Sanekonomiko
Sanekonomiko estas branĉo de ekonomiko koncerna kun temoj rilataj al efikeco, efektiveco, valoro kaj kondutaro en la produktado kaj konsumado de sano kaj de sanzorgado. Larĝasence, sanekonomikistoj studas la funkciadon de sanzorgaj sistemoj kaj santuŝaj kondutoj kiaj fumado.
Grava artikolo de 1963 de Kenneth Arrow, ofte estas konsiderada kiel ekigo de Sanekonomiko kiel fako, markante konceptajn distingojn inter sano kaj aliaj varoj.[1] Faktoroj kiuj distingas Sanekonomikon el aliaj areoj estas etenda registara interveno, komplika necerteco en kelkaj dimensioj, nesimetria informaro, ekbarieroj, eksternigoj kaj estado de triaparta agento.[2] Ĉe sanzorgado, la triaparta agento estas la kuracisto, kiu faras aĉetajn decidojn (ekz., ĉu mendi laboratorian ekzamenon, preskribi kuracilon, realigi kirurgaĵon ktp.) kvankam tio izoliĝos el la prezo (kosto) de la produkto aŭ servo.
Sanekonomikistoj pritaksas multajn tipojn de financa informado: kostoj, ŝarĝoj kaj elspezoj.
Necerteco estas intrinseka al sano, kaj ĉe pacientaj produktoj kaj ĉe financaj temoj. La kontruo kiu ekzistas inter kuracisto kaj paciento kreas situacion de distinga avantaĝo por la kuracisto, kiu estas nomata asimetria informaro.
Eksternaĵoj leviĝas ofte kiam oni konsideras sanon kaj sanzorgadon, ĉefe en la kunteksto de infekta malsano. Ekzemple, klopodi eviti kataron afektas personoj alimaniere ol al decidanto.[3][4][5][6]
La koncepto de sano kiel varo dependas multe el la diversaj konsideroj laŭ la landoj, la tiea kutimoj, la diverseco de la sansistemoj kaj ĉefe la diferenco inter sistemoj kie sano tute dependas el la ŝtato (ĉefe ekonomie) kaj sistemoj kie la privataj elspezo kaj enspezo estas grandaj faktoroj de la totalo de la sanservoj. Kiam en la unue menciitaj oni klopodas eksternigi, tio estas transpasi diversajn serverojn al la privata funkciado, tio signifas ke privataj entreprenoj enspezos, tio estas ricevos monon kiu povus esti dediĉita al la reala konservado kaj plibonigado de la publika sano. En tiu ekvilibro kaj malekvilibro, fakte la kreado de privata kapitalo iras inverse al la plibonigado de la ĝenerala bonfarto kaj de la publika sano.
Referencoj redakti
- ↑ Arrow 1963
- ↑ Phelps, Charles E. (2003), Health Economics (3rd ed.), Boston: Addison Wesley, (ISBN 0-321-06898-X) Priskribo[rompita ligilo] kaj 2a eld. preview.
- ↑ Fuchs, Victor R. (1987). "health economics" The New Palgrave: A Dictionary of Economics, v. 2, pp. 614–19.
- ↑ Fuchs, Victor R. (1996). "Economics, Values, and Health Care Reform," American Economic Review, 86(1), pp. 1–24 Arkivigite je 2007-07-14 per la retarkivo Wayback Machine (press +).
- ↑ Fuchs, Victor R. ([1974] 1998). Who Shall Live? Health, Economics, and Social Choice, Etenda eldono. Chapter-preview links, pp. vii–xi.
- ↑ Wolfe, Barbara (2008). "health economics." The New Palgrave Dictionary of Economics, 2a Eldono. resumo & TOC.
Literaturo redakti
- Alastair M. Gray, Philip M. Clarke, Jane Wolstenholme, Sarah Wordsworth (2010) Applied Methods of Cost-effectiveness Analysis in Healthcare, Oxford University Press. Preview ISBN 0-19-922728-4
- Arrow, K. (December 1963), "Uncertainty and the welfare economics of medical care" (PDF), American Economic Review 53 (5): 941–973, archived from the original on 2011-05-11, https://web.archive.org/web/20110511142954/http://sws1.bu.edu/ellisrp/EC387/Papers/1963Arrow_AER.pdf, retrieved 2015-07-15
- Drummond, Michael F. (2005) Methods for the Economic Evaluation of Health Care Programmes, Oxford University Press. Preview. ISBN 0-19-852945-7
- Fuchs, Victor R. (1998) Who Shall Live? Health, Economics, and Social Choice, Wspc.
- Mahar, Maggie, Money-Driven Medicine: The Real Reason Health Care Costs So Much, Harper/Collins, 2006. ISBN 978-0-06-076533-0
- Morrisey, Michael A. (2008), David R. Henderson (eld.), ed., Health Care (2nd ed.), Indianapolis: Library of Economics and Liberty, (ISBN 978-0865976658), OCLC 237794267, http://www.econlib.org/library/Enc/HealthCare.html
- Siegel, Joanna E.; Russell, Louise B.; Weinstein, Milton C.; Gold, Marthe R. (1996), Cost-effectiveness in health and medicine, New York [u.a.]: Oxford Univ. Press, (ISBN 978-0-19-510824-8)
- Starr, Paul, The Social Transformation of American Medicine, Basic Books, 1982. ISBN 0-465-07934-2
- Wennberg J, Gittelsohn; Gittelsohn, A. (December 1973), "Small area variations in health care delivery", Science 182 (4117): 1102–8, doi:10.1126/science.182.4117.1102, PMID 4750608, http://www.sciencemag.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=4750608
- Whittington, Ruth (2008). Introduction to Health Economics: A Beginners Guide Preview. ISBN 978-0-9545494-5-9.
- Wise, David A. (2009), Developments in the Economics of Aging, University of Chicago Press, (ISBN 978-0-226-90335-4)
- A.J. Culyer kaj J.P. Newhouse, ed. (2000). Handbook of Health Economics, Elsevier. 1A. Description. Elsevier.
- _____ (2000). Handbook of Health Economics, 1B. Description. Elsevier.
Gazetoj redakti
- Health Economics. Aims & scope[rompita ligilo] and links[rompita ligilo] back-issue titles and abstracts.
- Journal of Health Economics Aims & scope and links to back-issue titles and abstracts.
- Review of Economics of the Household
Eksteraj ligiloj redakti
- Asocioj
- International Health Economics Association[rompita ligilo]
- Health Economics education (HEe) – brita retejo por instruistoj de Sanekonomiko
- International Society for Pharmacoeconomics and Outcomes Research
- Pri Terminologio
- Health Economics Online Glossary of Terms – ĉe Universitato de Groningen, Nederlando
- HealthEconomics.Com