Jorukoj

islamo

Kiel Yörük (pl. turke Yörükler aŭ Yürükler, aŭ kiel ili nomas sin mem : Yörüglää, en esperanto Jorukoj apartenas al nomadoj la grupo de oguzaj-turkaj triboj kiuj nun plejparte vivas en Anatolio kaj en Nord Makedonio, kaj estas hanafismaj sunaistoj peze influite de la antikvaj kredoj de Tengrismo. Yöürk knaboj estas Cirkumcido, estos kromaĵo Sünnet festo kay estas festataj grandaj. Kamelluktado estas grava sporta evento de Jorukoj kulturo.

Jorukoj
etno
turkoj
Suma populacio
Ŝtatoj kun signifa populacio
Lingvo(j)
turka lingvo
Religio

Nuntempe la kamiono ofte anstataŭas la dromedarojn.

Origino de la nomo Yörük

La termino Yörük/Yürük (=persono kiu alvenas piede) referencas ofte al la turka yürümek, (en ilia propra lingvo yörümek= "movi, marŝi, iri, promeni"), kaj tial povus, almenaŭ origine, esti ligita al nomada vivmaniero. Kurdaj nomadoj almenaŭ ne priskribas sin kiel Yörük. En la turka la ĝenerala nomo por nomadoj estas göçebe (göç signifas "migrado, elmigro").

Joruka identeco

Yörük (skribita kun majusklo kiel la nomo de triba grupo en la turka) tial estus prefere etna nomo en la senco de kultura komunumo (yörüklük) ol nomo por indiki nomadojn kun brutara vivmaniero kaj -ekonomio. Tiel ankaŭ la plej multaj jorukoj vidas sin mem.

La jorukoj ne klare vidas sin mem kiel etna unueco surbaze de ilia yörüklük. Por ilia mem-kompreno plej gravas la familio (aile), la parenceco asocio (sülâle), la tenda komunumo (oba), la tenda grupo (kabile) kaj kun limigoj ankaŭ la tribo (aşiret).

Joruka lingvo

La jorukoj parolas malnovan formon de la turka. Iliaj dialektoj estas preskaŭ tute liberaj de arabaj kaj persaj pruntvortoj kaj reflektas la tradician vivon de brutarnomadoj. En la joruka ekzistas ankoraŭ malnovaj turkaj vortoj, idiomaĵoj kaj gramatikaj formoj kiuj en la hodiaŭa ĉiutaga lingvouzo de la turka socio  ne (aŭ ne plu) estas uzataj, sed tamen estas konataj.

Diferencoj en la vortoeleko Esperanto turka joruka tuŝi dokunmak değmek graveda hamile gebe salteti zıplamak kalgımak granda büyük gocaman malgranda küçük ufak ruĝa kırmızı al raŭka gri boz blua mavi gök nigra siyah gara blanka beyaz ak maljuna yaşlı goca schieben ittirmek kaktırmak lavi yıkamak yümek rapida hızlı gıvrak hundo köpek it tegmento tavan dambeş trinkujo bardak kupa lakto süt sağan manĝaĵo yemek aş fazeoloj fasülye lobiya ŝuoj ayakkabı babuç pantalono pantalon pontur ĉemizo gömlek sıkma subĉemizeto atlet göynek ŝalo atkı dolama bestkuracisto veteriner baytar trulo kepçe çomça kilogramo kilo ogga forporti götürmek iletmek lasi ĝin bırakmak govvemek salti atlamak hoplamak viro adam herif virino kadın garı edzino hanım avrat prapatrino nine ebe pli granda ağabey gaga stari dikilmek dingelmek ne plu artık degil yetti gaari

tie bu hu tiel böyle hööle havi var vaa reĝo kral gıral cigaredo sigara ciara trejna kostumo eşofman eşortman frukto meyva meeve torteto poğaça booçe pastoj börek bööreg peco tane dene meti koymak gomak malvarma soğuk sovuk varma sıcak ıscak medicino ilaç ilec frosto don dong nevo yeğen yiğen frato kardeş gardaş patrino, panjo anne ana patro, paĉjo baba uva pli aĝa fratino abla aba pomo elma alme intesto boğarsak gursak mentono çene çenge papero kağıt kayat nescio cahillik caillik bela güzel gözel bona iyi eyi malgranda küçük güccük pigra tembel dembel

Muziko

La progresema akulturado de la jorukoj kondukis al tio ke ilia specifa kulturo kaj ankaŭ ilia originala muziko pli kaj pli estis anstataŭigita. La turka popmuziko sonas intertempe ankaŭ en la nomadaj tendoj. Tamen, ĉe festoj kiel ekzemple festoj okaze de geedziĝo aŭ cirkumcido la propra muziko de la Yörük ankoraŭ gravas.

Dokumenta filmo

Biljana Garvanlieva: Fremde Kinder: Tabakmädchen (Fremdaj infanoj: Tabaka knabino), Christian Beetz Filmproduktion por ZDF, Germanio, 2009 (28 minutoj; la 14-jaraĝa Mümine apartenas al la etna malplimulto Yörük en Makedonio; video).

Referencoj

• Tiu ĉi artikolo estas tute aŭ parta traduko de la samtitola artikolo en la germana vikipedio je la 4-a de aŭgusto 2018.