Henrietta Swan Leavitt
Henrietta Swan LEAVITT (naskiĝis la 4-an de julio 1868, en Lancaster (Masaĉuseco), mortis la 12-an de decembro 1921, en Kembriĝo (Masaĉuseco)) estis usona astronomo. Ŝi lernis en Oberlin College (Oberlin, Ohio) kaj ricevis diplomon de Radcliffe College. Post siaj studoj, ŝi interesiĝis pri astronomio kaj sekvis kromajn astronomiajn kursojn.
| Henrietta Swan Leavitt | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 4-an de julio 1868 en Lankastro |
| Morto | 12-an de decembro 1921 (53-jaraĝa) en Kembriĝo |
| Mortokialo | kancero |
| Tombo | Cambridge Cemetery |
| Loĝloko | Lankastro |
| Ŝtataneco | Usono |
| Alma mater | Radcliffe College • Universitato Harvard • Oberlin College |
| Familio | |
| Patro | Rev. George Roswell Leavitt :)) |
| Patrino | Henrietta Swan Kendrick |
| Parencoj | John Leavitt Erasmus Darwin Leavitt |
| Okupo | |
| Okupo | astronomo • komputisto |
| Verkoj | norma kandelo |
Kariero redakti
Pro malsano ŝi fariĝis preskaŭ tute surda. Tamen ŝi ricevis en 1885 postenon kiel nepagita volontulo je la Observatorio de la Universitato Harvard.
Komence de la 19-a jarcento, virinoj ne estis permesataj labori je teleskopoj[1].
Post sep jaroj ŝi ricevis pagitan postenon por 30 cendoj po horo. Ŝi analizis kaj katalogigis fotojn de variantaj steloj. En 1904 ŝi sukcesis malkovri 172 variantajn stelojn en la Granda kaj 59 en la Malgranda Magelana Nubo. Unu jaron poste ŝi raportis pri 843 novaj variantaj steloj en la Malgranda Magelana Nubo.
En 1912, Leavitt malkovris la rilaton de la periodo kaj heleco ĉe cefeidoj.
en 1913, Ejnar Hertzsprung sukcesis mezuri la distancon de kelkaj cefeidoj en la lakta vojo. Per tio la distanco al ĉiuj cefeidoj povis esti etalonita.
Kiam en 1920 Edwin Hubble malkovris cefeidojn en aliaj galaksioj, ekzemple en la Andromeda galaksio, oni povis unuafoje mezuri distancojn inter diversaj galaksioj. Antaŭ tiuj malkovroj oni nur povis mezuri distancojn ĝis 100 lumjaroj, poste distancoj ĝis 10 milionoj da lumjaroj ne plu estis problemo.
Dum tiu tempo ne estis klare, ke ekzistas milionoj de nebuloj, kiuj fakte estas galaksioj ekster nia galaksio lakta vojo. Iliaj distancoj estis tro ekstremaj por ebligi mezuron per paralakso. La rilato de periodo-heleco de la cefeidoj donis la ŝlosilon por kalkuli tiujn distancojn.
La rezultoj de Edwin Hubble, la usona astronomo, estis ebligitaj per la baza esploro de Leavitt kaj la leĝo de Leavitt. "Se Henrietta Leavitt estis liveranta la ŝlosilon por determini la larĝecon de la kosmo, tial estis Edwin Powell Hubble, kiu enmetis la ŝlosilon en la ŝloson kaj liveris la observojn, kiuj permesis ĝin turnigi," skribis David H. kaj Matthew D.H. Clark en sia libro mezurante la kosmon" (Measuring the Cosmos).[2] Hubble mem ofte diris, ke Leavitt meritis la Nobel-premion por ŝia laboro.[3]
En 1921, kiam Harlow Shapley fariĝis direktoro de la observatorio, s-ino Leavitt estis nomita ĉefo de la stela fotomezurado. Je la fino de tiu jaro ŝi forpasis pro kancero. Ŝi estis entombigita en la tombejo de la familio en Kembriĝo (Masaĉuseco).
Honorigoj redakti
- La asteroido 5383 Leavitt kaj la kratero Leavitt sur la Luno estas nomitaj al ŝia honoro.
- Nesciante ke ŝi jam mortis antaŭ kelkaj jaroj, la sveda matematikisto Gösta Mittag-Leffler konsideris nomigi ŝin por la Nobel Premio pri fiziko en 1926. Li skribis al Shapley petante pliajn informojn pri ŝia laboro pri cefeidoj. Shapley respondis per informo, ke sino Lavitt mortis. Li proponis, ke la vera merito apartenas al lia (de Shapley) interpretado de ŝiaj eltrovoj. Ŝi ne estis nomita, ĉar la Nobel-premio ne estas donita postmorte.[4]
Notoj redakti
- ↑ Exploratorium note
- ↑ (2004) Measuring the Cosmos: How Scientists Discovered the Dimensions of the Universe. Rutgers University Press. ISBN 0-8135-3404-6.
- ↑ Ventrudo, (2009)
- ↑ Johnson, pp 118–119
Referencoj redakti
- Johnson, George. (2005) Miss Leavitt's Stars: The Untold Story of the Woman Who Discovered How to Measure the Universe. New York: W.W. Norton & Company. ISBN 0-393-05128-5.
- Korneck, Helena: "Frauen in der Astronomie", Sterne und Weltraum, "virinoj en astronomio", steloj kaj kosmo Oct. 1982 412–414
- Lorenzen, Michael (1997). "Henrietta Swan Leavitt", in Notable Women in the Physical Sciences: A Biographical Dictionary. Edited by Barbara and Benjamin Shearer. Westport, CT: Greenwood Press, 233–237. ISBN 0-313-29303-1.
- Ventrudo, Brian (November 19, 2009), "Mile Markers to the Galaxies", One-Minute Astronomer, archived from the original on 2015-03-12, https://web.archive.org/web/20150312233105/http://oneminuteastronomer.com/1107/mile-markers-galaxies/, retrieved 2012-06-09
Eksteraj ligiloj redakti
- Bibliography from the Astronomical Society of the Pacific
- Periods Of 25 Variable Stars In The Small Magellanic Cloud. Edward C. Pickering, March 3, 1912; credits Leavitt.
- 1777 Variables in the Magellanic Clouds. H. S. Leavitt, Annals of Harvard College Observatory, vol. 60, pp. 87–108.3
- Henrietta Swan Leavitt: a Star of the Brightest Magnitude Arkivigite je 2013-06-04 per la retarkivo Wayback Machine ACS/Women Chemists Committee's biography with several links
- Find a Grave, 5852246.
- Henrietta Swan Leavitt, Tim Hunter (astronomo), The Grasslands Observatory
- Henrietta Swan Leavitt's genealogy