Ruhollah Ĥomejni: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
SieBot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: sw:Ruhollah Khomeini
e "Teherano" ĝustigita al "Tehrano"
Linio 7:
|Loko de naskiĝo = [[Khomein]], [[Irano]]
|Dato de morto = [[4-a de junio]] [[1989]]
|Loko de morto = [[TeheranoTehrano]], [[Irano]]
}}
[[Ajatolaho]] '''Seyyed Ruhollah Musavi Khomeini''' (naskiĝinta la [[21-an de septembro]] [[1902]] - mortinta la [[4-an de junio]] [[1989]]) estis [[Irano|Irana]] [[Ŝijaismo|Ŝijaisma]] [[Islamo|islama]] klerikulo, [[marja]] (religia aŭtoritato), kaj la politika gvidanto de la [[Irana revolucio]] de 1978-79, en kiu la registaro de la [[Ŝaho]] estis forpelita. Post la revolucio, Khomeini fariĝis la ĉef-gvidanto de la Islama respubliko de Irano, kaj tenis tiun posicion ĝis lia morto. Khomeini ankaŭ estis tre influa kaj origina islama politika filosofo. Post la revolucio li fariĝis mond-fama figuro, ofte vidata kiel simbolo de religia fundamentismo kaj malprogresemo en la okcidenta mondo.
 
Khomeini naskiĝis en la urbo de [[Khomein]], 300 kilometroj sude de [[TeheranoTehrano]], kaj lia patro estis ayatolaho. Li estis sayyid, honora titolo kiu estas donata al viroj kiuj devenas de la profeto [[Muhamad]]. Lia patro estis mortigita kiam li estis nur kvin monata. Khomeini instruis pri filosofio, islamaj juro kaj islama historio por jardekoj antaŭ ol fariĝi politike aktiva. En 1963 Khomeini estis deklarita marja, alivorte religia aŭtoritato kiu raitas fari leĝajn decidojn pri islamaj leĝoj kiuj kredantoj devas sekvi. Por [[Usuli]] Ŝijaitoj, la marja estas la plej altaj aŭtoritatoj post la profetoj kaj la imamoj.
 
En tiu jaro, la Ŝaho [[Mohamed Reza Pahlavi]] anonicis lian "blankan revolucion", programo de modernigo de la lando kiu inkluzivis la donado de la raito voĉ-doni al virinoj, kaj kampanioj por eduki la tutan popolon, kaj abolicii feudalismon. La proponitaj riformoj estis vidataj kiel minaco de la Ŝijaismaj klerikuloj, ĉar ĝi emis limigi ilian povon en la kampoj de eduko kaj de la familiaj leĝoj. Krome, multaj el ili venis de la klaso de la ter-posedantoj, kiuj estis rekte minacataj de la reformoj. En januaro 1963, Khomeini organizis asembleon de la plej gravaj marja en la urbo [[Ĥomo]], kaj poste li faris deklaracion en kiu li forte atakis la Ŝaho kaj liaj planoj. La 3-an de junio 1963, Khomeini denoncis la Ŝaho en publika parolado. Du tagojn poste, li estis arestita. Kiel reago estis tri tagoj da perfortaj protestoj en la tuta lando kaj mortis 400 homoj. Khomeini estis liberigita en 1964, kaj li denove denoncis la Ŝaho pro la fakto ke li kapitulacis al [[Usono]] donante diplomatia imuneco al Usonaj militistoj en Irano. Li estis denove arestita kaj ekziligita. Li pasis 14 jaroj en ekzilo, plej parte en la sankta urbo de [[Naĝaf]], en [[Irako]].