Tondrakianoj

Tondrakianoj (armene: Թոնդրակեաններ) estis membroj de kontraŭ-feŭda, hereza kristana sekto kiu prosperis en mezepoka Armenio inter la frua 9-a jarcento kaj 11-a jarcento kaj koncentriĝis ĉirkaŭ la urbo Tondrak, norde de Van en Okcidenta Armenio.

Fono

La fondinto de la movado estis Smbat Zarehavantsi, kiu rekomendis la nuligadon de la eklezio kune kun ĉiuj ĝiaj tradicioj kaj ritoj. La tondrakianoj neis la senmortecon de la animo, la postvivon, la eklezion kaj ĝiajn feŭdajn rajtojn. Ili apogis proprietrajtojn por kamparanoj, same kiel egalecon inter viroj kaj virinoj. Tondrakianoj organizis siajn komunumojn en multaj aspektoj kiel la fruaj kristanoj faris sub la Romia Imperio dum la unuaj tri jarcentoj. Ili ankaŭ partoprenis la ribelojn de la kamparanoj en la 10-a jarcento, ĉefe en Ajrarato kaj Sjuniko. La tondrakia-movado similis al la paŭlanoj laŭ multaj aspektoj, kaj diversaj akademiuloj konsideras ĝin daŭrigo de la Paŭl-movado sub malsamaj aferoj, kiam Armenio estis sendependa. La Paŭl-movado estis el socia naturo kaj samtempe rezista movado, direktita kontraŭ la araboj kaj bizancanoj, dum la Tondrakia-movado ĉefe havis socian figuron kaj estis utiligita kiel ilo por klasomilitado.

Dekadenco

Armenaj laikaj kaj spiritaj feŭdaj senjoroj aliĝis al najbaraj islamaj arabaj emiroj same kiel bizancanoj en la persekutado de tondrakianoj. La movado rapide atingis Ŝirakon, Turuberanon kaj la armenajn regionojn de Taron. Post suferspertado de kelkaj malvenkoj ĉe la manoj de Bizancio, la plejmulto de la tondrakianoj estis deportitaj al Trakio en la 10-a jarcento. Post la bizanca konkero de la bagratida regado en Ani (1045) la movado travivis novan revigliĝon, en tiu tempo ene de grandaj urboj kiel Ani kie ili komencis atingi pli malaltajn vicojn de la nobelaro kaj pastraro. La tondrakia-movado kolapsis en tri malsamaj indikoj dum siaj lastaj jaroj, la plej radikala el kiuj komencis rekomendi ateismon same kiel dubon en la postvivo kaj la senmortecon de la homanimo. Meze de la 11-a jarcento la bizanca guberniestro de Taron kaj Vaspurakano, Gregoro Magistros, prilaboris la eliminadon de ĉiuj tondrakianoj.