Timișoara

Timișoara [timiŝŭara], esperante Timiŝoaro kaj ankaŭ Temeŝvaro (hungare: Temesvár temeŝvar; germane: Temeswar, Temeschburg, en germanaj dialektoj ankaŭ Temeschwar), estas la ĉefa urbo de la rumana provinco Banat. Ĝi estas la ĉefurbo de la distrikto (judeţ) Timiș. Ĝi situas ĉe la kanalo Bega, 562 km okcidente de București. Oni aligis al ĝi la vilaĝojn Freidorf, Colonia Kunz kaj Mehala.

Timișoara
germane Temeswar, Temeschburg, hungare Temesvár, ĉeĥe Temešvár, turke Temeşvar
urbo
Blazono
Oficiala nomo: Timișoara
Kromnomo: Malgranda Vieno
Ŝtato	Rumanio
Regiono	Banato
Distrikto	Timiș
Historiaj regionoj	Hungara reĝlando, Transilvanio
Rivero	Bega
Situo	Timișoara
- alteco	90 m s. m.
- koordinatoj	45° 45′ 35″ N 21° 13′ 48″ O (mapo)
Areo	129,2 km² (12 920 ha)
- de metropolo	1 070,4 km² (107 040 ha)
Loĝantaro	312 113 (2009)
- de metropolo	359 132
Denseco	2 415,74 loĝ./km²
Unua skribmencio	1019
Horzono	OET (UTC+2)
- somera tempo	OEST (UTC+3)
Poŝtkodo	300030
Telefona antaŭkodo	(+40) 02 56
Aŭtokodoj	TM
Situo de Timișoara enkadre de Rumanio Situo de Timișoara enkadre de Rumanio
Vikimedia Komunejo: Timișoara
Retpaĝo: www.primariatm.ro

Placo de Venko

Politeknika universitato - Rektorejo en Timișoara

Loĝantaro

En 1910 en la urbo vivis 72 555 loĝantoj, germanoj, hungaroj kaj rumanoj, laŭ kvanto en tiu sinsekvo; en 1992 estis 334 115 (82 % rumanoj, 9,5 % hungaroj, 4 % germanoj, 2 % serboj). En la urbo estas unu el la plej grandaj universitataj centroj de Rumanio. Ankaŭ post la jaro 1920, kiam la urbo laŭ la traktato de Trianon de Hungario estis donita al Rumanio, la tiam ankoraŭ multnombra german- kaj hungarlingvaj urbaj loĝantaroj tenis multajn kulturajn instituciojn, gazetojn, libroeldonejojn, lernejojn, teatrojn. Unu el multaj ekzemploj de provo pri hungarlingva gazeto en la urbo estis A Hét, kiu sukcesis nur aperi en 1945, tuj post la fino de la Dua Mondmilito. En 1953 remalfermiĝis

Historio

• En 1849 tiu fortikaĵo estis la unusola, kiun la hungara armeo ne povis okupi.

Ĝis Traktato de Trianon ĝi apartenis al Hungario (Temes vármegye).

• La 2-an de novembro 1846 koncertis en la urbo Franz Liszt. La 15-an de septembro 1878 recitalis en la urbo Josef Joachim (violono) kaj Johannes Brahms (piano).
• Ekde 1880 aktivas en la urbo la Fratinoj instruantaj de Nia Sinjorino (Banato).

Biciklado proksime de rivero Bega en Timișoara

Flora sunhorloĝo proksime de Hotel Continental en Timișoara

Vidindaĵoj

• Katedralo de Tri Hierarkoj (Timișoara)
• Katedralo de Sankta Georgo (Timișoara)
• Urbocentra sinagogo en Timișoara
• Liberala sinagogo en Timișoara
• Ortodoksa sinagogo en Timișoara

Servoj

• Lerneja komplekso de la Fratinoj instruantaj de Nia Sinjorino (Banato)

Famuloj

• Aleksandar Bačvanski, hungara-serba aktoro
• Petru Ilieșu, rumana poeto

Eventoj

En Timișoara komenciĝis, je la 16-a de decembro 1989, la ribelo, kiu alportis finon al la diktaturo de Rumanio. Je la 20-a de decembro Timișoara deklaris sin la unua libera urbo, tamen je la prezo de 1.104 mortintoj kaj 3.352 vunditoj. Unu semajnon poste disfalis la reĝimo de Nicolae Ceaușescu.

En 2021 Timișoara estos Eŭropa Kultura Ĉefurbo.

Esperanto

En Timișoara troviĝas la sidejo de la Esperanto-Asocio de Rumanio kaj de RumEJA. En majo 2003 tie okazis Balkana E-Simpozio, en la Okcidenta Universitato.

Vidu ankaŭ

• Listo de renomaj personoj de Timișoara

Ĝemelaj urboj

Jenaj urboj havas ĝemelecon kun Timișoara:

• Faenza (Italio)
• Gera (Germanio)
• Karlsruhe (Germanio)
• Mulhouse (Francio)
• Rueil-Malmaison (Francio)
• Szeged (Hungario)
• Sassari (Italio)
• Treviso (Italio)

Fonto

• Magyar nagylexikon, 1-18., 1993-2004, Budapest.
• Loknomvortaro de Transilvanio kaj de Moldavio (Rumanio)

Eksteraj ligiloj

• Timisoara Tourism Arkivigite je 2018-05-01 per la retarkivo Wayback Machine angle
• Popolnombrado 2002
• Mapo de distrikto Arkivigite je 2006-09-23 per la retarkivo Wayback Machine
• Urbomapo
• Portalo hungare