Fera stelo

Fera stelo - estas hipoteza speco de steloj, unu el finaj rezultoj de stela evoluo. Oni konjektas ke la steloj povas aperi post 10¹⁵⁰⁰ jaroj (por komparo Universo havas aĝon nur 1,4×10¹⁰ jaroj).

Konjekteble, feraj steloj povas naskiĝi per malvarma nuklea sintezo, evoluanta per kvanta tunelado. Rezulte malpezaj atomkernoj aliformiĝas al atomkerno de la plej stabila el ĉiuj atomkernoj izotopo ⁵⁶Fe. Elementoj, pli pezaj ol la fero, ankaŭ aliformiĝas al ⁵⁶Fe per fisio kun radiado de alfa-partikloj. Naskiĝo de feraj steloj eblas nur en scenarioj de longa evoluo de Universo kaj stabileco de protono. Se Universo plu ekzistos kaj protono estos stabila, feraj steloj povos ekzisti tre longege (de 10¹⁰²⁶ ĝis 10¹⁰⁷⁶ jaroj) kaj fin-fine la steloj kolapsos al nigraj truoj. La nigraj truoj disipiĝos dum nur 10⁶⁷ jaroj pro imisio de Hawking.

En arto

• En romano «La Andromeda Nebulozo» de Ivan Efremov herooj dum la 37-a stela ekspedicio renkontas la feran stelon kaj ilia stelŝipo okaziĝas en danĝera apudo de la astro. Kapitano de stelŝipo rimarkas, ke li jam renkontis la specon de steloj dum antaŭa ekspedicio. La romano estis verkita dum 1955-1956 jaroj, kiam en scienco aktive evoluis hipotezo de eterna Universo, kaj tam oni opiniis, ke feraj steloj jam ekzistas en senlima Universo.