Tiberius Sempronius Gracchus la Maljuna
Tiberius Sempronius Gracchus la Maljuna, estis romia politikisto kaj generalo de la 2-a jarcento a. K. Li servis du konsulejojn, unu en 177 kaj unu 163 a. K., kaj estis premiita per du triumfoj. Tiberio ankaŭ estas rimarkinda kiel la patro de la du famaj popularaj reformistoj "Gracchi", Tiberius kaj Gaius.
| Tiberius Sempronius Gracchus la Maljuna (217 a. K. - 154 a. K) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Kornelja, edzino de Tiberius Sempronius Gracchus la Maljuna, kiu mortis frue, rifuzis reedziĝi, ne volinte akcepti eĉ la edziĝofertojn de Ptolemeo, la reĝo de Egiptio. Pentraĵo de Laurent de La Hyre (1606-1656), Muzeo de Fajnartoj, Budapeŝto.
| |||||
| Persona informo | |||||
| Ti.Sempronius P.f.Ti.n. Gracchus | |||||
| Naskiĝo | 217 a. K. en Romia Respubliko | ||||
| Morto | 154 a. K. en Romo, Italio | ||||
| Lingvoj | latina vd | ||||
| Ŝtataneco | Roma regno vd | ||||
| Familio | |||||
| Dinastio | Sempronii Gracchi vd | ||||
| Patro | Publius Sempronius Gracchus • Tiberius Sempronius Gracchus vd | ||||
| Patrino | nekonata valoro vd | ||||
| Gefratoj | Publius Sempronius Gracchus • Tiberius Sempronius Gracchus • Tiberius Veturius Gracchus Sempronianus vd | ||||
| Edz(in)o | Cornelia Africana vd | ||||
| Infanoj | Sempronia • Tiberius Sempronius Gracchus • Gaius Sempronius Gracchus vd | ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | Romia pastro • Romia politikisto • diplomato • Ancient Roman military personnel vd | ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Tiberio estis de pleba statuso kaj membro de la bone ligita gento Sempronia, familio de antikva Romo. Tiberio estis filo de Publius Sempronius Gracchus, ŝajne la pli juna frato de la dufoja konsulo kaj generalo Tiberius Sempronius Gracchus (mortigita en 212 a. K.). Lia pripatra avo ankaŭ estis konsulo en 238 a. K. La identeco de lia patrino ne estas konata.
Lia patro ne estis la sama Publius Sempronius Gracchus kiu servis kiel tribuno de la plebo en 189 a. K. Anstataŭe lia patro eble mortis dum la Dua Punika Milito, ĉar neniaj referencoj ekzistas pri li.
Tribuno de la pleboj, kaj Scipio redakti
Post servado en la armeo, Tiberio estis elektita tribuno de la plebo ĉ. 187 a. K., en kiu posteno li estis registrita kiel esti savinta Scipio Africanus de proceso intermetante sian vetoon. Tiberio estis ne amiko nek nek politika aliancano al Skipio, sed sentis ke la servoj de la generalo al Romo meritis lian liberigon antaŭ la juĝminaco. Supozeble, en dankemo por tiu ago, aŭ Skipio aŭ lia filo Publio Kornelio Skipio promesis al Tiberius la plej junan filinon de Skipio.
Tamen, raportoj pri tiu demando estas miksitaj kun similaj raportoj pri la fianĉiĝo de la juna Tiberius Gracchus al lia edzino Klaŭdja, tiel ke la faktoj ne estas certaj. En ambaŭ versioj, la patro rapidas por fari gefianĉiĝon al iu Tiberius Sempronius Gracchus, sen konsultado al la patrino (lia edzino), al kiu la edzino protestas ĝis ŝi estas informita ke la fianĉo estas Gracchus.
Ĉar Skipio mortis en 184 a. K. aŭ 183 a. K. kaj retiriĝis en la landon multe antaŭe, kaj lia plej juna filino Cornelia havis nur 6 aŭ 7 jarojn ĉe lia morto, estas pli verŝajne ke la gefianĉigo okazis post la morto de Skipio, aŭ ke Tiberio fianĉigis ĉ. 186 a. K. al pli maljuna filino kiu mortis antaŭ ol la geedziĝo povus okazi. La "Vivo de Skipio" de Plutarko perdiĝis, kune kun la propraj memuaroj de Skipio, kaj neniuj nuntempaj historioj aŭ biografioj de Skipio aŭ Tiberio ekzistas.
Politikaj kaj militatingoj redakti
Tiberio estis elektita pretoro ĉirkaŭ 180 a. K., en kies jaro li estintus proksimume 38-jara se naskita en 217 a. K. Dum lia pretoreco, li sukcese sufokis ribelojn sur la Iberia Duoninsulo (Hispania), pacigis diversajn tribojn kaj peris justan packontrakton kun la numantinoj. Li estis premiita per omaĝo post sia reveno.
En 177 a. K., li estis elektita konsulo kun Gaius Claudius Pulcher (m. 167 a. K.), kiu estis filo de la konsulo Appius Claudius Pulcher (konsulo en 185 a. K.). Li akiris Sardinion kiel sia provinco, kie li devis subpremi ribelon. Li atingis brilan venkon super la malamiko, kaj poste gvidis sian armeon en vintrajn loĝejojn. En la sekva printempo li daŭrigis siajn sukcesajn operaciojn kontraŭ la ribelintoj, reduktante ilin al submetiĝo. Ĉe la fino de 175 a. K., li revenis al Romo kaj estis honorita kun pliaj triumfoj.
En 169 a. K., li estis elektita cenzuristo kun lia iama konsula kolego Gaius Claudius Pulcher, sed lia cenzuro estis tiel strikta ke tio provokis procespruvon de lia kuncenzuristo. Tiberio ofertis ekziliĝi kun sia kuncenzuristo, tiam la proceso estis ĉesigita pro la populareco de Gracchus.
Ambaŭ cenzuristoj ŝajne estis eksiĝintaj, aliflanke, antaŭ kompletigado de la "lustrum" (jarkvino) (la rita purigado de la Senato). Kiel cenzuristo, Tiberio konstruigis la Bazilikon Sempronian en la Roma Forumo; en tiu tempo, li ankaŭ servis en la senata ambasado por ratifiki packontrakton inter la Romia Respubliko kaj Pergamo.
En 163 a. K., Tiberio estis elektita konsulo denove. Ekzercinte la aŭspiciojn antaŭ la venontaj konsulaj elektoj, li faris proceduran eraron. Lia bofrato Publius Cornelius Scipio Nasica Corculum, edzo de la pli aĝa fratino de lia edzino, unu el la konsuloj al 162 a. K., estis tiam devigita eksiĝi.
Estas ne klare ĉu la perdo de la unua konsulejo de Scipio Nasica kaŭzis streĉon aŭ malkonkordon inter la bofratoj (Nasica estis elektita cenzuristo en 159 a. K. kaj denove konsulo en 155 a. K.); tamen, iliaj filoj politike intermiskompreniĝis ĉirkaŭ tridek jarojn poste, kun mortigaj sekvoj al ambaŭ.
Tiberio estis flua en la greka, alparolante la popolon de Rodoso en 168 a. K. en tiu lingvo. Malgraŭ liaj militaj kaj politikaj atingoj, li estis pli fama pro sia karaktero. Li estis respektata konsulo, kaj eĉ pli respektata (se polemika) cenzuristo. Ĉe lia morto en 154 a. K., lasinte plurajn junajn infanojn kaj junan vidvinon, li estintus konsiderita unu el la ĉefaj roluloj de Romo.
La familio de Tiberio redakti
Tiberio edziĝis kun dekok-jaraĝa Cornelia en 172 a. K. kiam li estis proksimume 45 jarojn pli maljuna. Malgraŭ la aĝodiferenco, la geedziĝo estis feliĉa kaj fruktodona. Ŝi naskis al li dek du infanojn, sed ĉiuj estis malsanaj kaj la plej multaj el ili mortis en infanaĝo malgraŭ la asidua prizorgado de iliaj gepatroj.
Tri infanoj supervivis al plenaĝeco; iu filino, Sempronia (kiu estis fianĉigita al la kuzo de ŝia patrino Scipio Aemilianus), kaj du filoj, la romiaj politikistoj Tiberius Gracchus kaj Gaius Gracchus.
Tiberio laŭdire amis sian edzinon elkore (vidu anekdoton malsupre). Tiberio (kaj aliaj romianoj) ankaŭ estimis tre alte pri Cornelia kiel edzino kaj patrino. Kiam Tiberio mortis, Kornelia ekkontrolis pri sia posedaĵo kaj la domanaro; ŝi rifuzis reedziĝi, kvankam al ŝi estis ofertita edziniĝo fare de pluraj romiaj senatanoj kaj eĉ de Ptolemeo la reĝo de Egiptio. Cornelia dediĉis la reston de sia vivo al la edukado kaj kreskado de siaj filoj.
La Vivo de Plutarko de Tiberius Gracchus (filo de tiu Tiberio) rakontas ke la patro montris sian amon al sia multe pli juna edzino en nekutima maniero:
Estas historio, ke li iam trovis en sia dormĉambro paron da serpentoj, kaj ke la aŭguristoj, konsultitaj pri la mirindaĵo, konsilis, ke li nek mortigu ilin ambaŭ nek lasu ilin ambaŭ eskapi; aldonante, ke se la virserpento estus mortigita, Tiberio devus morti, kaj se la ino, Kornelia.
Kaj do Tiberio, kiu ege amis sian edzinon, kaj pensis, krome, ke estas lia rolo, kiu estis maljunulo, morti, ol ŝi, kiu ĝis nun estis nur juna virino, li mortigis la virserpenton, kaj la inon forsaviĝis; kaj baldaŭ poste li mem mortis, postlasante al si dek du infanojn naskitajn al li de Cornelia.
La propra vivo kaj atingo de Tiberio estas obskuraj tamen pri la reputacio de lia vidvino Cornelia, Patrino de la Grakoj kaj la faritaĵoj de ŝiaj du pluvivaj filoj. La pli aĝa filo Tiberio estis juna, dum la pli juna filo Gaius estis nura bebo ĉe sia morto.
Ambaŭ filoj estis ŝajne kreskigitaj kaj en la kompanio de iliaj parencoj kaj bofrato Scipio Aemilianus kaj en ilia propra domo kaj estus influitaj kaj edukitaj de viroj kiel la historiisto Polibio, la filozofo Panaetius, la satiristo Lucilius, kaj la sklavo-fariĝinta dramisto Terentio, same kiel la propra amikaro de Slipio el la romia elito.
Literaturo redakti
Vidu ankaŭ redakti
Fonto redakti
Meyers Großes Konversations-Lexikon, Band 8. Leipzig 1907, p. 201, kio legeblas tie ĉi interrete.