Modernisma poezio
Modernisma poezio estas stilo de poezio kiu komencis formiĝi en la komenco de la 20-a jarcento, kaj ĝi rompas konvenciojn kaj akceptatajn klasikajn ŝablonojn, same kiel ĉe ĉiuj 20-a-jarcentaj artoj.
Dum jarcentoj, poezio estis skribita laŭ konvencioj, kiuj estis akceptitaj de ĉiuj poetoj. La lingvo de poezio estis lingvo solena, ornamita kaj rimanta, kiel necesa kondiĉo, kiu distingas ĝin de la lingvo de la prozo. Poezio traktis komunajn temojn: naturo, amo, beleco, ktp.
Komenciĝante kun la Industria Revolucio, la mondo ŝanĝiĝis multmaniere. Teknologio, unu el la elstaraj trajtoj de la revolucio, kunportis multe da detruo (kune kun konsiderinda profito). Tial, la kreintoj sentis la bezonon esprimi la ŝanĝon, kiu okazis ĉirkaŭ ili, kaj sekve ilia poezio ŝanĝiĝis. Modernisma poezio forlasis la konvencian estetikan belecon kaj plezurojn de la vivo, iĝante ilo de esprimo de konfuzo, timo kaj manko de fido, same kiel de fremdiĝo kaj detruo de homo en la grandurbo, en la teknokrata mondo.
Ĉiuj ĉi emocioj estas esprimitaj, kaj en la enhavo kaj en la esprimmanieroj, kiuj rompas la klasikajn konvenciojn. Oftas vidi Charles Baudelaire kaj lian poemaron La Floroj de l'Malbono (Les Fleurs du Mal) kiel la antaŭulo de modernisma poezio. La jaro 1922 estas konsiderita la glortempo de modernisma poezio ĉefe pro la verkoj The Waste Land de T. S. Eliot, Duineser Elegien de Rainer Maria Rilke.
Kvankam ne ĉiu modernisma poemo renkontas la karakterizaĵojn de modernisma poezio, kaj ne ĉiu modernisma poemo estas engaĝita al ĉiuj trajtoj, ekzistas kelkaj tre oftaj kriterioj kiuj povas esti trovitaj en la plej multaj poemoj. La temo de la poemo kaj ĝia ĉefa sperto al la leganto tamen determinas antaŭ ĉio ĝian apartenon al la modernisma fluo de poezio.
Karakterizaĵoj de moderna poezio:
- Temo: Ajna temo estas verkinda. De mondklasaj temoj ĝis la plej bazaj, banalaj kaj ŝajne "malestetikaj" temoj.
- La ĉefa sperto: Ofta sperto de la parolanto en la modernisma poemo estas sperto de perdo de valoroj kaj frustriĝo. Krizo de fido al Dio kaj al homo. Sento de fiasko kaj malespero.
- Etoso: Kiel rezulto de la sperto de malespero kaj neagado, la etoso de plej multaj poemoj estas pesimisma: etoso de malĝojo, fremdiĝo kaj malespero.
- La mesaĝo: La mesaĝo estas kutime malklara kaj povas esti interpretita diversmaniere.
- Emocioj: Modernisma poezio rekomendas malheligi emocion kaj malestimon por sentimentaleco. La poeto estas "malproksima" de la situacio. La emocio estas sugestita mallonge kaj kun moderemo. Multfoje la poeto prenas la ironian vojon por kaŝvesti la emocion.
- Situacio: Kutime abstrakta. Ĝiaj detaloj estas neklaraj, la okazaĵo estas donita nur en sugestoj, la loko kaj tempo estas abstraktaj, multaj detaloj mankas kaj tiel plu oni povas doni malsamajn interpretojn.
- La intima persona elemento: La deirpunkto de la modernisma poemo estas kutime egocentra. La poezia memo vidas la realon el persona kaj unika vidpunkto kaj ne provas "konekti" al iu ajn objektiva realo, ĉar la moderna poezio ne kredas je la ekzisto de tiu ĉi realo. Ĉi tiu tendenco elstarigas la senton de fremdiĝo de la parolanto.
- Simboloj kaj metaforoj: Ampleksa uzo de simboloj kaj metaforoj neakcepteblaj al prenitaj de la persona mondo de la poeto. Estas tendenco de originaleco, kreemo kaj aŭtenteco en la uzo de ĉi tiuj artaj rimedoj.
- Priskriboj de naturo: Moderna poezio metas la homon en la centron. Tiu ĉi elemento trovas sian esprimon antaŭ ĉio rilate al la naturo. En moderna poezio, priskriboj de naturo aperas nur en la kunteksto de ilia signifo en homa vivo. Kiel rezulto, priskriboj de naturo kutime ne estas konkretaj, sed estas uzataj kiel rimedo por priskribi homon kaj kutime aperas en simbola signifo.
- Fleksebla strukturo: kompleta rompo de ĉiuj akceptitaj poeziaj konvencioj:
- Rompo de la interkonsentitaj poeziaj ŝablonoj kiel balado, poemo, ktp.
- La longo de linioj varias laŭ la bezonoj de la verko, de kompleta simetrio ĝis la apero de unu vorto, aŭ eĉ silabo, en linio.
- Absoluta libereco en la strukturo de strofoj. Malofte simetrio, kutime strofoj de malsamaj longoj, aŭ tute ne-uzo de strofstrukturo.
- Ripeto de diversaj elementoj en la poemo por reliefigi ĝiajn tendencon kaj aliron.
- La rimo, se ekzistas, estas kutime libera. Kelkfoje tute ne estas rimo.
- Libera, nefiksita ritmo.
- Lingvo: Kutime parolata lingvo. Foje eĉ mallaŭta kaj malĝentila lingvostilo. Lingvo foje estas uzita ironie per miksaĵo de malsamaj lingvoniveloj, aŭ la uzado de aludoj al malnovaj kaj respektataj fontoj, kiel la Biblio. Uzi ĉi tiujn fontojn kaj meti ilin en malaltan kaj ĉiutagan situacion kreas ironian efikon, kiu reliefigas la krizon de valoroj, kiujn la poeto serĉas transdoni.
- Sintakso: Ne estas aliĝo al akceptitaj sintaksaj reguloj. La interpunkciaj signoj servas la etoson de la poemo. Foje tute ne estas interpunkciaj signoj. En multaj modernismaj poemoj ofte aperas glitadoj. (glitado: Movo de linio al linio, ne konforme al la sintaksa kaj pensiga strukturo de la frazo).
Vidu ankaŭ redakti
Por plia legado redakti
- Wesling, Donald,The Chances of Rhyme: Devices and Modernity - UC Press E-Books 1988
- Perkins, David, A History of Modern Poetry: modernism and after Harvard Press, New Haven 1987 ISBN 978-0-674-39946-4
- Scully, James (eld) Modern Poets on Modern Poetry, Fontana 1970 ISBN 978-0-00-632432-4
- Steele, Timothy, Missing Measures: modern poetry and the revolt against metre, University of Arlansas, 1990 ISBN 978-1-55728-126-5