Subterejo en Ĉeĥio
Mozaiko de subterejoj kaj subteraj spacoj en Ĉeĥio estas neordinare bunta. Ili havas diversan estiĝon, celon kaj karakteron. Ni fakte dividas la subterajn kavojn en kategoriojn:
- naturaj, kreitaj ekskluzive per naturprocedoj sen interveno de homo, kaj
- artefaritaj, kreitaj de homo por la plej diversaj celoj.
Priskribo
redaktiNaturaj subteraj spacoj estas nomataj kavernoj, abismoj, abismaj kavernoj kaj simile laŭ ties formo kaj paso. Tie, kie agadis akvo per sia eroziiga forto en solveblaj mineraloj, do en la mineraloj la tn. karstaj (kiel estas plejparte kalkŝtonoj, dolomitoj aŭ gipsoŝtonoj, sed ankaŭ salo kaj glacio), estiĝis en la paso de milionoj da jaroj karstaj kavernoj kaj abismoj. Tiu ĉi tipo de kavoj apartenas al la plej disvastiĝintaj naturaj subteraj spacoj ne nur en Ĉeĥio, sed ankaŭ en la monda mezurunuo kaj ili kreas la plej grandajn kaj la plej profundajn naturajn subterajn labirintojn en Tero entute (Mammoth cave en Usono estas 563,5 km longa, abismo Voronaja en Kaŭkazio estas 1710 m profunda – tio estas nuntempaj rekordoj de Tero).
Pseŭdokarstaj kavernoj atingas pli malgrandajn dimensiojn. La naturo kreis ilin en la plej diversaj nesolveblaj mineraloj fakte nur per meĥanikaj procedoj, akva erozio aŭ meĥanikaj, plejparte per gravitaj perturboj de rokmasivoj.
Kiel provizora tipo inter naturaj kaj artefaritaj kavoj ni povas marki kavernojn, kiujn oni pli-malpli reguligis aŭ tute „alikonstruis“ al sia uzado. Eĉ multaj grandaj karstaj kavernoj estis, precipe dum la dua mondmilito, ŝanĝitaj en subterajn deponejojn kaj fabrikojn.
Multe pli bunta estas mozaiko de artefaritaj subteraj spacoj. Dum preskaŭ miliono da jaroj oni profundigis da ili grandegan kvanton. Tio estas ekz. malnovaj aŭ forlasitaj minejlaboraĵoj. Ministaj laboraĵoj estadas ankaŭ pluaj, ofte ampleksaj subteraj labirintoj – keloj, koridoroj kaj katakomboj sub la historiaj kernoj de urboj. Same kiel kelaro de burgoj aŭ pli malfrue de kasteloj ili estis preskaŭ ĉiam destinitaj kiel deponejoj de nutraĵoj. El katakomboj ankaŭ ofte kondukis eĉ sekretaj savkoridoroj.
Deakvigado de urbaj katakomboj fariĝis bazo de estontaj urbaj kanalizoj, sed kiujn oni baldaŭ komencis konstrui jam kiel memstaraj konceptitaj subteraj konstruaĵoj. Sub la tero ankaŭ estis konstruitaj akvorezervujoj en lokoj de ties manko.
Memstara ĉapitro estas fortikaĵsubterejo. Ekde kaŝejoj en la subterejo de burgoj kaj mezepokaj fortikaĵoj, tra defend- kaj savkoridoroj, ĝi evoluis ĝis inĝeniaj subteraj konstruaĵoj kiel aktiva konsisto de armilsistemoj kaj armeaj taktikoj. Al subteraj spacoj de burgoj kaj fortresoj apartenas ankaŭ karceroj kaj malsat-mortigejoj (ekz. Daliborka en Praga burgo).
Al historiaj subteraj spacoj apartenas memkompreneble ankaŭ kriptoj kaj ni povas envicigi ĉi tien ankaŭ kelkajn historiajn kelojn.
Ne ĉiuj subteraj spacoj ĉiam servis al celoj, al kiuj ili estis konstruitaj. Kaj ĉar ĉio, kio estis ludanta en la subterejo, plimulte eskapis al okuloj, kaŝis sin ĉi tien ofte homoj kun agadoj malpermesitaj aŭ persekutataj. Jam temu pri sanktejoj de persekutataj religioj, deponejoj de rabaĵoj aŭ monfalsistaj aŭ aliaj malhonestaj laborejoj, eĉ kiam multe de tiuj ĉi eventoj estis nur produktoj de homa fantazio. Sed diference de superstiĉoj kaj mitoj estas vane ĉi tie trovi trezorojn. Jen estas do kelkaj subteraj spacoj en Ĉeĥio.
Prago
redakti- Galerio de Rudolfo (Ĉefurba regiono Prago)
- Kazematoj en Vyšehrad (Ĉefurba regiono Prago)
- Keloj de Malnova Urbo praga (Ĉefurba regiono Prago)
- Kripto en la templo de sanktaj Cirilo kaj Metodo (Ĉefurba regiono Prago)
- Praga historia kanalizo (Ĉefurba regiono Prago)
- Reĝa kripto en Praga burgo (Ĉefurba regiono Prago)
- Subterejo de la reĝa palaco de Praga burgo (Ĉefurba regiono Prago)
- Subterejo en Prosek (Ĉefurba regiono Prago)
Meza Bohemio
redakti- Burgo Valečov kaj rokĉambretoj (Mezbohemia regiono)
- Katakomboj en Český Brod (Mezbohemia regiono)
- Kaverna preĝejo de sankta Maria Magdalena (Mezbohemia regiono)
- Kavernoj en Koněprusy (Mezbohemia regiono)
- Kavernoj en Kotýz (Mezbohemia regiono)
- Minejo en Chrustenice (Mezbohemia regiono)
- Mělník – kastelkeloj kaj ostejo (Mezbohemia regiono)
- Mezepoka minejo en Azena zono (Mezbohemia regiono)
- Ostejo en Sedlec (Mezbohemia regiono)
Suda Bohemio
redaktiOkcidenta Bohemio
redaktiNorda Bohemio
redaktiOrienta Bohemio
redakti- Artileria fuortaro Bouda (Regiono Pardubice)
- Artileria fuortaro Dobrošov (Regiono Hradec Králové)
- Artileria fuortaro Hanička (Regiono Hradec Králové)
- Fortreso Josefov (Regiono Hradec Králové)
- Kaverno de Paclt (Regiono Pardubice)
- Kaverno Forno de Bartoš (Regiono Liberec)
- Kavernoj de rokaro en Adršpach (Regiono Hradec Králové)
- Kavernoj de rokaro en Klokočí (Regiono Liberec)
- Kavernoj de rokaro en Prachov (Regiono Hradec Králové)
- Kavernoj de rokaro en Teplice (Regiono Hradec Králové)
Suda Moravio
redakti- Abismo Macocha (Sudmoravia regiono)
- Imperiestra kaverno (Sudmoravia regiono)
- Kastela kelo en Mikulov (Sudmoravia regiono)
- Katakomboj en Jihlava (Regiono Vysočina)
- Kaverno Balcarka (Sudmoravia regiono)
- Kavernoj ĉe Punkva (Sudmoravia regiono)
- Katarina kaverno (Sudmoravia regiono)
- Kazematoj en Špilberk (Sudmoravia regiono)
- Sloup-Šošůvka grotoj (Sudmoravia regiono)
- Subterejo en Znojmo (Sudmoravia regiono)