Sefarda hebrea prononco

La sefarda hebrea estas la prononca sistemo por la antaŭmoderna hebrea lingvo, preferita de sefardoj (striktasence) por studado kaj preĝado. Ties fonologio influiĝis de kontaktaj lingvoj kiel la hispana, la judhispana (Ladino), la araba, la portugala kaj la moderna greka.

La moderna israela hebrea prononco estas plejparte bazita sur la sefarda hebrea, kun kelkaj aŝkenazaj kvalitoj.

Fonologio

Estas iom da vario inter la diversaj formoj de la sefarda hebrea, sed oni povas fari la jenajn ĝeneralaĵojn:

• La akcento kutime falas sur la lasta silabo, kiam tio okazas en la biblia hebrea.
• La litero ע (`ayin) estas realigita kiel sono, sed la specifa sono varias inter komunumoj. Unu prononco asociita kun la sefarda hebrea estas vela nazala ([ŋ]) sono, kiel oni kutime prononcas la n en la sufikso -ingo, aŭ kiel la ng en la angla singing, sed aliaj daŭrigas la faringan frotsonon kiel en la jemena hebrea aŭ la araba.
• /r/ kutime estas alveolara trilo aŭ frapeto (kiel la hispana r), prefere ol uvula (kiel la franca r)
• /t/ kaj /d/ estas pli ofte realigataj kiel dentalaj plozivoj, prefere ol alveolaraj.
• Malkiel en la aŝkenaza prononco, oni ĉiam fonetike distingas ת (tav) disde ס (sameĥ).
• La sefardaj dialektoj observas la Kimhian kvin-vokalan sistemo (a e i o u), ĉu kun aŭ sen distingoj de vokala longeco:
  • Cere estas prononcita [e(ː)], ne [ej] kiel povas okazi en la aŝkenaza hebrea
  • Holam estas prononcita [o(ː)], ne [au] aŭ [oj] kiel povas okazi en la aŝkenaza hebrea
  • Kamac gadol estas prononcita [a(ː)], ne [ɔ] kiel en la aŝkenaza, jemena aŭ tiberiada prononcoj

Ĉi tiu lasta diferenco estas la norma ŝiboleto por distingi la sefardan kaj israelan disde la aŝkenaza, jemena, kaj tiberiada elparoloj de la hebrea. La diferencigo inter kamac gadol kaj kamac katan estas farita laŭ pure fonetikaj reguloj, sen konsidero al etimologio, kiu foje gvidas al literumaj prononcoj kontraŭ la reguloj de la bibliaj hebreaj gramatikaj libroj. Ekzemple, כָל (ĉiuj), kiam senstreka, estas prononcita "kal", prefere ol "kol" (en "kal 'atsmotai" kaj "Kal Nidre") kaj צָהֳרַיִם (tagmezo) estas prononcita "tsahorayim", prefere ol "tsohorayim". Ĉi tiu trajto estas ankaŭ trovita en mizraĥaj hebreaj elparoloj, sed ne estas trovita en la israela hebrea.

Prononco de literoj

Konsonantoj

Nomo

Alef

Bet

Gimel

Dalet

He

Vav

Zain

Ĥet

Tet

Jod

Kaf

Lamed

Mem

Nun

Sameĥ

Ain

Pe

Cadi

Kof

Reŝ

Ŝin

Tav

Litero

א

ב

ג

ד

ה

ו

ז

ח

ט

י

כ

ל

מ

נ

ס

ע

פ

צ

ק

ר

ש

ת

Prononco

[ʔ], ∅

[b], [v]

[g], [ɣ]

[d̪]~[ð]

[h], ∅

[v]

[z]

[ħ]

[t̪]

[j]

[k], [x]

[l]

[m]

[n̪]

[s]

[ʕ], [ŋ], ∅

[p], [f]

[ts]

[k]

[ɾ]~[r]

[ʃ], [s]

[t̪], [t̪]~[θ]

Vokaloj

Nomo

Ŝva Naĥ

Ŝva Na

Pataĥ

Ĥataf Pataĥ

Kamac Gadol

Kamac Katan

Ĥataf Kamac

Cere, Cere Male

Segol

Ĥataf Segol

Ĥirik

Ĥirik Male

Ĥolam, Ĥolam Male

Kubuc

Ŝuruk

Signo

ְ

ְ

ַ

ֲ

ָ

ָ

ֳ

ֵ , ֵי

ֶ

ֱ

ִ

ִי

ׂ, וֹ

ֻ

וּ

Prononco

∅

[ɛ]~[e̞]

[a]~[ä]

[a]~[ä]

[ä(ː)]

[o]

[o]

[e(ː)]

[ɛ]~[e̞]

[ɛ]~[e̞]

[e]~[ɪ]~[i]

[i(ː)]

[o(ː)], [o(ː)]~[u(ː)]

[o]~[ʊ]~[u]

[u(ː)], [o]~[ʊ]~[u]