Libera akvo
Libera akvo estas la grundakvo, kiu troviĝas en rokaĵoj influata de la kapilaraj kaj gravitaj fortoj.
Tipoj kaj ecoj redakti
La kapilara akvo plenigas la kapilarajn porojn, transdonas la likvopremon kaj translokiĝas sub influo de la surfaca tensio. Influo de la kapilara forto al la ŝanĝo de la fiziko-mekanikaj ecoj de la rokaĵoj dependas de ilia konsisto. Kutime ĝi kaŭzas malfortikiĝon de la rokaĵoj en minkavoj.
La gravita akvo translokiĝas en la rokaĵoj sub influo de la pezoforto kaj hidraŭlika ŝarĝoen aperanta pro diferenco de hipsometriajen markoj (por la supraj grundakvejoj) kaj pro diferenco de geostatikaen premo (por la profundaj grundakvejoj). Ĝia enhavo dependas de poreco kaj fendeco de la rokaĵoj kaj esprimeblas kiel diferenco inter la plena kaj kapilara akvosorbebloru.
Uzado redakti
La gravita akvo facile elpreneblas el la rokaĵoj, do oni elpumpas ĝin por akvoliverado. La intensan akvopumpadon akompanas terkrusta sinko. Foje libera akvo kaŭzas evoluon de karsto, sufozioen, soliflukcioen, estiĝo de akvogrundode kaj aliaj. En areoj de minado tio kaŭzas malstabiliĝon de ŝtonminejaj kaj fosaj muroj, akvumiĝon de la minkavoj, subitan trarompon de akvoj kaj akvogrundoj en la minkavojn.
Literaturo redakti
- [2004] Р. И. Вяхирев: Свободная вода // Российская газовая энциклопедия (ruse). Москва: Большая Российская энциклопедия, p. 395. ISBN 5-85270-327-3.