Listo de juraj terminoj
Listartikolo en Vikipedio
Jen listo de juraj terminoj.
La listo baziĝas esence sur la juraj terminoj el ReVo, interrete legebla ĉe reta-vortaro.de. La „ReVaj“ terminoj estas transprenataj kun klarigetoj en la sekcio laŭ fonto - ReVo.
En la posta faka sekcio - kontraŭe - vi trovas nur la „nudajn“ terminojn, sen iuj klarigoj.
Laŭ fonto redakti
ReVo redakti
(mallongigoj: ARK / EVI / SIN / VD / ekz-e) [1]
- —— A abandoni, abandono (pri asekurita objekto) — aboli/abolicii (nuligi leĝon) — absoluta, absolutismo (ekz-e: absoluta reĝo, potenco) — absolvi, absolvo (malkondamni) — adjudiki, adjudiko (… VD: aljuĝi. >>de:Ausschreibung) — advokato (jura defendisto) — afero (juĝa kazo) — agnato, agnateco (parenco el la vira linio) — akordo (SIN: interakordo. VD:interkonsento, kontrakto, traktato) — akto (oficiala dokumento. VD: protokolo) — alkado (hist: juĝisto en Hispanio. VD: kadio) — amendo, amendi (ŝanĝo de leĝo; ARK: amendamento) — amnestio (ĝenerala punliberigo) — antecedento (antaŭa juĝa kazo, modela proceduro) — aparta opinio (minoritata opinio) — apelacio, apelacii (EVI: apeli) (peti revizion de verdikto ĉe supera tribunalo) — arbitracio (decido pri juĝa afero antaŭ juĝa proceso) — aresto, aresti, arestito, arestejo (kapti iun por lin malliberigi) — asembleo (Interkonsiliĝa aŭ leĝofaranta kunvenantaro) — asesoro (juĝista asistanto, VD: ĵuriano) — asigni (oficiale alvoki antaŭ tribunalon) — asizo (kunsido de kriminala tribunalo) — atesto, atesti (certigi fakton mem spertitan) — aŭtorrajto — azilrajto —— B bebmurdo (VD: murdo) — bienetato (SIN: teren-registro) — bigamio (samtempa geedzeco kun du virinoj, respektive du viroj) — blanketo (subskribo sur blanka papero) —— C civitanigo (doni plenrajtan civitanecon) — ĉantaĝo, ĉantaĝi (trudpostuli de iu monon aŭ favoron per skandalminaco) — ĉarto —— D dekreto — delikto (krimeto) — demarŝo (diplomata ago por atingi iun difinitan celon) — denunco (indiki al tribunalo ies misfaron kontraŭ la indikinto) — depozicio (oficiala atesto en jurafero) — direktorio (direktora konsilantaro) — dispozicio (klaŭzo; leĝa/kontrakta paragrafo pri speciala kondiĉo, rezervo) — divorco (divorco) — domicilo (laŭleĝa restadejo) — dumpingo (vendo sub akir-kosto por ruinigi konkurajn kompaniojn) — dungito (laborprenanto, laboristo), samorigine: dungi, dunganto (SIN: labordonanto), dungitaro, dungiteco, dungokontrakto —— E edikto (ordono de regnestro) — edz/in/murdo (VD: murdo) — ekscepcio (~ fr:Voie d'exception ??) — ekspansio (plivastiĝo, plietendiĝo) — eksproprietigi (senigi iun je lia proprietaĵo) — ekstradicio (Transdono de homo al alia ŝtato, kiu riproĉas krimon al li) — ekzekuti (leĝe mortigi krimulon) — elektroekzekuti (ekzekuti per elektro) — emancipi (liberigi el la patra aŭ kuratora povo) — embargo, embargi (malpermeso al ŝipo elveturi) — evikcii (senigi je la posedo de bonafide akirita havo) —— F federacio (unuiĝo de memstaraj ŝtatoj) — fidenunco (indiki al tribunalo ies misfaron - eble nur imagitan - por damaĝi lin) — fingropremaĵo (fingrospuro) — fizika persono (SIN: natura persono, kontraŭe al jura persono) — fraŭdo, fraŭdi (trompado pri kvantoj por ŝtelakiri, ekz-e pri imposto, dogano) +defraŭdi (alproprigi ion al si per fraŭdo) — fruktuzo (utiligo de io sen posedi ĝin) —— G galero — galero (pri punlaboro) — garantio (+ garantiaĵo (VD: kaŭcio), garantiulo (homo kiel garantiaĵo), garantianto) — genocido (SIN: gentomurdo) — gilotino, gilotini —— H hered(aĵ)o, heredi —— I identeco (memeco. VD: legitimado) — imuneco, imuna (jur,pol: ne tuŝebla per jura proceso) — incesto (SIN: sangadulto. seksrilato inter familianoj) — infanmurdo (VD: murdo) — instanco (grado de juĝa povo) — interezo —— J juĝi (laŭleĝe kaj jure decidi, VD: arbitracii) + juĝa afero (juĝa kazo)— juĝejo (SIN: tribunalo) + juĝisto + juĝokostoj (kostoj de proceso) — juro, jura + juristo + jura persono (jura kontraŭo: natura persono) + juroscienco — jurisdikcio (ĉiuj juraj instancoj de iu ŝtato) — jurisprudenco (1. modelaj antaŭaj juĝoj. 2. EVI: juroscienco.) — justico (sistemo kaj reguligo de juĝaj proceduroj) — ĵurio (ne-profesiaj juĝistoj) + ĵuriano —— K kaduka (JUR: senvalidiĝinta) — kartelo (kunagantaj instancaj, entreprenoj) — kasacio, kasacii (leĝe nuligi) — katastro (SIN: teren-registro) — kateno (JUR: ĉeno por ligi malliberulojn) — kaŭcio (garantiaĵa monsumo) — kidnapo (kontraŭvola forkapto de homo) — klaŭzo (SIN: dispozicio) — kodekso (leĝaro) — kodicilo (modifa paragrafo) + kodigi — kodo (EVI!, uzu: kodekso) + kodigi (EVI!, uzu: kodeksigi, leĝigi) — kompanio + kompaniano (JUR: ano de kompanio) — komplico (krimhelpanto) — koncesio (rajto por ekspluati ion, permesilo) + koncesii (doni k.) + koncesiulo (ricevinto de k.) — kondamno, kondamni (JUR: SIN: verdikti) — konfirmi (JUR: oficiale validigi ion) — konfiski (forpreni la propraĵon de iu, por lin puni) — konfronto, konfronti (kunvenigo de oponaj partioj antaŭ juĝisto) — kontrabando (sekreta importado) — kontrakto, kontrakti (skribita interkonsento; VD: traktato) — kontraŭleĝa (-/- laŭleĝa) — konvencio (SIN: traktato)— konzerno (SIN: kartelo, trusto) — korporacio (societo de samprofesianoj. SIN: gildo, hanso, sindikato) — kortumo (juĝinstancoj. VD:tribunalo) — kriminala (koncernanta la juron pri krimoj) + kriminalisto (juristo, fakulo pri krimjuro) — krimo + krimeto (SIN: delikto) + krimego + krimulo — krimologio (SIN: krimoscienco) + krimologo — kuratoro (jure nomita zorganto) — kvaranteno (deviga izoligo) — kvoto (proporcia parto por doni aŭ ricevi) —— L leĝo + leĝaro + leĝisto + leĝoscienco + laŭleĝa (-/- kontraŭleĝa) — legala (=laŭleĝa) + legaleco — legitimaĵo (pruvo de identeco) — linĉi (grupe punmortigi iun sen juĝista regula verdikto) — lokaŭto (neenlaso de laboristoj al siaj laborlokoj; kontraŭo: striko) —— M mafio — maldungi (ĉesigi ies dungitecon) — malkondamni (juĝe deklari iun senkulpa. SIN: absolvi) — maltusianismo — malversacio (ŝtelado de komuna propraĵo pro propra profito) — mankateno (polica kateno por ligi la du manojn) — mediacio, mediacii, mediaciisto (peri pacon inter du kverelantaj homoj, ŝtatoj, partioj) — mediatoro (Syn: mediaciisto) — memorando (diplomata noteto) — merkantilismo — monarĥio, monarĥo — monogamio (geedzedco inter ne pli ol du homoj) — monpuno = monpuno (Puno konsistanta en pago de mono) — moveblaĵo (posedeblaĵoj moveblaj. Kontraŭo: nemoveblaĵo, ekz-e grundo, domo) — murdo (intenca mortigo de alia homo) —— N nacio + nacianigi (SIN: civitanigi) — natura persono (SIN: fizika persono) — notario —— O okazo (difinita aparta cirkonstanco) —— P pakto — partio — persekuti (JUR: fari proceson kontraŭ iu) + persekutisto (oficisto komisiita por plenumi la decidojn de tribunalo) — plagiato (prezenti verkon kvazaŭ ĝi estus la propra) — pledi (defendi antaŭ tribunalo) — pleno (JUR: kunsido kun ĉiuj membroj, SIN: plenkunsido) — poligamio (geedziĝo kun pluraj edz/in/oj) — poliso (kontrakto pri asekuro) — potenco — preskripto (rajtperdo per tempopaso; VD:uzukapo) — pretoro (administro-juĝisto en Romio) — prizono (malliberejo) — proceso — prokuro (prizorgorajto por firmao aŭ persono. VD: mandato) — prokuroro (akuzisto en la nomo de la ŝtato) — propraĵo, propra, proprumi (apartenaĵo, posedaĵo) — proprieto (propraĵaro, posedaĵaro) + proprietaĵo, proprietulo, proprieti) — proskribo, proskribi (senjuĝa ekziligo), proskripcio (SIN: proskribo) — protesto, protesti (fari formalan deklaron kontraŭ io) — punlaboro (deviga laboro kiel puno por farita krimo) + punlaborejo —— R rabomurdo (murdo farita okaze de rabado) — rajto, rajti, rajtigi — ratifo, ratifi (konfirmo de farita interŝtata kontrakto, kutime per parlamento) = ratifiko, ratifiki — referendumo (tutpopola voĉdonado pri specifa demando) — regio (ŝtata administrado de bieno, entrepreno aŭ monopolo) — reklamacio (postulo de kompenso) — reprezalio, reprezalii — repudio, repudii (unuflanka nuligo de geedziĝo, fr:répudiation) — respubliko, respublikano — riĉaĵetato (inventaro de posedaĵoj) —— S senato — separo (izoligo de geedzoj) — simuli, simulado (trompe ŝajnigi) — sindiko (rajtigita prizorganto de korporacio, aparte post bankrotiĝo) — societo (ekz-e: akcia societo) — statuso — subskribo, subskribi — superforto (nekontraŭstareblaj cirkonstancoj, kiuj malebligas plenumon de kontrakto; de:Höhere Gewalt) — suspendi (portempe senfunkciigi) — suvereno (plej supera povo en regno) —— T terenregistro (SIN: bienetato, katastro) — testamento (JUR: lasta volo pri postlasota heredaĵo) — torturo (kruela turmentego por puni aŭ konfesigi) — traktato (interregna kontrakto) — translacio (transigo de rajto) — tribunalo —— U uzukapo, uzukapi (akiri per daŭra uzo. pt:Usucapião) — uzurpo, uzurpi, uzurpulo (kontraŭleĝe arogi al si propraĵon, titolon, povon. de:Usurpation) —— V valida, validi (valori. ekz-e: la vizo de la pasporto validos por 60-taga restado) — venĝomurdo (VD: murdo, Sanga venĝo) — verdikto (decido de tribunalo) — vetoo (kontraŭvoto kun prokrasta efiko. de:Veto)
Glosaro el Ĉu nur-angla Eŭropo? redakti
La libro entenas liston de ne-NPIVaj terminoj, kompilita de István Ertl. Vidu: Ĉu nur-angla Eŭropo?. Juran gravecon havas jenaj:
- —— D deskribi = akcepti ke monsumo estas perdita aŭ ŝuldo ne repagota; (metafore) opinii ion neatentinda, neutila. —— G governanco ([eŭropa] estrado) = "reguloj, procezoj kaj kondutoj kiuj efikas sur la potenc-praktikadon je eŭropa nivelo, specife rilate al malfermiteco, partopreno, respondecigeblo, efikeco kaj kohhereco" - laŭ la difino en la Gviddokumento pri Eŭropa Estrado, publikigita en 2001. —— H habilitigi = rekoni al iu ties atingon de scienca grado (habilitiĝi troviĝas en Angla-Esperanta-Hungara etvortaro pri Lernado kaj Laboro, Koutny, 2002) —— K konciliacio = proceduro por atingi interkompreniĝon de malsamopiniantoj aŭ de homoj kun malsamaj interesoj (Ĉarto de UN, trad. Ralph Harry) —— L legitima = (pri politika strukturo aŭ aferstato) havanta subtenon de sia reprezentataro, kutime sankciita per la voĉoj de demokratia plimulto. — lobii = provi persvadi politikistojn, registaron k.s. pri la okazigindeco aŭ malhelpindeco de io, pri ŝaĝindeco de leĝo k.s. (vaste uzata sed ne-NPIV-a) —— M manaĝero = gvidanto, direktoro. —— P preamblo = solena enkonduko al konstitucio, internacia akto ktp ("Deklingva manlibro pri politiko, red. Stefan Maul, 1994) —— S sankcio = "puno aŭ rekompenco sekvanta ian moralan aŭ socian agon" (Reta Vortaro, <http:www.uni-leipzig.de/esperanto/voko/revo>; ne registrita ĉi-sence en NPIV). — subsidiareco = "la principo laŭ kiu centra aŭtoritato devus havi nur akcesoran (subsidiaran) funkcion, plenumante nur tiujn taskojn kiuj ne povas esti efike plenumataj ĉe pli rekta aŭ loka nivelo".
Laŭ fako redakti
Ŝtata konstitucio, interŝtataj rilatoj redakti
- —— absoluta, absolutismo · azilrajto · civitanigi · ĉarto · dekreto · demarŝo · direktorio · edikto · ekstradicio · embargo, embargi · federacio · genocido · identeco · imuneco, imuna · juro, jura, juristo, jura persono, juroscienco · jurisdikcio · jurisprudenco · justico · konvencio · legitimaĵo · memorando · merkantilismo · monarĥio, monarĥo · nacio, nacianigi · pakto · potenco · ratifo, ratifi = ratifiko, ratifiki · referendumo · regio · reprezalio, reprezalii · respubliko, respublikano · senato · traktato · uzurpo, uzurpi, uzurpulo · vetoo
Financoj, asekuro, entreprenoj, laboro redakti
- —— abandono, abandoni · adjudiko, adjudiki · bienetato · direktorio · dumpingo · dungi, dungito, dunganto dungitaro, dungiteco, dungokontrakto, maldungi · ekspansio · eksproprietigo · interezo · kartelo · katastro · kaŭcio · kompanio, kompaniano · koncesio · konzerno · korporacio · kvoto · lokaŭto · mandato · pleno · poliso · privatigo · prokuro · reklamacio · riĉaĵetato · sindiko · societo · striko · terenregistro
Privataj rilatoj redakti
- —— akordo · aŭtorrajto · blanketo · emancipi · fruktuzo · garantio · garantiulo · hered(aĵ)o, heredi · kontrakto, kontrakti · moveblaĵo / nemoveblaĵo · plagiato · posedaĵo · propraĵo, propra, proprumi · proprieto · subskribo, subskribi · testamento · uzukapo, uzukapi
Leĝfarado redakti
- —— aboli/abolicii · amendo, amendi · amnestio · asembleo · dispozicio · fizika persono · kaduka · kasacio, kasacii · klaŭzo · kodekso · kodicilo · kontraŭleĝa · leĝo, leĝaro · leĝisto · leĝoscienco · laŭleĝa · legaleco, legala · natura persono · preskripto · rajto, rajti, rajtigi · statuso · superforto · suspendi · suvereneco · translacio · valida, validi
Tribunalo, profesioj redakti
- —— advokato · aktuaro · arbitraciulo · asesoro · asizo · ekzekutisto · instanco · ĵuriano · kortumo · kriminalisto · krimologo · kuratoro · mediatoro · notario · persekutisto · prokuroro · tribunalo
Tribunalo, proceduro redakti
- —— absolvi, absolvo · afero · akto · antecedento · aparta opinio · apelacio, apelacii · arbitracio · aresto, aresti, arestito, arestejo · asigni · asizo · atesto, atesti · denunco · depozicio · ekscepcio · evikcii · juĝi · juĝa afero · juĝejo · juĝisto · juĝokostoj · ĵuro · ĵurio · kondamno, kondamni · konfeso · konfirmi · konfronto, konfronti · krucekzameno (en:Cross-examination) · malkondamni · mediacio, mediacii, mediaciisto · mediatoro · okazo · partio · persekuti · persekutisto · pledi · proceso · protesto, protesti · pruvo · verdikto
Punoj redakti
- —— ekzekuti · elektroekzekuti · gilotino, gilotini · hejmaresto · kalumnio · kateno · kaŭcio · konfiski · mankateno · monpuno · mortpuno · prizono · punlaboro, punlaborejo · punmono ·
Krimoj, deliktoj, krimologio redakti
- —— aborto · avantaĝigo · ĉantaĝo · delikto · dombruligo · Falsa ĵuro · fingropremaĵo · fraŭdo, fraŭdi, defraŭdi · forkapto de homo) · incesto · kidnapo · komplico · kontrabando · kriminala · kriminalisto · krimo, krimeto (= delikto), krimego, krimulo · krimologio · krimoscienco · krimologo · linĉi · mafio · malversacio · ostaĝo · monfalsado · murdo: bebmurdo, edz/in/murdo, infanmurdo, venĝomurdo (Sanga venĝo) · pedofilio · proskribo, proskribi · proskripcio · rabo · rabomurdo · simuli, simulado · seksperforto
Familio redakti
- —— agnato, agnateco · bigamio · divorco · domicilo · divorco · monogamio · poligamio · repudio, repudii · separo