Lys-insulo
Lys-insulo (france île du Lys, ankaŭ nomita france île Petite Glorieuse) estas tre malgranda senhoma insulo de Francio apartenanta al Insularo Glorioso kaj situanta en Hinda Oceano, nord-okcidente de Madagaskaro[1].
| Lys-insulo | ||
|---|---|---|
 | ||
| insulo [+] | ||
| Akvejo | Hinda oceano | |
| Koordinatoj | 11° 31′ S, 47° 22′ O (mapo)-11.517547.3731Koordinatoj: 11° 31′ S, 47° 22′ O (mapo) | |
|
||
 |
||
| Lys-insulo | ||
Bildgalerio redakti
-
Mapo de Insularo Glorioso -
Flago de TAAF -
Blazono de TAAF -
Geografio redakti
"Lys-insulo" estas malgranda afrika insulo situanta inter Mozambiko okcidente, Sejŝeloj norde, Madagaskaro sud-oriente kaj Komora Insularo sud-okcidente, banata de Mozambika Kanalo. La insulo situas nord-oriente en Insularo Glorioso konsistanta el alia pli granda Insulo Granda Glorioso, kaj kelkaj rokoj pli-malpli ligitaj inter si per sablaĵo je malalta tajdo[1].
Triangulforma kun diametro de 600 metroj[1], la insulo estas ĉie ĉirkaŭita de koralrifo formanta lagunon ĉirkaŭantan la insulon kaj inkluzivanta ankaŭ "Insulon Granda Glorioso".
Submetita al tropika klimato kaj situanta sur vojiro de ciklonoj, eĉ sur loko de formiĝo de tiuj tropikaj ciklonoj[2], la insulo estas kovrita de maldensa vegetaĵaro[1].
Historio redakti
La senhoma insulo eble estis malkovrita ekde la 7-a jarcento fare de malagasaj aŭ arabaj navigistoj. La Reuniano Hippolyte Caltaux loĝanta en Sejŝeloj kaj komercanta kun Madagaskaro estis la unua Eŭropano kiu malkovris Lys-insulon kaj ankaŭ Insulon Granda Glorioso en 1878[3]. Petinte koncesion de Ministerio pri francaj kolonioj, tiu ĉi konsentis al li rajton ilin okupi « je liaj propraj riskoj ». Nomante ilin « Glorioso Insuloj » honore al la Tri Gloraj Tagoj de la Franca revolucio de 1830[3], li ekspluatis ĝin malgraŭ la premo de brita "Royal Navy" kiu avidis ĝin ĝis Francio ne decidiĝis agnoski sian suverenecon super la insulo. Tiu ekposedo estis farita de veselkapitano Richard, komandanto de ŝipo Primauguet, la 23-an de aŭgusto 1892[3],[4]. Administre ligita al Majoto tri jarojn poste, ĝi estis ligita al Madagaskaro ekde 1912[3].
Hippolyte Caltaux tiam povis plene ekspluati ambaŭ Glorioso Insulojn[3]. En 1921, komandanto Lebegue kiu vizitis la insularon raportis ke « sur Lys-insulo, oni trovas deponejon de braĝo, amason de guano, kaj kapraron de ĉ. 200 bestoj. »[3] La ekspluatado de Lys-insulo estis ĉesigita samtempe kun tiu de Insulo Granda Glorioso, en 1958 post la fino de la koncesio[1]. Integrita en naturrezervejon en 1975[3], Lys-insulo estis malpermesita al turistoj[2].
Administrado redakti
Unue administre ligita al Madagaskaro, Lys-insulo, kiel ĉiuj ceteraj Disaj Insuloj en la Hinda Oceano, estis ligita al ministerio de transmaraj aferoj kaj administrita de Prefektejo de Reunio kiam Madagaskaro akiris sendependecon en 1960[2][3]. Tiu administrado estis konfidita la 3-an de januaro 2005 al supera administranto de Francaj Sudaj kaj Antarktaj Teritorioj cele al ligado de Disaj Insuloj en la Hinda Oceano al tiu teritorio la 21-an de februaro 2007[2]. Lys-insulo estas organizita nek en regionon, nek en departementon, nek en komunumon, eĉ ne en teritorian kolektivon kiel la cetero de Francaj Sudaj kaj Antarktaj Teritorioj[2].
Vidu ankaŭ redakti
Referencoj redakti
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 france http://www.taaf.fr/rubriques/districts/ilesEparses/iles_LesGlorieuses.htm Arkivigite je 2009-04-23 per la retarkivo Wayback Machine Oficiala retejo de Francaj Sudaj kaj Antarktaj Teritorioj - Insularo Glorioso
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 france http://www.taaf.fr/rubriques/districts/ilesEparses/iles_introduction.htm Arkivigite je 2009-04-18 per la retarkivo Wayback Machine Oficiala retejo de Francaj Sudaj kaj Antarktaj Teritorioj - Enkonduko al Disaj Insuloj
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 http://etic.univ-reunion.fr/hydraires/publications/Auracea2003Glorieuses.pdf Arkivigite je 2007-09-30 per la retarkivo Wayback Machine Misio Auracéa 2003 Insularo Glorioso, Programo ETIC - Universitato de Reunio, 2003 12 pĝ.
- ↑ http://www.intellnet.org/resources/cia_worldfactbook_01/geos/go.html Arkivigite je 2008-09-06 per la retarkivo Wayback Machine CIA The World Factbook - Glorioso Insularo