Pomponio Leto

Pomponius Laetus (1428-1498) (* Diano, proksima de Salerno, en la 1428 - Romo, en la 9-a de junio 1498) estis humanisto, antikvaĵisto, kaj profesoro pri retoriko. Li dediĉis sian vivon al la entuziasmaj studoj de la klasika antikveco kaj fariĝis centro de nukleo kun samcelaj amikoj. En lia grupo troviĝis humanistoj same kiel Bartolomeo Platina kaj Filippo Buonaccorsi.

Giulio Pomponio Leto (1428-1498)
Manuskripto de Klaŭdio Klaŭdiano, "In Rufinum" (1361-1376) kun Pomponjo manskribitaj komentoj
Persona informo
Naskiĝo	1428 en Diano, proksima de Salerno,  Italio
Morto	9-a de junio 1498 en Romo,  Italio
Lingvoj	latina vd
Alma mater	Universitato de Romo
Profesio
Okupo	filozofo • verkisto vd
Laborkampo	filozofio vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Biografio

Li studis en Romo kie Lorenzo Valla estis lia profesoro, kaj al kiu li sukcedis kiel profesoro pri elokvenco en la Romia Gimnazio. Ĉirkaŭ tiu epoko li fondis la Romian Akademion, kies membroj adoptis grekajn kaj latinajn nomojn, kaj kunvenis en la la domo de Leto, kiu kuŝis sur la Monteto Kvirinalo, kaj tie ili diskutadis klasikajn temojn. Unu el iliaj kutimoj estis celebri la datrevenon de Romulo. Tiu akademio ŝajnis unu el tiuj antikvaj sacerdotaj kolegioj, kaj Leto estis nomita pontifex maximus. Giovanni Sulpizio da Veroli, eldonisto de la unua presita versio de la verko "De architectura" far Vitruvio kaj organizinto de la unua produktado pri la tragedio de Seneko estis ankaŭ membro de la akademio.

En 1466, survoje al indiko por la Universitato de Romo, Leto haltis kelkatempe en Venecio. Tie, li estis enketita far la "Konsilio de la Dek" pro suspekto pri delogo je sia lernantaro, al kiu oni diras ke li eĉ plej arde laŭdis en kelkaj latinaj poemoj. Akuzita pri sodomio, li estis arestita.

Samepoke, la papo Paŭlo la 2-a komencis rigardi kun malfido la akademion de Leto, kiu, liaopinie estis regata de la paganismo, herezo kaj respublikanismo. En 1468 dudek el la akademianoj arestiĝis dumkarnavale, akuzitaj je konspiro kontraŭ la papo. Leto, kiu tiam estis en Venecio, estis malkovrita kaj sendita reire al Romo. Poste li estis arestita kaj torturita. Tamen, li rifuzis akcepti la akuzojn pri malfideleco kaj senmoraleco. Pro manko de pruvoj, li estis absolvita kaj permesita daŭrigi siajn devojn kiel instruisto, sed oni malpermesis lin eĉ ŝerce prononci la nomon de la akademio. Post tio, li decidis ne plu meti la piedojn en Venecio, kaj por sia pli granda sekureco, li edziĝis.

Intertempe, Leto ricevis de Frederiko la 3-a permeson por oferi la laŭran kronon: la juna Publio Fausto Andrelini (1462-1518) estis la unua kiu ricevis ĝin.

Leto daŭre instruis en la Universitato de Romo ĝis sia morto en 1498. La papo Siksto la 4-a permesis al li la reprenon de la akademiaj kunvenoj, kiu sekvis ĝis la disrabado de Romo, en 1527. Aleksandro Farnese, la estonta papo Paŭlo la 3-a, estis unu el liaj lernantoj.

Verkoj

• L'antiquita Di Roma - 1550
• Opera Pomponii Laeti varia, 1521

Literaturo

• New Advent
• Bibliothèque Nationale de France
• Virtual International Authority File
• WorldCat Identities
• Personensuche
• Universitato de Jena
• Contemporaries of Erasmus: A Biographical Register of the ..., Volumes 1-3 - Peter G. Bietenholz, Thomas Brian Deutscher
• Treccani
• Repertorium pomponianum
• Encyclopaedia Britannica

Vidu ankaŭ

• Girolamo Balbi (1450-1535)
• Hermolaus Barbarus, la Juna (1454-1493)
• Conrad Celtis (1459-1608)
• Filippo Buonaccorsi (1437-1497)
• Fulvio Orsini (1529-1600)
• Pietro Bembo (1470-1547)
• Basilius Bessarion (1403-1472)