Prepozicio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Jim Henry (diskuto | kontribuoj)
plia klarigo pri "rolmontrilo" kaj "rolvorteto"
Jim Henry (diskuto | kontribuoj)
tipologiaj universalaĵoj kaj emoj
Linio 3:
'''Prepozicio''' estas klaso de vorto, gramatika [[partikulo]], kiu staras antaŭ alia vorto aŭ vortgrupo montrante, kian frazrolon tiu vorto aŭ vortgrupo havas en la [[frazo]], aŭ kian rilaton tiu vorto aŭ vortgrupo havas al alia vorto aŭ vortgrupo de la sama frazo.
 
Prepozicio kaj la proksime parenca vortklaso [[postpozicio]] estas ambaŭ membroj de la pli ĝenerala vortklaso [[adpozicio]]. Ankaŭ [[kazo|kazaj finaĵoj]] povas montri frazrolojn kaj frazrilatojn. [[Bertil WENNERGREN]] en sia esperanta gramatiko [[PMEG]] uzas la terminojn "rolmontrilo" (por la postpoziciojprepozicioj kaj la kaz-finaĵo "-n") kaj "rolvorteto" (por la prepozicioj). "Rolvorteto" pli-malpli signifas "[[adpozicio]]". Ĉar ne ekzistas [[postpozicio]]j en Esperanto, la diferenco ne gravas en la kunteksto de esperanta gramatiko.
 
Prepozicioj estas oftaj interalie en [[hindeŭropa lingvaro|hindeŭropaj lingvoj]], kaj similaj lingvoj, ekz. [[Esperanto]].
Linio 14:
 
Prepoziciaj sintagmoj kutime sekvas la modifitan vorton, kiel en postpoziciaj lingvoj la postpoziciaj sintagmoj kutime malsekvas la modifitan vorton. La ordon oni tamen povas renversi en poezio: ekzemple, "'''En la mondon''' venis nova sento".
 
Ĉiuj lingvoj kun [[Verbo Subjekto Objekto|VSO]]-ordigo uzias prepoziciojn anstataŭ postpoziciojn. Ankaŭ, la plimulto el aliaj lingvoj, en kiuj la objekto sekvas la verbon ([[Subjekto Verbo Objekto|SVO]] kaj [[Verbo Objekto Subjekto|VOS]]-lingvoj), uzas prepoziciojn, sed kelkaj el tiuj SVO- kaj VOS-lingvoj uzas postpoziciojn.
 
En Esperanto, la angla, la germana kaj pluraj aliaj lingvoj, multaj prepozicioj povas ankaŭ roli kiel prefiksoj. Oftaj ekzemploj en Esperanto inkluzivas "eldoni", "pripensi", "alveni".