Bronisława Wajs - Papuŝa

Bronisława Wajs - Papuŝa naskiĝis la 17-an de aŭgusto 1908 aŭ la 10-an de majo 1910 en Lublin, mortis la 8-an de 1987 en Inowrocław. Devenis de la etna grupo Polska Roma (polaj ebenaj ciganoj / romaoj). Poetino verkanta en la cigana lingvo / romaa lingvo, konata laŭ pseŭdonomo Papuŝa (t.e. "Pupo" en la romaa lingvo).

Bronisława Wajs
Persona informo
Bronisława Wajs
Naskiĝo	17-a de aŭgusto 1908 en Lublin, Pollando
Morto	8-a de februaro 1987 en Inowrocław
Nacieco	polino
Etno	ciganino / romaino
Lingvoj	pola vd
Ŝtataneco	Pollando • Svedio vd
Profesio
Alia nomo	Papusza (Papuŝa) (t.e. "Pupo" en la romaa lingvo)
Okupo	poeto • verkisto vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Vivo

Ŝi estis unu el kelkaj ciganaj virinoj, kiu memstare lernis skribi kaj legi. Neniam frekventis lernejon. En la aĝo de 16 jaroj edziniĝis al multe pli aĝa harpisto Dionizy Wajs.

Dum la Dua Mondmilito kaŝis sin kun sia grupo en arbaroj de Volinio antaŭ teroro de ukrainaj naciistoj.

Kiel poetino debutis en Nowa Kultura (Nova Kulturo) en 1951. Ŝia malkovrinto kaj tradukisto estis en 1949 Jerzy Ficowski. Siajn unuajn tradukaĵojn li sendis al Julian Tuwim, kiu publikigis ilin. Papuŝa post multe da jaroj de vagado kun la cigana tendaro en 1950 ekloĝis en Żagań. Ekde 1954 setlis kun la cigana tendaro en Gorzów Wielkopolski. En 1981 maljunan kaj malsanan prizorgis la familio en Inowrocław. En sia medio ŝi renkontiĝadis kun malaprobo pro malrespekto de tradicia rolo de virino. Ĉikanoj kaŭzis en ŝi psikan malsanon kaj neceson de perioda kuraco en psikiatriejoj. Ŝi apartenis al Asocio de Polaj Verkistoj de 1962. Ŝiaj versaĵoj estis tradukitaj al la germana, angla, franca, hispana, sveda kaj itala lingvoj.

En 1992 aperis filmo Historio de ciganino laŭ scenaro kaj reĝisorado de Greg Kowalski kaj muziko de Jan Kanty Pawluśkiewicz. Aŭtune 2010 Krzysztof Krauze komencis realigi aŭtoran filmon pri Papuŝa.

Bronislawa Wajs "Papuŝa" / "Pupo" (1930)

Bronislawa Wajs "Papuŝa" / "Pupo"

Verkaro

Danke al traduko de Jerzy Ficowski oni eldonis tri volumetojn:

• Pieśni Papuszy (Kantoj de Papuŝa), Wrocław 1956
• Pieśni mówione (Kantoj parolataj), Łódź 1973
• Lesie, ojcze mój (Ho vi, arbaro, mia patro), Warszawa 1990, 2013, p. 96 ISBN 978-83-62795-23-9

Literaturo

• Magdalena Machowska, Bronisława Wajs Papusza. Między biografią a legendą (Bronisława Wajs Papusza. Inter biografio kaj legendo), Nomos, Kraków 2011, s. 364 ISBN 978-83-7688-058-7
• Angelika Kuźniak, Papusza, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2013, p. 199 ISBN 978-83-7536-501-6

Vidu ankaŭ

• Viki Gabor

Eksteraj ligiloj

Biografio laŭ Adam Bartosz Arkivigite je 2010-02-16 per la retarkivo Wayback Machine - en la pola

Biografio en la angla Arkivigite je 2011-05-31 per la retarkivo Wayback Machine

La lokoj en Gorzów Wielkopolski memorigantaj poetinon Wajs Papuŝa

Monumento omaĝe al Bronisława Wajs "Papuŝa" / "Pupo", en la Roza Parko

• 
  str. Sikorskiego – la memortabulo ĉe la muro de biblioteko
• 
  La Roza Parko, la ŝatata promenejo de la poetino
• 
  str. Kosynierów Gdyńskich 20 – la domo de poetino en la jaroj 1953 – 1983
• 
  str. Kosynierów Gdyńskich 20 – la memortabulo