Székesfehérvár [sEkeŝfehErvAr] Pri tiu ĉi sono aŭdu estas urbo en Hungario en regiono Meza Transdanubio, en departemento Fejér. Ĝi estas ĉefurbo de la departemento kaj distrikto, havanta la rangon departementrajta, fine ankaŭ sidloko de diocezo. La loknomo signifas hungare: rezida-blanka-fortikaĵo. Ĉar ne estis latina nomo (tie estis nur marĉo dum la romianoj), oni uzas la vorton Alba Regia.

Székesfehérvár
urbo kun departementaj rajtoj (1990–)
urbo kun departementaj rajtoj (ĝis 1990) (1989–1990)
Hungaria urbo (jarcento XI–)
urbo
urbo kun komunumaj rajtoj (–1950) Redakti la valoron en Wikidata vd

Flago

Blazono

Flago Blazono
Administrado
Poŝtkodo 8000–8019
En TTT Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro 96 024  (2024) [+]
Loĝdenso 562 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo 47° 12′ N, 18° 25′ O (mapo)47.218.416666666667Koordinatoj: 47° 12′ N, 18° 25′ O (mapo) [+]
Alto 118 m [+]
Areo 170,89 km² (17 089 ha) [+]
Horzono Mezeŭropa tempo [+]
Székesfehérvár (Hungario)
Székesfehérvár (Hungario)
DEC
Situo de Székesfehérvár

Map

Alia projekto
Vikimedia Komunejo Székesfehérvár [+]
vdr
Aerfoto pri la urbocentro

Székesfehérvár situas sur ebenaĵo preter aŭtoŝoseo M7 inter Budapeŝto kaj Balatono, laŭ la fervoja linio Budapeŝto-Balatono, krome estas ankaŭ aliaj ĉefvojoj kaj fervojoj.

 
Aerfoto pri la baziliko-katedralo
 
Episkopa palaco en Székesfehérvár
 
Departementa domo en Székesfehérvár

Historio

redakti

La urbo estis loĝata jam dum la neolitiko. Unue la romianoj ne fondis tie urbon, ĉar tiutempe ĝi estis marĉa regiono, sed estis proksime alia granda urbo Gorsium, kie nun estas vilaĝo Tác.

Hungara princo Géza en 972 fondis komunumon, poste Stefano la 1-a (Hungario) faris tion grava urbo, dume ĝi iĝis episkopejo. Multaj reĝoj vivis tie. Troviĝas tie 15 reĝaj tomboj. La loko kontraŭstaris la mongolan atakon en 1241. La turkoj okupis la urbon inter la 1543-1688. En 1703 la urbo ricevis la rangon libera reĝa urbo. En 1777 episkopejo fondiĝis.

Post la 1-a mondmilito, kiam restis nur la unu triono de la landoparto, la urbo ricevis pli da taskoj. Komenciĝis industria prospero. Longe estis famaj fabrikoj Ikarusz (autobus-produktado) kaj Videoton (televizio-produktado). La urbo estas ankaŭ universitata urbo. En 1945 okazis grandaj bataloj inter Ruĝa Armeo kaj germanoj. La germanoj sukcese reokupis la urbon kaj tenis ĝin dum pli ol unu monato, dume estis oftaj bombardadoj.

Kroma vidindaĵo estas fortikaĵo de Bory [bori]. Jenő Bory estis profesoro pri arkitekto, sed estis ankaŭ pentristo, skulptisto kaj poeto. Li mem konstruis fortikaĵon. En ĝi trobeblas pentraĵoj, skulptaĵoj kaj poemoj.

Oni profitas mineralakvon "Mathias Aqua".

Vidindaĵoj

redakti
 
Fortikaĵo de Bory

Sakralaj vidindaĵoj

redakti

Profanaj vidindaĵoj

redakti

Famuloj

redakti
  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de famuloj naskiĝintaj en Székesfehérvár.
  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de famuloj mortintaj en Székesfehérvár.

Ĝemelurboj

redakti
 
Székesfehérvár en 1780
Nova kvartalo en Székesfehérvár

Referencoj

redakti