La departemento situas rande de la nordaj [[Karpatoj]]. Norde estas altaj montoj, sude troviĝas ebenaĵo. Rivero de la departemento estas [[Hron]].
La hungaroj - ŝajnas - tie renkontis [[slovakojn]] sub aŭspicio de [[moravoj]] en [[895]]. [[Sankta Stefano la 1-a (Hungario)]] formis departementon komence de la 11-a j.c. Dum la mezepoko la departemento famis pri la orminejoj. Tial en la departementejo Aranyos estas hungare [[oro|ora]]. La plej fama estis Körmöcbánya. Post lamezepoko la [[turkoj]] ne povis okupi la departementon. En [[1918]] la ĉeĥoslovakia armeo okupis la regionon kaj ekde [[1920]] apartenas al [[Ĉeĥoslovakio]], fine al [[Slovakio]] ekde [[1993]]. Dume inter [[1938]]-[[1945]] laŭ Packontrakto de [[Vieno]] la suda parto revenis al [[Hungario]], la norda parto aliĝis al Slovakio. La disiĝo tiel okazis, ke tiuj komunumoj, kie estis hungara plimulto, aldoniĝis al Hungario.
