŭa (~~Miriam~~19-a) jarcento trovis versareton de Norwid. Post lego de kelkajn versojn li en ŝoko kriis: "Kiu ĝin skribis?!". Li komencis serĉi en ĉiujn bibliotekojn universitatajn informoj pri Norwid. Poste li veturis al ''Domo de Sankta Kazmiro'' kie okazis, ke preskaŭ ĉiuj manskribaĵoj hazarde pereis. Kiam li trovis ''Promethidion'' li estis tiel ŝokita, ke li skribis en sia revuo ''Chimera'', ke post Mickiewicz, Krasiński kaj Słowacki, Norwid estas la kvara granda profeto nacia. Li publikadis poeziaĵojn de Norwid en revuo kaj vekigis famon de li. Norwid estis forigita per sia medio kaj sia epoko kiel aŭtoro senkomprenebla kaj nur li estis komprenita dum Juna Pollando (kiel li skribis- ''vi komprenos malfrua nepo''). Fariĝis tio kion li antaŭvidis: forigita poeto estos denove malkovrita. Norwid opinis, ke nur poeto forigita povus esti granda ĉar antaŭigas sian epokon. Li priskribis tian fenomenon en multaj versoj, ekzemple en "Coś ty Atenom zrobił Sokratesie?" ("Kion vi faris al Ateno, ho Sokrato?"). Liajn ''Arajn Verkojn'' eldonis Juliusz Wiktor Gomulicki. Enfine li eldonis ''Tutajn Skribaĵojn'' de Norwid. Ĝi konsistas dekunuajn tomojn kun reprodukcioj de pentraĵoj kaj epistoloj.▼ Poezio de Norwid estis ĉiam forte religia. Poste ĝi fariĝis ege mistika. Dum Mickiewicz batalis kun Dio pri sendepenceco, Norwid enamiĝis en Dio. Li fidis, ke klara kredo farigas homon libera. Ekzistas granda problemo- kiel paroli pri poezio de Norwid. Kiam leganto trovas verson de Norwid li rigardas, ke estas tre diskonstruita interpunkcio. Wiktor Gomulicki parolis pri Norwid, ke li estis ''sfinkso de senco''. Sed multuloj opinias, ke la ricevo de poeziaĵo de Norwid estas apriora kaj ĝi ne bezonas profundan esploradon. Tiu dualismo substrekas superfunkciecon de tiuj versoj. Krom ne nur Norwid skribas laŭbele, laŭromantike, laŭklasike sed li skribas ĝin per sia mema lingvo. La lingvo tiu ne estas senco permutita por rimo aŭ formo, sed formo, rimo, lingvo permutita por senco, ricevo. Tial sen kontrolo super lingvo kaj rimo Norwid parolas per lingvo kun neologismoj, kontaminacoj de vortoj, rimoj diverssilabigitaj. Majstreco kaj precizeco estas ofte en verso skribata same al Dio kiel al simpla homo. Klasikisma naturo de tiuj versoj permesas por rigardi fragmentoj pri la malnovaj dioj kaj filozofioj, sed ankaŭ enkondukas li tie diojn, filozofiojn, mitojn de slaveco (ekzemple en ''Bema pamięci żałobny rapsod''). Norwid ne estas tamen poeto laŭ siaj teĥnikoj de poezio sed laŭ sia sento- neniu konos vere Norwid se ne legos ian lian verson. Kiel multuloj de romanta epoko Norwid estis influita per [[Mesianismo]]. En ''"Promethidion"'', lia plej mistika verko Norwid kiel profeto konsilas al homaro kaj al okupita Pollando revenadon al plej bazaj ideoj de agado- belo, bono kaj vero (Triado de [[Platono]]). Promethidion konsistas du grekajn dialogojn skribitaj per verso. Unua dialogo parolas pri beleco kaj formo. Norwid parolas tie ke ĉia homaro devas influante sin per beleco labori por mema laboro ("Ĉar belo estas por tio ke miriĝi, laboro por laboro ke resurekciĝi"). En dua dialogo oni parolas pri vero. Norwid parolas tie ke Pollando estas bedaŭrinde nur voĉo kvankam ĝi estas "filino de opinio" (opinio signifas tie ideon kiu devigas al boneco). En dua dialogo ĉefa parolanto estas danke al sia revoluciema parolado, profetaĵo malaprecita. En lia kreaĵo do oni rimarkas grandan suferon de realeco (precipe pro malfacila al Poloj tempo de okupata Polujo) kaj profundan sencon de esto. Li estis tre laudata per papo Johano Paŭlo la 2-a. Papo parolis pri li kiel pri sia plej amata poeto.▼ ▲Liajn ''Arajn Verkojn'' eldonis Juliusz ~~Wiktor~~ Gomulicki. Enfine li eldonis ''Tutajn Skribaĵojn'' de Norwid. Ĝi konsistas dekunuajn tomojn kun reprodukcioj de pentraĵoj kaj epistoloj. Multaj historikitstoj de la literaturo opinias ke Norwid estis tre frua egzistencialisto. Liaj opinioj kaj same liaj verkoj estas tre egzistencialemaj kaj similaj al opinioj pri homa esto kaj fatalo de [[Franz Kafka]], [[Kierkegard]], [[Martin Heidegger]] kaj [[Jean-Paul Sartre]]. Li skribis pri lia esto falita en dezerto de esto (el Vade-Mecum:''"Vivi min ordonis en dezerto de vivo!"'', ''"Sole mi eniris kaj mi sole eraras plu"'').▼ ▲Kiel multuloj de romanta epoko Norwid estis influita per [[Mesianismo]]. Li tamen foriras de klasika mesianismo de Mickiewicz aŭ [[Józef Hoene-Wroński]]. En ''"Promethidion"'', lia plej mistika verko Norwid kiel profeto konsilas al homaro kaj al okupita Pollando revenadon al plej bazaj ideoj de agado- belo, bono kaj vero (Triado de [[Platono]]). Promethidion konsistas du grekajn dialogojn skribitaj per verso. Unua dialogo parolas pri beleco kaj formo. Norwid parolas tie ke ĉia homaro devas influante sin per beleco labori por mema laboro ("Ĉar belo estas por tio ke miriĝi, laboro por laboro ke resurekciĝi"). En dua dialogo oni parolas pri vero. Norwid parolas tie ke Pollando estas bedaŭrinde nur voĉo kvankam ĝi estas "filino de opinio" (opinio signifas tie ideon kiu devigas al boneco). En dua dialogo ĉefa parolanto estas danke al sia revoluciema parolado, profetaĵo malaprecita. En lia kreaĵo do oni rimarkas grandan suferon de realeco (precipe pro malfacila al Poloj tempo de okupata Polujo) kaj profundan sencon de esto. Li estis tre ~~laudata~~laŭdata per papo Johano Paŭlo la 2-a. Papo parolis pri li kiel pri sia plej amata poeto. Mesianismo de Norwid estas tia- ĉio celas al beleco, vero kaj bono. Beleco- donas sencon al laboro, vero- estas la espero de laboro, bono- estas laboro. Se Polujo beleiĝus ĝia savo estus. La libero estas la vera kredo laŭ sia etoso. Norwid parolis, ke ĉiu homo estas inklinita por tiu savo. Li kredis ankaŭ, ke konforme kun sia esteco li nature kredas, ke ĉiu homo havas ion de amata Pollando. ▲Multaj historikitstoj de la literaturo opinias ke Norwid estis tre frua egzistencialisto. Liaj opinioj kaj same liaj verkoj estas tre egzistencialemaj kaj similaj al opinioj pri homa esto kaj fatalo de [[Franz Kafka]], [[Kierkegard]], [[Martin Heidegger]] kaj [[Jean-Paul Sartre]]. Li skribis pri lia esto falita en dezerto de esto (el Vade-Mecum:''"Vivi min ordonis en dezerto de vivo!"'', ''"Sole mi eniris kaj mi sole eraras plu"''). ''Mal', mal', malbone, ĉiam, ĉie,''<br> ''tiu faden' tiras mien,''<br> ''Estas malantaŭ, antaŭ, ĉe mi,''<br> ''Ĝi en ĉia spireto''<br> ''Ĝi en ĉia rideto''<br> ''En kant', vers', ĥimno''<br> ''Mia kanto'' ==Verkoj== Linio 106 ⟶ 117: [[Kategorio:Poloj\|Norwid]] [[Kategorio:Profetoj\|Norwid]] [[Kategorio:Filozofoj\|Norwid]] [[Kategorio:Polaj filozofoj\|Norwid]] [[Kategorio:Polaj verkistoj\|Norwid]] [[Kategorio:naskiĝintoj en 1821\|Norwid]]

Cyprian Norwid: Malsamoj inter versioj