Volofa lingvo
| Volofa lingvo Wolof | |
|---|---|
| Parolata en: | Senegalo, Gambio, Maŭritanio |
| Denaskaj parolantoj: | 3,5 milionoj |
| Genetika klasifiko: | Niĝerkonga lingvaro Atlantik-konga lingvaro |
| Oficiala statuso | |
| Oficiala lingvo de: | Senegalo (nacia lingvo) |
| Reguligita de: | |
| Lingvaj kodoj | |
| ISO 639-1: | wo |
| ISO 639-2: | wol |
| SIL: | WOL |
| Specimeno | |
Artikolo 1 de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj:
| |
La volofa lingvo estas lingvo de la atlantika subgrupo de la niĝerkonga lingvaro. Ĝi estas parolata ĉefe en Senegalo, Gambio kaj Maŭritanio.
Alfabeto kaj prononco redakti
Konsonantaro redakti
Laŭ IFA redakti
| Bilabialo | Labial- dentalo |
Labial- velaro |
Alveolaro | Palatalo | Velaro | Uvularo | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Plozivo | p b | t d | c j | k g | q | ||
| Nazalo | m | n | ñ | ŋ | |||
| Antaŭnazalo | mp mb | nt nd | nc nj | nk ng | nq | ||
| Trilo | r | ||||||
| Frikativo | f | s | x | ||||
| Alproksimanto | w | y | |||||
| Lateralo | l |
Laŭ la volofa ortografio, du samaj konsonantoj unu post la alia estas duopigita konsonanto. Ĉiuj plozivaj, nazaj kaj lateralaj povas esti duopigitaj. Tamen, la q ĉiam estas duopigita, sed ĝi ĉiam estas skribita tiel, kiel simpla konsonanto.
Laŭ esperantaj prononckutimoj redakti
p, b, t, d, k, g, m, n, r, f, s kaj l estas prononcataj kiel en Esperanto.
x estas prononcata ĥ.
w estas prononcata ŭ.
y estas prononcata j.
c estas proksimume prononcata ĉ.
j estas proksimume prononcata ĝ.
ñ estas proksimume prononcata nj.
q estas k prononcata je la gorĝfundo. Ĝi estas la araba ﻕ aŭ la hebrea ק.
ŋ estas n prononcata je la malantaŭo de la buŝo. Ĝi estas la ng en la angla parking.
La antaŭnazaloj devas esti prononcataj tiel, kiel unu nura konsonanto.
Vokalaro redakti
Laŭ IFA redakti
| Antaŭa | Centra | Malantaŭa | |
|---|---|---|---|
| Malvasta | i | u | |
| Mezmalvasta | é | ó | |
| Meza | ë | ||
| Mezvasta | e | o | |
| Vasta | a |
Laŭ la volofa ortografio, du samaj vokaloj unu post la alia estas longa vokalo. La à estas aa (longa a) antaŭ antaŭnazala aŭ duopigita konsonanto. La ë neniam estas longa.
Laŭ esperantaj prononckutimoj redakti
i, u kaj a estas prononcataj kiel en Esperanto.
e estas e prononcata per la buŝo tre malfermita. Ĝi estas la franca è.
é estas e prononcata per la buŝo pli fermita ol la antaŭa. Ĝi estas la franca é.
o estas o prononcata per la buŝo tre malfermita.
ó estas o prononcata per la buŝo pli fermita ol la antaŭa.
ë estas centra vokalo, ne ekzistas en Esperanto.
Konversacio redakti
| Volofa | Esperanto | Laŭvorta traduko | Prononco (laŭ IFA) |
Prononco (laŭ esperantaj prononckutimoj) |
|---|---|---|---|---|
| Salaamaalekum! | Bonan tagon! | - | sala:ma:lɛkum | salaamaalekum |
| Maalekum salaam! | Bonan tagon! (responde) | - | ma:lɛkumsala:m | maalekum salaam |
| Na nga/ngeen def? | Kiel ci/vi fartas? | Kiel ci/vi faras? | nan͜gadɛf nan͜gɛ:ndɛf |
na nga def na ngeen def |
| Maa ngi fi (rekk). | Mi fartas bone. | Mi jen estas ĉi tie (nur) | ma:n͜gifirɛkk | maa ngi fi rekk |
| Jàmm rekk. | Mi fartas bone. | Paco nur | ɟa:mmrɛkk | ĝaamm rekk |
| Naka/Ana waa kër gi? | Kiel via familio fartas? | Kiel/Kie estas uloj domo la | nakawa:kərgi anawa:kərgi |
naka ŭaa ker gi ana ŭaa ker gi |
| Ñu ngi fi. | Ili fartas bone. | Ili jen estas ĉi tie | ɲun͜gifi | nju ngi fi |
| Waaw | Jes | - | wa:w | ŭaaŭ |
| Déedéet | Ne | - | de:de:t | deedeet |
| Jërëjëf | Dankon | - | ɟərəɟəf | ĝereĝef |
Nombroj redakti
| Volofa | Esperanto | Laŭvorta traduko | Prononco (laŭ IFA) |
Prononco (laŭ esperantaj prononckutimoj) |
|---|---|---|---|---|
| tus | nul | - | tus | tus |
| benn | unu | - | bɛnn | benn |
| ñaar | du | - | ɲa:r | njaar |
| ñett | tri | - | ɲɛtt | njett |
| ñent | kvar | - | ɲɛn͜t | njent |
| juróom | kvin | - | ɟuro:m | ĝuroom |
| juróom benn | ses | kvin unu | ɟuro:mbɛnn | ĝuroom benn |
| juróom ñaar | sep | kvin du | ɟuro:mɲa:r | ĝuroom njaar |
| juróom ñett | ok | kvin tri | ɟuro:mɲɛtt | ĝuroom njett |
| juróom ñent | naŭ | kvin kvar | ɟuro:mɲɛn͜t | ĝuroom njent |
| fukk | dek | - | fukk | fukk |
| fukk ag benn | dek unu | dek kaj unu | fukkakbɛnn | fukk ak benn |
| fukk ag ñaar | dek du | dek kaj du | fukkakɲa:r | fukk ak njaar |
| ñaar fukk | dudek | - | ɲa:rfukk | njaar fukk |
| ñaar fukk ag benn | dudek unu | du dek kaj unu | ɲa:rfukkakbɛnn | njaar fukk ak benn |
| fanweer | tridek | tago luno | fanwɛ:r | fanŭeer |
| ñent fukk | kvardek | - | ɲɛn͜tfukk | njent fukk |
| juróom fukk | kvindek | - | ɟuro:mfukk | ĝuroom fukk |
| juróom benn fukk | sesdek | - | ɟuro:mbɛnnfukk | ĝuroom benn fukk |
| téeméer | cent | - | te:me:r | teemeer |
| junni | mil | - | ɟunni | ĝunni |
| junni ag ñett téeméer ag juróom ñent fukk ag juróom benn | mil tricent naŭdek ses (1396) | mil kaj tri cent kaj kvin kvar dek kaj kvin unu | ɟunniakɲɛttte:me:rakɟuro:mɲɛn͜tfukkakɟuro:mbɛnn | ĝunni ak njett teemeer ak ĝuroom njent fukk ak ĝuroom benn |
Ankaŭ vidu redakti
Internaj ligiloj redakti
Eksteraj ligiloj redakti
- esperante Informoj pri la Volofa lingvo en la vikio de UEA
- Slipo pri en Ethnologue angle
- Wolof ci web bi... le wolof sur le web Arkivigite je 2008-10-15 per la retarkivo Wayback Machine (france)