Darial-trapasejo
La Darial-trapasejo estas dekunu kilometrojn longa ravino en la norda Kartvelio al limo kun Rusio. Ĝi situas ĉe la orienta piedo de la monto Monto Kazbek (alto 1024 m) en Granda Kaŭkazio kaj ĝin trafluas la Terek-rivero. La preskaŭ 600 metrojn altaj krutaj rokaj muroj ambaŭflanke de la kanjono ŝrumpiĝas je distanco de ok metroj. La pinglotruo survoje al Kaŭkazio dum jarcentoj estis de granda strategia graveco.
La nuna nomo venas el la novpersa nomo de la trapasejo dar-i Alan (pordego de la alanoj). En la kartvela historia verkado, ĝi estas Ralani'', Dargani Darialani. Por la roma natursciencisto kaj geografo Plinio li estis la Portae Caucasiae aŭ Portae Hiberiae. Ĉe Ptolemeo la trapasejo estas nomata Sarmatikai Pylai (greke Σαρματικαι Πυλαι). La tataroj nomis lin Darioli.
La kontrolo de la pinglotruo, kiel dum jarcentoj la sola vojo tra la Kaŭkazio ludis gravan rolon en la eksterlanda politiko de Kartvelio, la Romia Imperio, Persio, la araba kalifujoj, la bizanca imperio kaj poste Rusio. Ekde la 13-a jarcento gravis malhelpi militajn nomadajn tribojn de la Norda Kaŭkazio, inkluzive de la nomdonajn alanojn, invadi la sudon. Ili regule invadis Kartvelion, Azerbajĝanon kaj Armenion. Ekde la 18-a jarcento, la trapasejo por la rilato inter Rusio kaj Kartvelio estis esenca. En 1799, oni konstruis super la pasejon en la roko la kartvelan militan vojon.
Post la konkero de Iberio per Pompeo en 66 a.K., la romianoj konstruis la fortikaĵon en la kanjono Kumania kaj barilon faritan el arbotrunkoj, kiu estis plifortigita per feroj. La iberiaj reĝoj funkciigis la fortikaĵon dum pluraj jarcentoj sub la nomo Kumli. Ĝi estis renovigita plurfoje. Ĝiaj ruinoj sur monteto sur la maldekstra bordo de Terek ankoraŭ videblas eĉ hodiaŭ. Ĝi havis gvat-turon kaj sekretan pasejon al la rivero. Persio konstruis en la 5-a jarcento la kastelon Biriparach, en kiu estis postenigitaj ĉ. 1.000 soldatoj.
Rusio konstruis post 1801 je la norda elirejo de la trapasejo fortikaĵon Darialskoje (ruse Дарьяльское) kies sporadaj restaĵoj hodiaŭ kuŝas rekte malantaŭ la rusa-kartvela limo, sur kartvela teritorio. Ankaŭ, la Sovetunio uzis la naturan pinglotruon. Ĝi kontrolis vojaĝantojn, trafikon tra milita posteno kun bariero. Inter 2006 kaj 2010, la limo inter Kartvelio kaj Rusio en la Dariel-trapasejo estis fermita.