Tomsko

Premioj
	• Ordeno de la Oktobra Revolucio vd

Ĝemelurboj
	Krasnojarsk (2013–); Ulsan ; Bjalistoko vd

Tomsko
urbo ; urbego vd
Flago	Blazono
Administrado
Ĝemelurboj
	Krasnojarsk (2013–); Ulsan ; Bjalistoko vd
Poŝtkodo	634000–634999
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	545 391 (2024) [+]
Loĝdenso	1 851 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	56° 29′ N, 84° 57′ O (mapo)56.48861111111184.952222222222Koordinatoj: 56° 29′ N, 84° 57′ O (mapo) [+]
Alto	80 m [+]
Areo	294,6 km² (29 460 ha) [+]
Horzono	UTC+07:00 [+]
Tomsko (Tomska provinco)
	Situo de Tomsko
	Tomsko (Tomsko)
	Situa mapo de Tomsko
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Tomsk [+]
Premioj
	• Ordeno de la Oktobra Revolucio vd
	v • d • r

Tomsko^[1]^[2] respektive en aliaj esperantlingvaj publikaĵoj sen esperantigo Tomsk^[3]^[4] (ruse Томск, en Esperanto naturus formo Tomsko, se por tio troveblos eksteraj referencoj) estas urbo en Rusio, la ĉefurbo de Tomska provinco. La urbo situas en Okcidenta Siberio ĉe la rivero Tom (ruse Томь), 60 kilometrojn de ĝia enfluejo en riveron Obo (ruse Обь), kaj sur bordoj de la rivero Uŝajka (ruse Ушайка) (enfluaĵo de la rivero Tom).

En la jaro 1959 la urbo havis 249 mil loĝantojn, en 2005 ĝi havis 512,6 mil loĝantojn kaj estis la 34-e plej granda urbo de Rusio, kaj laŭ la stato de 2024 en la urbo vivis 545 391 loĝantoj sur areo de 294,6 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 1 851 loĝantoj/km².

La urbo estis fondita en 1604. Ĝi havas statuson de urbo ekde la jaro 1782. La urbo antaŭe havis la nomon "Tomskij ostrog" (ruse Томский острог, do Tomska fortikaĵo).

Kodo de OKATO de la urbo (en la jaro 2005) estas 69401. La interurba telefona kodo estas 3822; la enurbaj telefonnumeroj estas sesciferaj (en 2020). Diferenco de la loka kaj moskva tempoj estas 4 horoj (en la jaro 2005).

Klimato

La klimato estas severa, kontinenta. Mezuma temperaturo estas −1,3 °C. La plej malalta temperaturo estis registrita en januaro 1969: −55 °C.

Edukado

Tomska Ŝtata Universitato, fondita en 1878, estis la unua en Siberio. Ekde tiam en Tomsko aperis ankaŭ aliaj superaj lernejoj. En 2003 pli ol 83 mil tomskanoj (ĉirkaŭ kvinono de la urbanoj!) estis studentoj.

Ligna arĥitekturo

En Tomsko konserviĝis multaj specimenoj de ligna arĥitekturo (ekzemple, en la strato Sovetskaja^[5]). Bedaŭrinde, la lignaj konstruaĵoj de jaro al jaro iĝas malpli multaj.

Sporto

Tomsko havas bonajn sportajn tradiciojn pri volejbalo, basketbalo, ŝakoj. En la jaro 2005 la loka futbala teamo "Tom" (Томь) eniris la superan ligon de la rusia ĉampioneco.

Gravuloj

Tatiana Proskouriakoff

Esperanto en Tomsko

La nun funkcianta Tomska Esperanto-Klubo estis fondita en Tomsko la 19-an de majo 1979.^[6] La unua prezidanto estis Aleksandro Shlafer. Ankaŭ la dua prezidanto, Aleksej Birjulin, estis unu el la 19 fondintoj de la klubo. Tamen la historio de esperanto-movado en Tomsk komenciĝis multe pli frue. En marto 1908 komenciĝis kursoj en la medicina fakultato de Tomska Universitato kaj poste aliaj kursoj en Tomska Teknologia Instituto. En 1911 tomskaj esperantistoj partoprenis industrian-agrokulturan ekspozicion en Omsko. Post la Unua mondmilito en Tomsk en domo en la ĉefstrato situis stabejo de Hungaraj militkaptitoj, pri kio atestas memortabulo kun dulingva surskribo (en la rusa kaj Esperanto) sur la domo. Sed en 1930-aj jaroj la esperantistoj iĝis viktimoj de persekutoj, tial Esperanto-vivo en Tomsko preskaŭ haltis por pli ol 40 jaroj.

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Oficiala paĝo de la urbestraro, nun malfacile atingebla el pluraj landoj, tial jen arkivigite je la dato 2023-10-02 (ruse)
Fotoj de la 400-jariĝo de la urbo (ruse)
Ligna arĥitekturo en Tomsko Arkivigite je 2004-10-12 per la retarkivo Wayback Machine (ruse)
urba novaĵejo tomck.com (ruse)
Stanislavo Belov (2010-06-18) Vojaĝo al Tomsko — urbo de Ĉeĥov, studentoj kaj humuristoj (esperante). Blogger. Arkivita el la originalo je 2017-09-18. Alirita 2017-09-18 . (blogaĵo pri vojaĝo al la urbo)

Referencoj

↑ eksa retejo de la Tomska Esperanto-klubo ESTOK, arkivigite laste en aprilo 2010 (esperante, ruse)
↑ En la tekstaro de Esperanto troveblas 12 mencioj de la esperantigita formo Tomsko en la jarkolektoj 2001 ĝis 2004] de La Ondo de Esperanto
↑ La ĝis nun sola esperantlingva atlaso, Poŝatlaso de la mondo de 1971 el Prago, esperantigas multajn urbojn, sed nomas la urbon Tomsk en la mapoj 15 kaj 19 - latinlitere, sed ne esperantigite.
↑ Same en la jarlibro de UEA sen esperantigo ĉiam nomis la urbon Tomsk, ekzemple en la Jarlibro 1998, p. 261
↑ Herman Vuijsje, Survoje al Vladivostok (Op weg naar Vladivostok), p. 76, eld. Lubberhuizen, 2012.ISBN 978 90 5937 300 6 (nederlande)
↑ la kluba retejo ne plu atingeblas ekde 2010, kaj arkiviĝis nur malmultaj subpaĝoj, sed estas ruslingva indiko pri la 25-jariĝo de la klubo la 19-an de majo 2004, kiu servu kiel pruvo pri la fondiĝo 25 jarojn pli frue (ruse)

Tomsko en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Tomsko en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

[1] sa retejo de la Tomska Esperanto-klubo ESTOK, arkivigite laste en aprilo 2010 (esperante, ruse)

[2] En la tekstaro de Esperanto troveblas 12 mencioj de la esperantigita formo Tomsko en la jarkolektoj 2001 ĝis 2004] de La Ondo de Esperanto

[3] La ĝis nun sola esperantlingva atlaso, Poŝatlaso de la mondo de 1971 el Prago, esperantigas multajn urbojn, sed nomas la urbon Tomsk en la mapoj 15 kaj 19 - latinlitere, sed ne esperantigite.

[4] Same en la jarlibro de UEA sen esperantigo ĉiam nomis la urbon Tomsk, ekzemple en la Jarlibro 1998, p. 261

[5] Herman Vuijsje, Survoje al Vladivostok (Op weg naar Vladivostok), p. 76, eld. Lubberhuizen, 2012.ISBN 978 90 5937 300 6 (nederlande)

[6] uba retejo ne plu atingeblas ekde 2010, kaj arkiviĝis nur malmultaj subpaĝoj, sed estas ruslingva indiko pri la 25-jariĝo de la klubo la 19-an de majo 2004, kiu servu kiel pruvo pri la fondiĝo 25 jarojn pli frue (ruse)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]