Kiberspaco: Malsamoj inter versioj

La termino '''kiberspaco''' estas vorto kunmetita el ''kiber'' (el la angla, mallonga formo por ''kibernetika'' el la greka ''kybernetike'', "arto de la stiristo") kaj spaco. Ĝi kompreneblas kiel ''kibernetika spaco''.

La unuaj formuliĝoj de la koncepto troviĝas jam 1964 en la libro ''Summa technologiae'' de la pola aŭtoro [[Stanisław Lem]], kie la koncepto de la kiberspaco estas priskribata sub la nomo Perifera Fantomatiko. Kroma formulado de la koncepto troviĝas en la libro de [[Oswald Wiener]] ''die verbesserung von europa'' [la plibonigo de eŭropo], rmano de 1969, en la alineoj ''notizen zum konzept des bio-adapters und appendix A. der bio-adapter''. Laŭvorte estas parolate de ''ciberspaco'' nur multe pli poste en la romano ''Neuromancer'' de la usona sciens-fikcia aŭtoro [[William Gibson]], kiu estas ĝenerale konsiderata kiel ano de la kiberpunka literaturo. Gibson priskribas la kiberspacon kiel kunsensan halucinaĵon de komputile stirata grafika spaco: En la romano homoj produktas la kiberspacon - kiun Gibson nomas ankaŭ "matrico" - per tio ke ili konektas sin per neŭrona interfaco al enretigitaj komputiloj. La tie priskribata kompleta enmergiĝo en la kibernetikan spacon ŝajnas anticipi la enmergiĝon en la virtualan realecon, kiel ĝi estis realigita en la malfruaj 1980-aj jaroj kiel komputilteĥniko de la spac-simulado. Kiel antaŭpensanton de la virtuala realeco oni ĝenerale nomas Jaron Lanier. Simila teĥnologio estas menciita ĉe [[Neal Stephenson]] ''Metaverse''.

En la ĝenerala lingvouzo la esprimo ''kiberspaco'' servis antaŭ ĉio en la 1990-aj jaroj plej ofte kiel sinonimo por la [[interreto]] aŭ pli speciale por la ''World Wide Web (WWW)'', en Esperanto "[[TutTeraTut-Tera Teksaĵo]] (TTT)". Sed la teĥnik- kaj soci- scienca esplorado tendencas distingi interreton kaj TTT-on kiel infrastrukturojn de la kiberspaco. Kiberspaco aperas tie kiel virtualigita spacimpreso, kiu ne havas topografian lokecon. Krome, kiberspaco estas komprenata en aktualaj socisciencaj esplormetodoj kiel "komutilmedie kreita senchorizonto". Kiu eniras kiberspacon, ties sociaj, faktaj, spacaj kaj tempaj perceptoj estas virtualigataj.

La televidserio [[Max Headroom]] ludis en la 1980-aj jaroj (same kiel la filmo "Tron") kiel unu el la unuaj perla eblecoj de la virtuala realo kaj de virtualaj ekzistaĵoj. 1999 Andy kaj Larry Wachowski estis internacie tre sukcesaj per la filmo ''[[The Matrix]]''. La filmo ''[[eXistenZ]]'', ankaŭ 1999, laboras per la eblecoj de kiberspaco kaj malfermas al la spektanto ĉiam novajn virtualajn spacojn. Tiaj virtualaj spacoj videblas ankaŭ en la filmo ''[[Animatrix]]'' (ekz-e en la segmento ''Matriculated'').

{{quotationquote|Kiberspaco estas la "loko" kie telefona konversacio ŝajnas okazi. Ne ene de via telefonaparato, Nek ene de la telefonaparato de la alia persono, en alia urbo. '''La loko inter''' la telefonoj. ... en la lastaj dudek jaroj, tiu elektra "spaco", kiu iam estis maldika kaj malluma kaj unudimensia — malmulte pli ol mallarĝa paroltubo, kiu streĉas sin de telefono al telefono — — ... Tiu malluma elektra neniumondo fariĝis vasta floranta elektronika pejzaĝo. Ekde la 1960-aj jaroj la telefona mondo kruc-bredis sin mem kun komputiloj kaj televido, kaj kvankam daŭre ne ekzistas substanco en kiberspaco, nenio kion vi povas tuŝi, ĝi havas nun strangan fizikecon. Estas hodiaŭ senchave paroli pri kiberspaco kiel loko por si mem.................................................|Bruce Sterling|Introduction to '''[[The Hacker Crackdown]]'''}}

-- has flung itself open like a gigantic jack-in the- box. Light has flooded upon it, the eerie light of the glowing computer screen.

Kvankam la pli radikalaj konsekvencoj de la tutmonda komunikada reto antaŭdiritaj de kelkaj proponintoj de kiberspaco (do la malpliiĝo de ŝtata influo) ne realiĝis, kaj la vorto perdis iom da sia novec-altiro, ĝi restas aktuala. Kelkaj [[virtuala komunumo|virtualaj komunumoj]] eksplicite referencas la koncepton de kiberspaco.