Vikipedio

Sovaĝbestoj de Tanzanio

Tanzanio enhavas ĉirkaŭ 20 procentojn de la plej granda mamula populacio de Afriko, trovita tra siaj rezervejoj, protektitaj areoj, maraj parkoj, kaj 17 naciaj parkoj, disvastigitaj sur areo de pli ol 42 000 km² kaj formantaj proksimume 38 procentojn de la landa teritorio.[1][2] Sovaĝbestaj resursoj de Tanzanio estas priskribitaj kiel "senparalelaj en Afriko" kaj "la unua lando por vido de ĉasbestoj". Nacia Parko Serengeti, la dua plej granda nacia parko kun 14 763 km², situas en norda Tanzanio kaj estas fama pro siaj ampleksaj migrantaj gregoj de gnuoj kaj zebroj dum ĝi havas reputacion kiel unu el la grandaj naturaj mirindaĵoj de la mondo. La protektita areo Ngorongoro, establita en 1959, estas Monda heredaĵo de Unesko[3] kaj loĝata de la Masajoj.[4] Ĝia kratero Ngorongoro estas la plej granda netuŝita kaldero en la mondo.[5][6]

Zebroj kaj bluaj gnuoj en Ngorongoro
Gnuoj en Nacia Parko Serengeti

La naciaj parkoj ankaŭ estas parto de la malsekejoj de Tanzanio. La sovaĝbestoj emas esti pli proksimaj al la malsekejoj, precipe la specioj ŝatantaj akvon kiel hipopotamo, akvantilopo, verukapro, elefanto, krokodilo, ŝlima tragelafo (Tragelaphus spekii) same kiel akvobirdoj kiaj flamengoj kaj Anasoj.[7]

Fono redakti

 
Reliefa mapo de Tanzanio

Ekde la kolonia epoko, konservado de sovaĝbestoj en Tanzanio estis la prerogativo de la registaro. Sub ĉi tiu strukturo, la uzo de sovaĝbestaj resursoj fare de lokaj komunumoj ĉiam estis limiga, kaŭzante pliigitan kamparan malriĉecon kaj ŝtelĉasadon. En la lastaj jaroj, la "Tanzania National Parks Authority" (TANAPA) iniciatis korektajn agojn por impliki la lokan komunumon en konservadaj klopodoj, kio celas kontribui al lokaj ekonomioj per divido de egalaj profitoj.[8]

La sovaĝbestaj resursoj en Tanzanio provizas jaran enspezon de 30 milionoj da USD al la nacia trezorejo, kaj enspezon de 9 milionoj da USD kiel enspezojn de la luantaj kompanioj. Neleĝa ĉasado valoras ĉirkaŭ 50 milionojn da USD. En la 1990-aj jaroj, eksportoj de 1,68 milionoj da birdoj, 523 000 reptilioj, 12 000 mamuloj kaj 148 000 amfibioj okazis, aldone al kresko de turismo rilata al sovaĝa vivo de ĉirkaŭ 30%. Fiŝkaptaj resursoj ankaŭ grave kontribuis al la eksportaj enspezoj de la lando kun eksporta valoro de 130 milionoj da usonaj dolaroj raportitaj en 2003, kun la eksportado de la Nila perko respondecante pri grava parto de 100 milionoj da USD.[8]

Naciaj parkoj redakti

  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Naciaj parkoj de Tanzanio.

La sovaĝa vivo de Tanzanio, reklamita kiel la "plej bonegaj safari-spertoj kaj spektakloj pri sovaĝaj bestoj trovitaj ie ajn sur la planedo", disponas pri 40 naciaj parkoj kaj ĉas-rezervejoj.[9] Ekzistas 17 naciaj parkoj kovrantaj entutan areon de 42 235 km². Ĉi tiuj parkoj estas la sekvantaj:

 
Naciaj parkoj de Tanzanio
  1. Nacia Parko Arusha (552 km²)
  2. Nacia Parko Gombe Stream (52 km²)
  3. Nacia Parko Golfo Jozani Chwaka
  4. Nacia Parko Katavi (4 471 km²)
  5. Nacia Parko Kilimanĝaro (1 668 km²)
  6. Nacia Parko Kitulo (413 km²)
  7. Nacia Parko Montoj Mahale (1 613 km²)
  8. Nacia Parko Lago Manyara (330 km²)
  9. Nacia Parko Mikumi (3 230 km²)
  10. Nacia Parko Mkomazi (3 245 km²)
  11. Nacia Parko Ruaha (20 226 km²)
  12. Nacia Parko Insulo Rubondo (457 km²)
  13. Nacia Parko Saadani (1 062 km²)
  14. Nacia Parko Insulo Saanane (2,18 km²)
  15. Nacia Parko Serengeti (14 763 km²)
  16. Nacia Parko Tarangire (2 850 km²)
  17. Nacia Parko Montoj Udzungwa (1 990 km²).[2]

Protektita Areo de Ngorongoro redakti

Kvankam ĝi ne estas nacia parko, la Protektita Areo de Ngorongoro (angle Ngorongoro Conservation Area) (NCA) kun areo de 8 292 km²[10] estis agnoskita de la Organizaĵo de Unuiĝintaj Nacioj por Edukado, Scienco kaj Kulturo kiel Monda heredaĵo de Unesko en 1979.[4] La kriterioj cititaj por ĉi tiu agnosko inkluzivas tiujn: (1) decida pruvo trovita ene de NCA pri homa evoluo kaj dinamiko de homa medio (ĉi tiu kriterio aldonita en 2010); (2) la "impresa pejzaĝo" de Kratero Ngorongoro, la plej granda senrompa kaldero en la mondo; (3) la granda koncentriĝo de sovaĝbestoj en NCA, inkluzive de 25 000 grandaj bestoj; kaj (4) la vario en NCA de klimatoj, landformoj kaj alteco, formante plurajn interplektitajn ekosistemojn kaj apartajn habitatojn.[4]

Faŭno redakti

 
Gnuo en Nacia Parko Mikumi

La faŭna diverseco de sovaĝa vivo en Tanzanio en ĝiaj naciaj parkoj kaj ĉasrezervejoj ankaŭ estas grandega. Ekzistas 310 specioj de mamuloj (la kvara rango en Afriko); 960 specioj de birdoj (tria rango en Afriko); kaj multaj amfibioj kaj reptilioj, kiuj laŭdire formas la kvaran plej grandan populacion en Afriko.[8] La endanĝerigitaj faŭno-specioj estas; la nigraj rinoceroj; malakonotedoj de Uluguru; akcipitrobekaj martestudoj, kelonioj, martestudoj kaj ledaj martestudoj; ruĝaj stumposimioj; Afrikaj naturaj hundoj; kaj flugantaj vulpoj de Pemba.[11] Tamen Lonely Planet ankaŭ mencias ciferon de 430 specioj el kvar milionoj da bestoj, kaj 60 000 insektospecoj, 100 specioj de serpentoj kaj 25 specioj de reptilioj, 1 000 specioj de birdoj. Pliaj detaloj pri faŭnaj specioj kiel raportitaj de la Muzeo de Zoologio de la Universitato de Miĉigano, Universitato Bucknell, datumoj de Avibase kaj datumoj de BirdLife International estas jenaj. En la Orienta Usambara Montaro, la arbaroj montras multajn rarajn speciojn, tiel ke la faŭno trovita ĉi tie estis komparata al Galapagoj laŭ biologia graveco.[12]

Mamuloj
 
Afrika elefanto (Loxodonta africana) en Tanzanio

Tri cent specioj de mamuloj estis raportitaj en Tanzanio.[13][14] Iuj el la raportitaj specioj estas: Afrika elefanto (Loxodonta africana), Burĉela zebro (Equus burchellii), Gazelo de Thomson (Eudorcas thomsonii), Stepa alcelafo (Alcelaphus buselaphus), Afrika gliro (Graphiurus murinus), Kipunji simio (Rungwecebus kipunji), Thomas galago (Galago thomasi), Princo Demidoff galago (Galagoides demidovii), pukuo (Kobus vardonii), gerenuko (Litocranius walleri), verukapro (Phacochoerus africanus), idiuro zenkera (Idiurus zenkeri), Sunia antilopo (Neotragus moschatus), nigra hipotrago (Hippotragus niger) kaj kresta histriko (Hystrix cristata).

Predantoj

Kelkaj specioj de predantoj estas:[14] leono (Panthera leo), makulhieno (Crocuta crocuta), nigradorsa ŝakalo (Canis mesomelas) kaj servalo (Leptailurus serval).

Primatoj

Iuj el la raportitaj primataj specioj estas:[14] ĉimpanzo (Pan troglodytes), kaj paviano (Papio): anuba paviano (Papio anubis), cinocefalo (Papio cynocephalus), kaj hamadriado (Papio hamadryas).

Birdoj
 
Grizkrona gruo (Balearica regulorum) en Tanzanio.

En marto 2004, laŭ la datumbazo de Avibase, la nombro de birdo-specioj en Tanzanio estis raportitaj al 1112 specioj (laŭ BirdLife International estas 1128 specioj[15]), 23 endemiaj specioj, 35 tutmonde minacataj specioj kaj 3 enmetitaj specioj.[16] La konserva statuso de grizkronaj gruoj trovitaj en malsekregionaj herbejoj en orienta kaj suda Afriko inkluzive de Tanzanio estas listigita kiel vundebla.[17]

Endemiaj specioj

Endemiaj specioj estas:[16] ambirdo (Agapornis personatus), verda kolombo de Pemba (Treron pembaensis), malgranda orelstrigo de Pemba (Otus pembaensis), gufo de Usambara (Bubo vosseleri), alaŭdo de Beesley (Chersomanes beesleyi), skeptomikto de S-ino Moreau (Scepomycter winifredae), ĉetio de Usambara (Hyliota usambarae), Usambara ruĝgorĝulo (Sheppardia montana), Iringa ruĝgorĝulo (Sheppardia lowei), Orbrusta ruĝgorĝulo (Sheppardia aurantiithorax), nektarinio (Anthreptes rubritorques), nektarinio de Moreau (Nectarinia moreaui), ruĝflugila nektarinio (Nectarinia rufipennis), Tanzania serino (Serinus melanochrous), ruĝvosta teksbirdo (Histurgops ruficauda), Burnier-a ploceo (Ploceus burnieri), Reichard-a ploceo (Ploceus reichardi) kaj Nicoll-a ploceo (Ploceus nicolli).

Enmetitaj specioj

Enmetitaj specioj estas:[16] kolombo (Columba livia) kaj blanknuka korvo (Corvus splendens).

Naturprotektejo redakti

 
Leonino en Ngorongoro, Tanzanio

Ŝtelĉasado kaj homa premo por plenumi la grandegan postulon de sovaĝbesta viando estis grava problemo en Tanzanio, kun raportitaj forprenoj de 160 000 ĝis 200 000 bestoj ĉiujare en la 1990-aj jaroj. La registaro de Tanzanio, kunlabore kun internaciaj helpagentejoj, faris seriozajn klopodojn por enkadrigi ĉi tiun problemon per leĝo pri sovaĝa vivo kaj devigo kaj trovado de solvoj al la konflikto inter sovaĝeja konservado kaj la bezonoj de kamparaj komunumoj dependantaj de ĉi tiuj resursoj. Kontraŭ-ŝtelĉasaj operacioj estis faritaj plurfoje kaj turismo surbaze de ĉasbesta vidado estis sukceso en la facile atingebla norda sovaĝa regiono de la lando. Trofea ĉasado ankaŭ donis iom da prokrasto al la problemo kaj tio helpis generi enspezon, ĝenerale en la nordaj, sudaj kaj okcidentaj sovaĝaj areoj.[5]

Raporto de februaro 2020 pri sovaĝbestaj nombradoj efektivigitaj en oktobro 2018 kaj novembro 2018 en la Selous-Mikumi-ekosistemo indikas, ke populacioj de elefantoj, hipopotamoj kaj zebroj pliiĝis kaj ke la batado estis sub kontrolo.[18]

Referencoj redakti

  1. ↑ Ridwan, Laher; SingíOei Korir. Indigenous People in Africa: Contestations, Empowerment and Group Rights. Google Books. Africa Institute of South Africa (Majo 5, 2014).
  2. ↑ 2,0 2,1 Briggs, pp. 1–31
  3. ↑ Ngorongoro Conservation Area. Unesco.org. Alirita 25 Majo 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Centre, UNESCO World Heritage. UNESCO World Heritage Centre: Ngorongoro Conservation Area.
  5. ↑ 5,0 5,1 Rod East; International Union for Conservation of Nature and Natural Resources. Antelope Specialist Group. (1 Junio 1999) African antelope database 1998. IUCN, p. 72–73. ISBN 978-2-8317-0477-7.
  6. ↑ Briggs, Philip. (1 Majo 2006) Northern Tanzania: with Kilimanjaro and Zanzibar : the Bradt safari guide. Bradt Travel Guides, p. 21–39. ISBN 978-1-84162-146-3.
  7. ↑ G. L. Kamukala; S. A. Crafter, IUCN Wetlands Programme. (1993) Wetlands of Tanzania: proceedings of a Seminar on the Wetlands of Tanzania, Morogoro, Tanzania, 27–29 November 1991. IUCN, p. 61–65. ISBN 978-2-8317-0185-1.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Krystyna Swiderska; Dilys Roe, Linda Siegele, Maryanne Grieg-gran. (2009) The Governance of Nature and the Nature of Governance: Policy That Works for Biodiversity and Livelihoods, p. 102. ISBN 978-1-84369-700-8.
  9. ↑ Wildlife. lonelyplanet.com. Arkivita el la originalo je 2018-06-25. Alirita 23 Majo 2011.
  10. ↑ Ngorongoro Conservation Area Authority :: Welcome. www.ngorongorocrater.org. Arkivita el la originalo je 2020-02-19. Alirita 2020-05-31.
  11. ↑ Endangered species. Lonelyplanet.com. Arkivita el la originalo je 2022-08-03. Alirita 23 Majo 2011.
  12. ↑ Hamilton, p. 351
  13. ↑ Mammal Species of the World. Species in Tanzania. Biology Department: Bucknell University. Alirita 12 Majo 2011.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Animals. University of Michigan Museum of Zoology.. Alirita 12 Majo 2011.
  15. ↑ Birds of Tanzania, Checklist of the Birds of Tanzania, its Complete Birdlist. birdlist.org. Alirita 24 Majo 2011.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Avibase – Bird Checklists of the World. bird species found in Tanzania. Avibase The World data bird base. Alirita 24 Majo 2011.
  17. ↑ Balearica regulorum Grey Crowned Crane. IUCN Red List. Alirita 28 Majo 2011.
  18. ↑ Tanzania: Jumbo, Hippo, Zebra Numbers Up - Report 12 Feb 2020

Vidu ankaŭ redakti

Eksteraj ligiloj redakti

Fonto redakti

En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Wildlife of Tanzania en la angla Vikipedio.

 Portalo pri Zoologio
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Sovaĝbestoj_de_Tanzanio&oldid=8454947"