Vikipedio

Vegana fromaĝo

Vegana fromaĝo estas ne-lakta aŭ vegetaĵa, plantofromaĝo, kiun uzas veganoj kaj aliaj homoj, kiuj volas eviti bestajn produktojn. Same kiel kun plantlakto, vegana fromaĝo povas esti farita el semoj, kiel sezamo kaj sunfloro; nuksoj, kiel ekzemple akaĵunuksoj, pinsemoj, kaj migdalo; kaj sojfaboj, arakidoj, kokosoleo, nutra gisto, tapioko, kaj rizo, inter aliaj ingrediencoj[1]. Vegana fromaĝo sen kolesterolo estas bona fonto de sojfaba proteino[2] .

Tri veganaj fromaĝoj: verda el pesto kaj spirulino, flava el kurkumo tajstila kaj blanka el aromaj herboj.

Plant-bazitaj fromaĝoj karakteriziĝas per malsamaj nutraj kontribuoj. Ili plejofte estas faritaj el akaĵuoj, kokosa oleo, pureoj de aliaj oleaj kaj proteinaj kultivaĵoj aŭ kazeaj plantlaktoj, kaj fine spertas fermentan procezon per bakterioj aŭ gistoj, kaj rafinado.

La nomo "legoma fromaĝo" ne rajtas nomi agroalimentan produkton surmerkatigitan en la Eŭropa Unio.

Laŭ Lucie De Ribier, ĵurnalisto, vegana kuiristo kaj kunfondinto de fabriko: "La termino legoma fromaĝo estas tre vasta, [...]. Estas du specoj. La novaj produktoj, kiuj aspektas kiel tradicia fromaĝo kaj ne celitaj, kaj la aliaj, kiuj efektive provas skrupule imiti la guston kaj aspekton de vera fromaĝo. Ĉi-lasta kategorio celas veganojn aŭ vegetaranojn, netolerajn al laktozo kaj eĉ scivolemajn manĝemulojn, kiuj serĉas novajn gustajn spertojn".

Vegana fromaĝo, kiel besta lakta fromaĝo, povas esti farita kiel mola, duon malmola kaj malmola fromaĝo.

Historio redakti

 
Pluraj veganaj fromaghoj el Usono.

Ne-lakta fromaĝo originis en Ĉinio en la 16-a jarcento, farita kun fermentita tofuo aŭ tuta sojo[3].

Poste memfaritaj veganaj fromaĝoj estis faritaj el sojfaruno, margarino kaj gista ekstrakto. Kun pli malmola margarino, ĉi tio povas produkti malmolan veganan fromaĝon, kiu povas esti tranĉita; pli mola margarino produktas pli molan disvastigeblan fromaĝon[4].

La produkto fariĝis komerce havebla ĉirkaŭ la 1970-aj aŭ 1980-aj jaroj[5]. Ĉi tiuj komencaj produktoj estis malpli bonkvalitaj ol lakta fromaĝo aŭ hodiaŭa vegana fromaĝo, kun vakseca, kalkeca aŭ plasteca teksturo[5].

Komence de la 1990-aj jaroj, la sola marko de vegana fromaĝo havebla en Usono estis Soymage[6]. De tiam diversiĝis la nombro kaj specoj (t.e. mocarelo, ĉedaro ktp.) pli vaste haveblaj veganaj fromaĝoj[5][6]. Ankaŭ, sen-sojaj opcioj poste estis esploritaj[4].

En la 1990-aj jaroj, vegana fromaĝo kelkfoje kostis duoble pli ol lakta fromaĝo.

Merkato redakti

 
Komercaj pakaĵoj de veganaj fromaĝoj

Lastatempe la merkato por vegana fromaĝo kreskis tutmonde. Laŭ merkata esplorado, Eŭropo havis la plej grandan merkatan kotizon de 43%, sekvata de Nordameriko, Azio-Pacifiko, Sudameriko kaj Mezoriento kaj Afriko[7]. La tutmonda vegana fromaĝa merkato antaŭvidas merkatan valoron de 3,9 miliardoj da dolaroj antaŭ la fino de 2024, pli ol 2,1 miliardoj da dolaroj en 2016[8].

La kialoj de konsumado de vegana fromaĝo estas multaj, inkluzive: veganismo, vegetarismo sen uzo de lakto kaj ĝiaj produktoj, sanaj kialoj, mediaj kialoj, religiaj kialoj, moralaj kialoj, lakta alergio, netoleremo al laktozo, gusto-prefero kaj pli.

Laŭ la Plant-Bazita Manĝaĵa Asocio, la usona merkato por plant-bazitaj manĝaĵoj antaŭvidas atingi 4 miliardojn da dolaroj en vendoj antaŭ 2024[9]. La ekspansio estas helpata de pliigita inklino al vegetaraj fontoj, kreskantaj urbaj loĝantaroj kaj pli granda prefero al internaciaj manĝaĵoj[10][11]. Multoblaj nutraĵaj ĉenoj vastigis sian geografian ĉeeston ene de specialaj butikoj kaj superbazaroj por trakti la antaŭviditan kreskon por veganaj fromaĝoj, kun jara vendokresko atendata je 8%[7].

La plej oftaj specoj de vegana fromaĝo fabrikataj, distribuataj kaj produktataj per ĉi tiu merkato estas mocarelo, parmezano, ĉedaro, gaŭdo, kaj kremecaj ne-laktaj plantbazitaj fromaĝoj. Ĉi tiuj veganaj fromaĝoj estas konsumataj en restoracioj, nutraĵvendejoj, bakejoj, veganaj lernejaj manĝoj kaj en hejmoj. Veganaj fromaĝoj atendas kreski kaj diversiĝi meze de la 2020-aj jaroj[12][13].

Pro kialoj de mendado kaj ofertado vegana fromaĝo ĝenerale pli multekostas ol lakta fromaĝo por konsumantoj[14].

Etiketado redakti

 
Industria fromaĝo, marko ''Veganz'' el Germanio.

Etikedado kiel vegana fromaĝo, kiel aliaj veganaj laktaĵaj analogaĵoj, estas kontestata, kun grupoj de lakt-industrioj premantaj malpermesi la uzon de terminoj kiel "fromaĝo" ĉe ne-laktaĵoj[15].

En februaro 2019, vankuvera vegana fromaĝbutiko estis ordonita de la Canadian Food Inspection Agency ĉesi nomi siajn produktojn fromaĝo ĉar ĝi estis "misgvida" al konsumantoj, malgraŭ tio ke la butiko deklaris ke ilia fromaĝo ĉiam estis etikedita kiel "sen laktaĵoj" kaj "plantbazita"[16]. La CFIA poste inversigis la malakcepton kaj deklaris ke ekzistas neniu obĵeto pri uzado de la nomenklaturo "100% senlakta plant-bazita fromaĝo" kondiĉe ke "ĝi estu verema"[17].

En 2019, vegana fromaĝbutiko en Brixton (Unuiĝinta Reĝlando) ricevis la ordonon ĉesi priskribi produktojn kiel fromaĝon ĉar ĝi 'erarigas aĉetantojn', kvankam la butikistoj asertis, ke iliaj "produktoj estis klare markitaj kiel "sen laktaĵoj."[18]

En 2020, vegana fromaĝa kompanio Miyoko's Creamery pledis proceson kontraŭ la Kalifornia Departemento pri Manĝaĵo kaj Agrikulturo post kiam la departemento ordonis al la kompanio ĉesi uzi laktaĵajn vortojn sur ĝia pakaĵo[19]. En 2018, la kompanio estis procesita en Novjorko pro proceso, laŭ kiu supozataj klientoj estis erarigitaj per la etikedo "vegana butero"[20]. La fondinto de la kompanio, Miyoko Schinner, estas ĉefa defendanto por la liberaj esprimaj rajtoj de veganaj manĝaĵoj[21][22].

Ingrediencoj redakti

 
Fromaĝo el avenlakto kaj aromaj herboj.

Oftaj veganaj fromaĝaj fontoj inkluzivas sojan, migdalan kaj rizan laktojn, krom aliaj laktaj alternativoj[7]. Nutraĵaj sciencistoj uzas "miksaĵon de gumoj, proteinoj, solidigaĵoj kaj grasoj" por krei la buŝan senton kaj fandadon de lakta fromaĝo[23]. Unu vegana fromaĝa produkto celas solvi ĉi tiun malfacilaĵon per farado de fromaĝo kun kazeino produktita de gisto anstataŭ de bovinoj[24].

 
Vegana fumaĵita fromaĝo.

En aŭgusto 2019, Botanikaj Internaciaj Manĝaĵoj rememorigis la Organikajn Disvastiĝojn de Naturli kaj Funky Fields post kiam nedeklaritaj alergenoj troviĝis en la enhavo. La Aŭstralia Aŭtoritata Normo pri Nutraĵoj raportis spurojn de lakto en la formo de selakta proteino[25].

Nutrado redakti

Plej multo de la vegana fromaĝo enhavas neniun kolesterolon kaj malpli saturitan grason ol lakta fromaĝo[26]. Multo de la vegana fromaĝo estis malriĉa je kalcio, kvankam la varomarko Go Veggie havas similan kalcian enhavon al lakta fromaĝo. Vegana fromaĝo ĝenerale ne estas tiel riĉa fonto de proteino kompare kun lakta fromaĝo[14].

Studo de 1998 komparanta ĉedaran fromaĝon kun unu speco de vegana fromaĝo trovis, ke la vegana fromaĝo havas malpli altajn kaloriojn, grasojn kaj proteinojn, kvankam proteina enhavo de lakta fromaĝo varias laŭ tipo. La vegana fromaĝo havis pli altan riboflavinon kaj vitaminon B12, kio igas ĝin akceptebla anstataŭaĵo por ĉedara fromaĝo laŭ tiuj nutraĵoj. Aliflanke, la vegana fromaĝo ne donis vitaminon A aŭ vitaminon D, kontraste kun ĉedara fromaĝo. La vegana fromaĝo estis utila fonto de kalcio, sed ne tiel bona kiel tiu de ĉedaro[4].

Veganaj fromaĝoj faritaj kun nutra gisto, inkluzive de iuj alternativoj al parma fromaĝo, povas doni vitaminon B12, dum aliaj veganaj fromaĝoj ne[14].

Produktado redakti

Plant-bazitaj proteinoj aŭ vegetalaj proteinoj devenas de manĝeblaj fontoj de proteinoj, kiel sojfaboj kaj ilia lakto[27]. La fabrikada procezo de fermentado ofte estas uzata ankaŭ por reprodukti teksturan kaj guston de lakta fromaĝo[28].

Vidu ankaŭ redakti

Referencoj redakti

  1. ↑ Vegan cheese replaces lingering brie craving: Vegan brie takes just minutes of actual work (16a de januaro 2013). Arkivita el la originalo je 3a de marto 2018. Alirita 3a de marto 2018.
  2. ↑ Dixie Mahy, Miyoko Schinner, Artisan Vegan Cheese, Book Publishing Company, 2013, p. v.
  3. ↑ "The Cult and Culture of Vegan Cheese", Printempo 2019, paĝo 21-22.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 "The vegan dairy", 1a de januaro 1998, paĝoj 153–157.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 The Evolution of Vegan Cheese. Fresh n' Lean (22a de junio 2015). Arkivita el la originalo je 3a de aprilo 2018. Alirita 3a de aprilo 2018.
  6. ↑ 6,0 6,1 A Guide to Vegan Cheese. All American Vegan (15a de aŭgusto 2011). Arkivita el la originalo je 3a de aprilo 2018. Alirita 3a de aprilo 2018.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 "Global vegan cheese market 2019-2023", 2019, paĝoj 129.
  8. ↑ Global Plant-Based Cheese Market to Reach $3.9 Billion by 2024! (angle) (2017-12-29). Alirita 2020-07-01.
  9. ↑ 2018 U.S. Retail Sales Data for Plant-Based Foods. Plant Based Foods Association. Arkivita el la originalo je 2020-02-09. Alirita 24a de oktobro 2019.
  10. ↑ "Global vegan cheese market 2019-2023", 2019, paĝoj 129.
  11. ↑ Artisanal vegan cheese comes into its own. Hearst Newspapers. Alirita 13a de novembro 2019.
  12. ↑ Vegan Cheese Market 2018 – Global Sales,Price,Revenue,Gross Margin and Market Share - Press Release - Digital Journal. Alirita 2018-11-06.
  13. ↑ "Vegan Cheese Market 2018 | Industry Key Players, Growth, Trends, Analysis & Forecast to 2025", Amazing Newshub, 2018-10-29. Kontrolita 2018-11-06. (angle)
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 "A Guide to Vegan Cheese", 2017.
  15. ↑ "Senators ask FDA to crack down on non-dairy milks, cheeses", TheHill, 24a de januaro 2020. Kontrolita 18a de aprilo 2020. (angle)
  16. ↑ Vancouver vegan cheese shop told they can no longer use the word 'cheese' in packaging. Global News. Alirita 2019-02-18.
  17. ↑ CFIA to permit Blue Heron Creamery to use the word 'cheese' on label | Dished. Daily Hive. Alirita 2019-02-25.
  18. ↑ Britain's first all-vegan cheese shop causes a stink as dairy industry demands it changes branding. City A.M.. Alirita 2019-02-17.
  19. ↑ Vegan company Miyoko's Creamery sues California over labeling restrictions (angle) (2020-02-07). Alirita 2020-02-09.
  20. ↑ Miyoko’s Kitchen sued over vegan butter labels: ‘Products bask in dairy’s halo’ (angle). Alirita 2020-02-09.
  21. ↑ Miyoko’s Kitchen sued over vegan butter labels: ‘Products bask in dairy’s halo’ (angle). Alirita 2020-02-09.
  22. ↑ Miyoko’s Scores Plant-Based Victory in Hometown of Petaluma! (angle) (2018-12-06). Arkivita el la originalo je 2020-10-25. Alirita 2020-02-09.
  23. ↑ Cracking The Code: Making Vegan Cheese Taste Cheesier. NPR (30a de aprilo 2012). Arkivita el la originalo je 3a de aprilo 2018. Alirita 3a de aprilo 2018.
  24. ↑ Real Vegan Cheese and Real Nutrition Science. The Vegan RD (28a de septembro 2014). Arkivita el la originalo je 3a de aprilo 2018. Alirita 3a de Aprilo 2018.
  25. ↑ Naturli' and Funky Fields. Food Standards Australia & New Zealand. Arkivita el la originalo je 2020-10-31. Alirita 23a de oktobro 2019.
  26. ↑ "Vegan Cheese: New and Improved Versions", 2008.
  27. ↑ "Past, present and future: The strength of plant-based dairy substitutes based on gluten-free raw materials", 2018-08-01, paĝoj 42–51. (angle)
  28. ↑ "The Vegan Way", scienceandfooducla, 2017-09-26. Kontrolita 2018-11-27. (angle)

Plia legado redakti

Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Vegana_fromaĝo&oldid=8631672"