Ergonomio
Ergonomio devenas el la grekaj vortoj ergon (laboro, verko) kaj nomos (leĝo, regulo). Ergonomio estas do la scienco pri la reguleco de homa laboro. Ĝi celas faciligi la adaptigon de iu sistemo al ties uzanto, por ke tiu lasta laboru kiel eble plej efike kaj komforte kun minimuma adaptiĝotempo.
La sistemoj koncernitaj per tiu adaptigo povas esti laborlokoj (oficejo, fabriko, ...), eroj de tiuj lokoj (ŝalttabuloj, seĝoj, ...), sed ankaŭ interfacoj profesiaj aŭ porpublikaj (komputilaj programoj, ttt-ejoj, ...) kaj labororganizo (horaro, deĵorvico, ...).
Ergonomio uzas la konojn de la psikologio, psiko-psikologio, sociologio, ... Ĝi estas scienco pri la laboranta homo. Multaj sciencoj emerĝis post la industria revolucio, sed la homon oni forgesis, kaj necesis multaj bataloj de laboristoj por ke je la komenco de la 20-a jarcento oni fine ekkonsideris la efikojn de la laborkondiĉoj al la homa organismo.
Ergonomio celas adapti laborlokojn por eviti vundigon per fizika lacigo (muskola plilongigo, izkiatiko, ...) aŭ per falantaj objektoj (traŭmoj, tranĉvundoj, ...). Ĝi atentas ankaŭ pri daŭre samaj laborpozicioj kaj ripetaj gestoj, kiuj povas kaŭzi sanproblemojn (dorsdoloroj, muskola lacigo, ...).
Ĉenlaboro necesas adaptigon por eviti viglecomankojn, ĉar la vigleco varias laŭ kronologiaj cikloj (kronobiologio). Necesas trovi rimedojn por konservi bonan viglecon per taskovario, limigita labordaŭro aŭ alarmoj (sen troigi pri tiuj lastaj, ĉar estas pruvite, ke tro da alarmoj ne plu efikas kaj eĉ havas inversan efikon).
Pri komputiko, ergonomio okupiĝas pri du kampoj, la fizika, t.e. adapto de la materialo (ekrano, klavaro, ...) al la homa korpo, kondiĉo, ktp. La dua kampo estas la softvaro, kiu bezonas bonan pristudadon de la farota laboro por bone adapti la programon al la uzanto anstataŭ postuli adapton de la uzanto al la programo.
Pri interreto kaj ttt-ejoj oni povas detali jenajn ergonomiajn celojn:
- faciligi la retumon al uzantoj
- ebligi aliron al informoj por ĉiuj aĝgrupoj
- ebligi aliron al la serĉata informo per malpli ol tri alklakoj
- sciigi la enhavon de la paĝaro ekde la unua paĝo
La tri respektendaj kriterioj por krei ergonomian interret-interfacon estas jenaj:
- utileco
- uzebleco
- akceptebleco
Literaturo redakti
- Monato, internacia magazino sendependa, numero 1995/11, paĝo 26: Ergonomio kaj Esperanto verkita de Pejno Simono.