Paul Gottfried Christaller: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 2:
{{EdE-C}}
'''Paul Gottfried CHRISTALLER''' (kristaler), [[germano]], [[desegnisto]], [[modlisto]], [[ĉizelisto]] kaj [[profesoro]] por tiuj fakoj en la ŝtata artmetia lernejo en
Destinita unue por la misiista evangeliana servo, li lernis afrikajn lingvojn, poste studis [[artmetio]]n en [[Germanujo]] kaj [[Italujo]]. Diversaj liaj artverkoj troviĝas en [[Stuttgart]], [[Winnenden]] kaj [[Kameruno|Kameruno]]. Esperantisto de [[1904]].
Je [[27-a de januaro]] [[1905]] li fondis kun tri kunuloj, Hellriegel, Junginger kaj Obermann la unuan Esperanto-grupon en [[Stutgarto]], kiu estis samtempe la unua en [[Virtembergo]] (pli frue fondiĝis la grupo en Freiburg, Badeno); je la fino de l' jaro [[1905]] ĝi havis 22 anojn. Christaller estis ĝia [[prezidanto]] ĝis majo [[1933]], kiam li demisiis "por ne malutili al la reputacio de nia grupo, mi ja estis [[pacifisto]] kaj tiujn homojn oni juĝis kontraŭuloj de la [[patrujo]]". [[Vicprezidanto]] de [[GEA]], [[vic-delegito]] de [[UEA]], 1913-20 [[Lingva Komitato|LK]] dekomence kaj [[Akademio de Esperanto|akademiano]] de [[1911]]. Aŭtoro de gravaj vortaroj Esperanto-Germana kaj Germana-Esperanto kaj de multaj gramatikaj studaĵoj, tradukinto de Kant. Vasta informa laboro en Suda Germanujo. ▼
▲Je [[27-a de januaro]] [[1905]] li fondis kun tri kunuloj, Hellriegel, Junginger kaj Obermann la unuan Esperanto-grupon en [[Stutgarto]], kiu estis samtempe la unua en [[Virtembergo]] (pli frue fondiĝis la grupo en Freiburg, Badeno); je la fino de l' jaro [[1905]] ĝi havis 22 anojn. Christaller estis ĝia [[prezidanto]] ĝis majo [[1933]], kiam li demisiis "por ne malutili al la reputacio de nia grupo, mi ja estis [[pacifisto]] kaj tiujn homojn oni juĝis kontraŭuloj de la [[patrujo]]". [[Vicprezidanto]] de [[GEA]], [[vic-delegito]] de [[UEA]], 1913-20 membro de la Lingva Komitato ([[Lingva Komitato|LK]]) dekomence kaj [[Akademio de Esperanto|
'''Ĉefaj Verkoj:''' ▼
== La vortaro Germana - Esperanto de 1910, 2a eld. 1923 ==
La vortaro apartenas al la grandaj vortaroj de antaŭ la unua mondmilito apud la Dictionnaire Français - Espéranto de la [[Presa_Societo_Esperantista|Presa Esperantista Societo]] ([[Parizo]]), la English-Esperanto Dictionary de [[Joseph Rhodes]] kaj la vortaroj de [[Émile Boirac]] kaj [[Kabe]]. Rimarkinda ĝi estas precipe pro du aspektoj:
Kunlaboranto por multaj Esperantaj gazetoj.▼
En la alfabeta ordo estas enigitaj vorto-kampoj de kelkaj supernocioj, sub kiuj troveblas longaj listoj de subnocioj laŭ la stilo de sistema vortaro. Tiel ekz. oni trovas sub "Fuhrwerke - veturiloj" ĉiuspecajn glitveturilojn kaj biciklojn (velocipedo, tandemo ktp.), veturilojn tiratajn de bestoj (baroĉo, breko, kabo, droŝko, bugo, kaleŝo, fiakro, landaŭo ktp.) kaj veturilojn pelitajn de vaporo, benzino ktp. (aŭtomobilo, lokomotivo, motorciklo, tramvagono ktp.). Simile ĉe "Kleider - vestoj" k.m.a. ĝeneralaj nocioj. Speciale por historiaj nocioj, hodiaŭ ne plu ĝenerale uzataj kaj nur pene troveblaj en modernaj vortaroj, la verko de Christaller pro tio daŭre restas valora.
'''Biografioj / nekrologoj:'''▼
Ĝiaj vortaraj principoj estas surprize modernaj kaj parte ĝis hodiaŭ aktualaj kaj diskutataj. Tipaj estas la vortfinaj "simpligoj" de Christaller ĉe la latindevenaj pseŭdo-sufiksoj. Tiel li ekz. proponas forigon de -acio, -icio kaj -ucio: apeli anstataŭ apelacii, gratifikaĵo anstataŭ gratifikacio, intuo anstataŭ intuicio ktp. Christaller tiel vaste eluzas la Esperanto-tipajn latentojn de la lingvo kaj tiel sendependigas ĝin de la kapricoj de la fonto-lingvoj - sufiĉe revolucia sinteno en 1910.
La dua eldono de 1923 baldaŭ devis rivali kun la vortaro-paro de [[Paul Bennemann]], Esperanto-Germana 1923 kaj Germana-Esperanto 1926. La laborojn pri la parto Esperanto-Germana Christaller daŭrigis ankoraŭ post la dua mondmilito, sed pro lia alta aĝo ne povis fini ilin antaŭ lia morto en 1950. Du jarojn poste, en 1952, aperis la vortaro Esperanto - germana de [[Max_Butin|Butin]] kaj Sommer, tiel ke neniu daŭrigis la laboron pri la malneto de Christaller.
* '''1908''': Formulo pri alarmo, (trad.)
* '''1909''': sep "propagandaj" broŝuroj; gramatika verko;
* '''1910''': Vortaro Germana - Esperanto, 2a eld. 1923.
* '''1911''': Propraj nomoj;
* '''1924''': Al eterna paco (trad. de [[Kant]]);
* '''1927''': Modelaj leteroj por komercistoj (trad.).
▲Kunlaboranto por multaj Esperantaj gazetoj.
- http://www.familienforschung-pabst.de/EspBiographien/EspBiogr/Christaller.htm▼
== Eksteraj Ligoj ==
▲- Memornoto. Mortis en la 91-a jaro profesoro k-do Paul G. Christaller (n-o 24.464)
*[http://aleph.onb.ac.at/F?func=find-b&request=paul+christaller&find_code=WRD&x=8&y=5 Libroj] de kaj pri Paul Christaller en la [http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen/eo/index.htm Kolekto por Planlingvoj kaj Esperantomuzeo]
* [http://www.esperantoland.org/ebea/ Artikoloj] de kaj pri Paul Christaller en [[Elektronika Bibliografio de Esperantaj Artikoloj]] (EBEA)
[[Kategorio:Germanaj esperantistoj|CHRISTALLER, Paul Gottfried]]
| |||