Turcaret
Turcaret (aŭ Le Financier) estas komedio de Alain-René Lesage, unue produktita la 14-an de februaro 1709 ĉe la Comédie-Française en Parizo. Ĝi estas konsiderita unu el plej gravaj verkoj de Lesage.
| Turcaret | |
|---|---|
| |
| literatura verko | |
| Aŭtoroj | |
| Aŭtoro | Alain René Lesage |
| Lingvoj | |
| Lingvo | franca lingvo |
| Eldonado | |
| Eldondato | 1709 |
| Ĝenro | komedio |
La teatraĵo montras klarajn signojn esti skribita fare de admiranto de Molière kaj havas tre multe komune kun lia komedio de 1664 Tartuffe.
Lesage revenis al la teatro la 1an de januaro 1708 kun la unuakta komedio Les Étrennes kiu, tute reverkita en kvin aktoj kaj ludita la 14an de januaro 1709 kun la titolo de Turcaret, kiu havis bruegan sukceson kaj restas lia teatra ĉefverko.
Intrigo redakti
Turcaret estas aĉa financisto. Lia kruda edzino estas tiel diboĉa kiel li mem. Leporcerva markizo, ruza chevalier kaj koketa baronino, al kiu Turcaret estas allogita, estas tre komikaj roluloj.
La ĉefrolulo Turcaret, viro de malalta socia origino, senkompata, malhonesta kaj diboĉa financisto, kiu riĉiĝis per la kontrakto de impostoj kaj per kontraŭleĝa trafiko kiun lia profesio permesas al li. Kvankam edziĝinta, ŝajnigas sin kiel fraŭlo por konkeri falsan baroninon, alian friponon kiu transdonas al la Kavaliro, ŝia amanto, la riĉajn donacojn ricevitajn de Turcaret. Frontino, la servisto de la kavaliro, en victurno provizas por prirabi sian majstron, estas komplico de la "baronino" pri rabado de Turcaret, sed li ankaŭ sukcesas prirabi la falsan nobelinon. La teatraĵo finiĝas per la aresto de Turcaret, kiu malkaŝis sin kiel uzuristo, kaj per la ŝerco de Frontino: «La regado de Turcaret finiĝis. Nun komenciĝas la mia».
Socia Fono redakti
Lesage, eĉ antaŭ ol surscenigi ĝin, legis la komedion en literaturaj salonoj kaj ĝia enhavo jam estis konata. La potenca kategorio de entreprenistoj, alarmita de la perforta satiro, kiu estus investinta ilin, klopodis malhelpi ĝian ludadon, proponante al li vane la belan sumon de cent mil frankoj, dum la Dukino de Bouillon promesis al li sian protekton, petante lin legi ĝin al ŝi. Lesage, por engaĝiĝo, alvenis unu horon malfrue por la rendevuo kaj la riproĉo de la Dukino, respondis ke se li estus iginta ŝin perdi horon, li nun estus farinta lin du per foriro. La du epizodoj volas reliefigi la moralecon kaj fierecon de la verkisto, kiuj devis esti aprezitaj de la Daŭfeno, la estonta Ludoviko la 15-a, kiu faris personan engaĝiĝon certigi, ke la teatraĵo estu ludita. Tamen, malgraŭ ĝia sukceso, ĝi povis havi nur ses reruliĝojn, kaj ne mirinde, ĉar la mondo de teatraj entreprenistoj estis proksime ligita al tiu de financo.
En realeco, Lesage ne estas moralisto, des malpli subfosado de moralo aŭ revoluciulo antaŭ sia tempo. Dum longa tempo facilaj riĉiĝoj estis komuna celo de satiro kaj ne estis aparta kaŭzo de skandalo vidi kaj trakti malmoralecon, precipe en la formo de la brila spirito, en la vigla natureco de la dialogoj, en la precizeco de la reliefoj de psikologioj kaj en la libereco de esprimo, favorita de lia verkado en prozo, ĉiuj elementoj kiuj kompensas por certa statika naturo de la sceno.
Post la interrompo de la kopioj truditaj fare de la impresarioj de la Théâtre Français, Lesage rezignis pri ĉia engaĝiĝo al tiu teatro, adresante unue al la Théâtre-Français, por kiu li skribis la komedion La Tontine en 1708, sed ĝi estis ludita nur en 1732), kaj poste por la Théâtre de la Foire, populara teatro, vizitata de etburĝoj kaj ordinaraj homoj, uzata en italaj komedioj kaj farsoj, por kiuj Lesage produktis cent komediojn, facile verkeblajn, de kelkaj ripetoj, kun malpezaj satiraj aludoj, nur sufiĉe por aldoni iom da spica gusto al kantoteksto kiu pretendas proponi rapidan amuzon sen arta preteksto.
Bibliografio redakti
- Richard Parish, "Marine Chassée": A Reconsideration of the Dramatic Structure of Lesage's Turcaret. "En marge du classicisme": Essays on the French Theatre from the Renaissance to the Enlightenment, ed. Alan Howe & Richard Waller, Liverpool, Liverpool UP; 1987, p. 173-199