Hendrik Bulthuis
Hendrik Jan BULTHUIS [bilthejs] (naskiĝis la 15-an de septembro 1865[1] en Warffum, mortis 27-an de aprilo 1945 en Menterwolde) estis nederlanda esperantisto, doganoficisto de 1889 ĝis 1924, originala romanisto, tradukanto kaj verkisto.
| Hendrik Bulthuis | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 15-an de septembro 1865 en Eemsmond |
| Morto | 27-an de aprilo 1945 (79-jaraĝa) en Menterwolde |
| Lingvoj | Esperanto • nederlanda • franca • germana • angla • Volapuko |
| Ŝtataneco | Reĝlando de Nederlando |
Subskribo 
| |
| Familio | |
| Infano | Rico Bulthuis |
| Okupo | |
| Okupo | lingvisto • esperantisto • tradukisto |
| Verkoj | Jozef kaj la edzino de Potifar La Vila Mano Idoj de Orfeo |
| Esperanto | |
| Esperantisto numero | 9513 |
Esperanta agado redakti
En sia juneco Bulthuis estis volapukisto, en 1899 li ricevis diplomon en Volapuko kiel ĉefinstruisto. En 1901 Dreves Uitterdijk sendis al li lernolibron de Esperanto kaj post tiu tempo li estis esperantisto. Bulthuis multe korespondis kun alilandaj esperantistoj, multe propagandis Esperanton, precipe en Hago, gvidis kursojn, funkciis kiel sekretario de ekzamena komitato ekde ĝia starigo ĝis la 1930-aj jaroj. De 1910 li estis membro de la Lingva Komitato.
Verkoj redakti
Post la emeritiĝo en 1924 li laboris nur por Esperanto – kiel originala romanisto, tradukanto kaj verkisto de pedagogiaj libretoj, Bulthuis estas unu el la plej persistaj laborantoj en la Esperanta kampo. Ekde 1907, kiam aperis lia Du Biletoj, tradukita el la franca de Florian, li eldonigis 35 librojn kaj broŝurojn - Neniam estas pli bone ol malfrue, komedio tradukita el la angla, ŝajne lia unua presita verkaĵo, aperis en la literatura aldono de Lingvo Internacia en 1905. Li famiĝis precipe pro trio de longaj originaloj.
Originaloj redakti
- 1923 - Idoj de Orfeo, malgraŭ iuj nekredeblaĵoj, markis sian aŭtoron klara stilisto kaj homo de elstara rakontista talento. Ankoraŭ ĝi restas eble la plej populara el liaj ĉefverkoj kaj troviĝas en la "Baza legolisto" de William Auld;
- 1926 - Jozef kaj la Edzino de Potifar, novelo pri la naiva knabo Jozefo;
- 1928 - La Vila Mano, intimkona bildo el kamparana nederlanda vivo, en kiu ankoraŭ montriĝas lia emo al neverŝajneco;
- traduko en la nederlandan, kun la titolo De Taveerne van Piet Rabbel aperis en 1977 ĉe J. N. Voorhoeve en Hago. Tradukis D. A. Laansma kunlabore kun Rico Bulthuis.
- 1938 - Inferio, naivuloj el nekonata insulo vizitas civilizitan mondon kaj miras pri ĝia krimeco.
- kun bildoj desegnita de Rico Bulthuis.
Tradukoj redakti
Sekvavice gravaj estas liaj tradukoj, kiujn Enciklopedio de Esperanto opinias "grandiozaj":
- 1910 - Salome: Dramo En Unu Akto (ankaŭ Salomeo) el la germana de Oscar Wilde;
- 1922 - Taglibro de Vilaĝ-pedelo, el la dana de SS Blicher;
- 1929 - La Leono de Flandrujo el la nederlanda de Hendrik Conscience;
- 1930 - la peztema sed bone tradukita Imperiestro kaj Galileano, el la norvega de Ibsen. Ambaŭ verkoj estis kronitaj de la Akademio de Esperanto.
- 1930 - Jane Eyre, laŭ la angla de Charlotte Brontë; pri la traduko Enciklopedio de Esperanto opinias: "sufiĉe bone transvivis malzorgan tradukadon por resti ankoraŭ tre interesa rakonto, danke al ĝia esenca valoro."
- Ankaŭ aperis en 1926 La Malgranda Johano, ege populara verko de la nederlanda literaturo de Frederik van Eeden.
Ceteraj verkoj redakti
Kiel poeto Bulthuis eldonis nur La du Ŝipoj, 1909, pro kiu li ricevis premion el Barcelono.
Por la teatro li verkis en 1908 la laŭritan Onklo el Ameriko, 1922, dramon Malriĉa en Spirito kaj tradukis laŭ germana teksto en 1910 Salomeo, dramon de la anglo Oscar Wilde.
El liaj ceteraj verkaĵoj menciindaj estas: tradukoj Taglibro de Vilaĝ-pedelo, 1922, kaj Josefa, 1922, ambaŭ el la dana de Blicher; kaj en 1928 Karaktero, el la nederlanda de J.M. van Stipriaan Luïscius (tiu verko aperis ankaŭ en la finna, ĉeĥa, itala, kataluna lingvoj, tradukitaj ĉiuj el la Esperanta teksto).
Liaj naŭ leglernolibroj, plejparte por nederlandaj geetuloj, kaj lia porjunula reverko de Robinsono Kruso, estas konscience faritaj. - Laŭ Enciklopedio de Esperanto Bulthuis ankaŭ laboris pri traduko de Don Kiĥoto el la hispana, kiu tamen ne aperis. Laŭ la sama fonto li verkis ankoraŭ romanon por junuloj.
La plej longtrakta komentariisto de la verkoj de Bulthuis estas Nikolao Nekrasov, kiu verkis ampleksajn kritikojn pri liaj originalaj romanoj laŭ marksisma vidpunkto por la antaŭskisma revuo La Nova Epoko (okt. 1929 ĝis febr. 1930) kaj por la postskisma La Nova Etapo (1932).
Reginald Banham en EdE juĝas: "La stilo-lingvaĵo de B. estas simpla, klasika, senornama. Oni malfacile trovus en ĝi provojn al "impresionisma" eksperimento. Li estas pli ĝuste nomata teksisto de rakontoj ol konscia "evoluiganto" de nia lingvo".
Biografioj pri Bulthuis redakti
- 1983: Borsboom, Ed. H.J. Bulthuis en retrospektivo. Literatura Foiro, 1983 (77), p. 5-9
- 1966: Haupenthal, Reinhard. H.J. Bulthuis (1865-1945). Germana Esperanto-Revuo, 19a jaro 1/1966, p. 9
Fotoj de Bulthuis redakti
- Foto kun la edzino en Ĉikago en La Praktiko 1936/8 (56), p. 7.
Tradukoj redakti
Recenzoj redakti
- Valentin Melnikov, "H.J. Bulthuis. Malriĉa en spirito." 95 paĝoj. Fonto, Chapecó, 2015 (2-a eld.) Esperanto, 1355(3) Marto 2021 p. 58.
Vidu ankaŭ redakti
Referencoj redakti
Eksteraj ligiloj redakti
- Libroj[rompita ligilo] de kaj pri Hendrik Bulthuis en la Kolekto por Planlingvoj kaj Esperantomuzeo Arkivigite je 2016-08-02 per la retarkivo Wayback Machine
- Artikoloj de kaj pri Hendrik Bulthuis en Elektronika Bibliografio de Esperantaj Artikoloj (EBEA)
- Taglibro de Vilaĝ-pedelo E-libro el Project Gutenberg
- Enciklopedio de Esperanto/B en sia originala formo en la Interreto
- Enciklopedio de Esperanto en elŝutebla versio (PDF).
