Székesfehérvár

Székesfehérvár
urbo
Flago	Blazono
Administrado
Lando	Hungario
Regiono	Meza Transdanubio
Departemento	Fejér
Adreso	Városház tér 1 8000 Székesfehérvár
Poŝtkodo	8000
Telefonkodo	022
Kodo laŭ KSH	14827
Retpaĝaro	www.szekesfehervar.hu
Politiko
Urbestro (ekde 2013)	András Cser-Palkovics (Fidesz)
Demografio
Loĝantaro	98 673 (1-a de januaro 2015)
Loĝdenso	595,24 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	47° 12′ N, 18° 25′ O (mapo)47.218.416666666667Koordinatoj: 47° 12′ N, 18° 25′ O (mapo)
Alto	118 m
Areo	170,89 km² (17 089 ha)
Horzono	Mezeŭropa tempo [+]
	Situo de Székesfehérvár
	Situo de Székesfehérvár
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Székesfehérvár [+]
	v • d • r

Székesfehérvár [sEkeŝfehErvAr] aŭdu estas urbo en Hungario en regiono Meza Transdanubio, en departemento Fejér. Ĝi estas ĉefurbo de la departemento kaj distrikto, havanta la rangon departementrajta, fine ankaŭ sidloko de diocezo. La loknomo signifas hungare: rezida-blanka-fortikaĵo. Ĉar ne estis latina nomo (tie estis nur marĉo dum la romianoj), oni uzas la vorton Alba Regia.

Székesfehérvár en 1780

Nova kvartalo en Székesfehérvár

Aerfoto pri la urbocentro

SituoRedakti

Székesfehérvár situas sur ebenaĵo preter aŭtoŝoseo M7 inter Budapeŝto kaj Balatono, laŭ la fervoja linio Budapeŝto-Balatono, krome estas ankaŭ aliaj ĉefvojoj kaj fervojoj.

Aerfoto pri la baziliko-katedralo

Episkopa palaco en Székesfehérvár

Departementa domo en Székesfehérvár

HistorioRedakti

La urbo estis loĝata jam dum la neolitiko. Unue la romianoj ne fondis tie urbon, ĉar tiutempe ĝi estis marĉa regiono, sed estis proksime alia granda urbo Gorsium, kie nun estas vilaĝo Tác.

Hungara princo Géza en 972 fondis komunumon, poste Stefano la 1-a (Hungario) faris tion grava urbo, dume ĝi iĝis episkopejo. Multaj reĝoj vivis tie. Troviĝas tie 15 reĝaj tomboj. La loko kontraŭstaris la mongolan atakon en 1241. La turkoj okupis la urbon inter la 1543-1688. En 1703 la urbo ricevis la rangon libera reĝa urbo. En 1777 episkopejo fondiĝis.

Post la 1-a mondmilito, kiam restis nur la unu triono da la landoparto, la urbo ricevis pli da taskoj. Komenciĝis industria prospero. Longe estis famaj fabrikoj Ikarusz (autobus-produktado) kaj Videoton (televizio-produktado). La urbo estas ankaŭ universitata urbo. En 1945 okazis grandaj bataloj inter Ruĝa Armeo kaj germanoj. La germanoj sukcese reokupis la urbon kaj tenis ĝin dum pli ol unu monato, dume estis oftaj bombardadoj.

Kroma vidindaĵo estas fortikaĵo de Bory [bori]. Jenő Bory estis profesoro pri arkitekto, sed estis ankaŭ pentristo, skulptisto kaj poeto. Li mem konstruis fortikaĵon. En ĝi trobeblas pentraĵoj, skulptaĵoj kaj poemoj.

Oni profitas mineralakvon "Mathias Aqua".