Székesfehérvár

Székesfehérvár [sEkeŝfehErvAr] Pri tiu ĉi sono aŭdu estas urbo en Hungario en regiono Meza Transdanubio, en departemento Fejér. Ĝi estas ĉefurbo de la departemento kaj distrikto, havanta la rangon departementrajta, fine ankaŭ sidloko de diocezo. La loknomo signifas hungare: rezida-blanka-fortikaĵo. Ĉar ne estis latina nomo (tie estis nur marĉo dum la romianoj), oni uzas la vorton Alba Regia.

Székesfehérvár en 1780
Nova kvartalo en Székesfehérvár
Palotaváros - panoramio.jpg
Nova kvartalo en Székesfehérvár
Székesfehérvár
urbo
Székesfehérvár montage 2.png

Flago

Blazono

Flago Blazono
Administrado
Lando Hungario
Regiono Meza Transdanubio
Departemento Fejér
Adreso Városház tér 1

8000 Székesfehérvár

Poŝtkodo 8000
Telefonkodo 022
Kodo laŭ KSH 14827
Retpaĝaro www.szekesfehervar.hu
Politiko
Urbestro (ekde 2013) András Cser-Palkovics (Fidesz[1])
Demografio
Loĝantaro 98 673  (1-a de januaro 2015)[2]
Loĝdenso 595,24 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo 47° 12′ N, 18° 25′ O (mapo)47.218.416666666667Koordinatoj: 47° 12′ N, 18° 25′ O (mapo)
Alto 118 m
Areo 170,89 km² (17 089 ha)
Horzono Mezeŭropa tempo [+]
Situo de Székesfehérvár
Situo de Székesfehérvár

Map

Alia projekto
Commons-logo.svg Vikimedia Komunejo Székesfehérvár [+]
Wikidata-logo.svg
Information icon.svg
vdr
Aerfoto pri la urbocentro

SituoRedakti

Székesfehérvár situas sur ebenaĵo preter aŭtoŝoseo M7 inter Budapeŝto kaj Balatono, laŭ la fervoja linio Budapeŝto-Balatono, krome estas ankaŭ aliaj ĉefvojoj kaj fervojoj.

 
Aerfoto pri la baziliko-katedralo
 
Episkopa palaco en Székesfehérvár
 
Departementa domo en Székesfehérvár

HistorioRedakti

La urbo estis loĝata jam dum la neolitiko. Unue la romianoj ne fondis tie urbon, ĉar tiutempe ĝi estis marĉa regiono, sed estis proksime alia granda urbo Gorsium, kie nun estas vilaĝo Tác.

Hungara princo Géza en 972 fondis komunumon, poste Stefano la 1-a (Hungario) faris tion grava urbo, dume ĝi iĝis episkopejo. Multaj reĝoj vivis tie. Troviĝas tie 15 reĝaj tomboj. La loko kontraŭstaris la mongolan atakon en 1241. La turkoj okupis la urbon inter la 1543-1688. En 1703 la urbo ricevis la rangon libera reĝa urbo. En 1777 episkopejo fondiĝis.

Post la 1-a mondmilito, kiam restis nur la unu triono da la landoparto, la urbo ricevis pli da taskoj. Komenciĝis industria prospero. Longe estis famaj fabrikoj Ikarusz (autobus-produktado) kaj Videoton (televizio-produktado). La urbo estas ankaŭ universitata urbo. En 1945 okazis grandaj bataloj inter Ruĝa Armeo kaj germanoj. La germanoj sukcese reokupis la urbon kaj tenis ĝin dum pli ol unu monato, dume estis oftaj bombardadoj.

Kroma vidindaĵo estas fortikaĵo de Bory [bori]. Jenő Bory estis profesoro pri arkitekto, sed estis ankaŭ pentristo, skulptisto kaj poeto. Li mem konstruis fortikaĵon. En ĝi trobeblas pentraĵoj, skulptaĵoj kaj poemoj.

Oni profitas mineralakvon "Mathias Aqua".

VidindaĵojRedakti

 
Fortikaĵo de Bory

Sakralaj vidindaĵojRedakti

Profanaj vidindaĵojRedakti

FamulojRedakti

  Pli detalaj informoj troveblas en artikolo Listo de famuloj naskiĝintaj en Székesfehérvár.

EdukoRedakti

ĜemelurbojRedakti

ReferencojRedakti

  1. Székesfehérvár települési választás eredményei (magyar nyelven) (html). Országos Választási Iroda, 2010. október 3. (Hozzáférés: 2011. május 30.)
  2. Magyarország közigazgatási helynévkönyve, 2015. január 1. (magyar és angol nyelven). Központi Statisztikai Hivatal, 2015. szeptember 3. (Hozzáférés: 2015. szeptember 4.)