Irana revolucio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
ToePeu.bot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: cy:Chwyldro Islamaidd Iran
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Image:Imam Khomeini - has exiled.jpg|180px|thumb|right|[[Ajatolo]] [[Ruhollah Khomeini]]]]
La '''Irana Revolucio''' okazis dum la jaroj [[1978]]-[[1979]], kaj ĝi portis al la kolapso de la [[Irano|Irana]] monarĥio regata de la [[Ŝaho]] [[Reza Pahlavi]], kaj al la kreado de [[Islama]] teokratia respubliko regita de la [[Ajatolo]] [[Ruhollah Khomeini]]. Ĝi estis evento kiu profunde ŝokis la mondon, kaj ĝi ŝanĝis la visaĝon de la islama mondo por multaj jaroj.
 
La revolucio estis kauzita de la malpopulareco de la Ŝaho, kiu regis Iranon[[Irano]]n jam de 1953. La Ŝaho estis vidata de multaj Irananoj kiel servisto de [[Usono]] kaj de la aliaj imperiismaj landoj, pro lia uzo de granda nombro de Usonaj militaj konsilantoj, lia diplomatia proksimeco al Usonaj posicioj, kaj lia politiko de okcidentigo kaj laikigo de la lando, kiu kontrastis kun ĝia [[Ŝijaisma]] Islama tradicio. Plue, lia registaro estis vidata kiel elitisma kaj korupciita, kaj aŭtoritarismo. Estis ĝenerala sento ke la mono kiu devenis de la vendado de nafto al aliaj landoj ne estis uzita por la bona de la plej multo de la popolo.
 
La revolucio mem estis farita de koalicio de islamaj, liberalaj kaj maldekstraj fortoj. La manifestacioj kontraŭ la registaro komencis en januaro 1978, kaj sekvis monatoj de malstabileco kaj perforto. Unu de la plej popularaj subtenantoj de la ribeloj estis la Ajatolo (Ŝiaisma religia gvidanto) Ruhollah Komeini, kiu vivis en ekzilo en [[Irako]]. En septembro, la iraka registaro forpelis lin pro premoj de la Irana registaro, kaj li fuĝis al [[Parizo]], de kie li daŭre incitis la ribelantoj. En oktobro ĝenerala striko preskaŭ paralizigis la ekonomio, kaj la 2an de decembro, du milionoj da homoj kolektiĝis en [[Teherano]] por postuli la reveno de Khomeini kaj la fino de la regado de la Ŝaho.