Nicolaus Bruhns: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
TXiKiBoT (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: bg:Николаус Брунс
e Vikiprojekto:Korektado de ruĝaj ligiloj
Linio 7:
 
=== Lübeck kaj Kopenhago ===
Nicolaus ricevis sian unuan instruo supozeble de sia patro. Kiel poste skribis [[Ernst Ludwig Gerber]] en sia leksikono ''Lexikon der Tonkünstler'', li jam regis junaĝe la orgenludadon kaj produktis ''„bonajn“'' komponaĵojn por klavarinstrumento kaj kantvoĉo. Verŝajne efikis sur lin la muzikaj influoj el [[Husum]], la eble plej riĉa urbo de la Nordfrisa marbordo. La 16-jara Nicolaus montris sufiĉe da talento, por lerni laŭ konsilo de sia patro la ludadon de [[violono]] kaj [[gambovjolo]] ĉe sia onklo Peter en [[Lübeck]]. Pri tiuj ĉi instrumentoj li akiris ''„tian kapablon, ke ĉiu, kiu nur aŭskultis kaj ekkonis lin, devis admiri kaj ŝati lin“'' (Gerber). El ĉiuj violonistoj en Lübeck, kies virtuozecon oni admiris en- kaj eksterlando, Bruhns estis la plej juna reprezentanto. Krome li estis la plej favorata lernanto de [[Dietrich BŭtehudeBuxtehude]], ĉe kiu li studis kompozicion kaj pliperfektigis sian orgenludadon. Laŭ muzikleksikono de [[Johann Mattheson]] BŭtehudeBuxtehude estis la plej grava ekzemplulo de Bruhns.
 
Post kiam Bruhns kelktempe vagadis en la ĉirkaŭa regiono, li atingis postenon kiel komponisto kaj violonisto ĉe la kortego en [[Kopenhago]], dank‘ al rekomendletero de BŭtehudeBuxtehude al la tiea orgenisto de la Nicolajpreĝejo, Johann Lorenz – tiaj vojaĝoj en la nordajn landojn inter muzikistoj el Lübeck oftis. Lia posta bofrato Johann Hermann Hesse, kiu havis rilatojn en Kopenhago, helpis lin enrepreni tiun vojaĝon. Bruhns restis kelkajn jarojn en Kopenhagen; la ekzaktaj cirkonstancoj de liaj restado estas nekonataj. Bruhns ne estis oficista, tamen certus, ke li estis vicorgenisto de Lorenz . Verŝajne li sursceniĝis kiel orgen- kaj violonvirtuozo dum ties famaj vesperkoncertoj samkiel ĉe la reĝa kortego.
 
=== Husum ===
Linio 32:
Bruhns onidire regis sur la violono ludoteknikon permesantan al li, ludi persistajn kvarvoĉajn akordojn. En sia monografio pri [[Johann Sebastian Bach]] ĉe lia priparolado de la sonatoj kaj partitoj por violono solo [[Albert Schweitzer]] mencias Bruhns kiel pruvo por tio, ke en la tempo antaŭ kaj ĝis Bach la plurvoĉa ludado sur la violono eblis kaj kutimis sen la hodiaŭ kutimaj intervaldividado aŭ la arpeĝado.
 
La postlasita verko ne permesas deduktojn pri la ankaŭ de Gerber raportita lerteco pri gambovjola ludo, tamen troviĝas indikoj pri tio eble en la komponaĵoj de BŭtehudeBuxtehude: Ne estas neverŝajna, ke BŭtehudeBuxtehude skribis sian kantaton ''Jubilate Domino'' por aldo kaj deviga gambovjolo por Bruhns kaj destinis lin por gambovjolisto de la kantato ''Gen Himmel''. Se tio ĝustas, tiam la virtuozaj gambovjolaj moviĝoj pruvas, ke la gambovjolo ne nur estis krominstrumento de Bruhns.<ref name="Kölsch">Kölsch, a.&nbsp;a.&nbsp; O. S. 21</ref>
 
== Verkaro ==
Linio 60:
:Tiu verko formale estas konstruita simile al multaj aliaj Nordgermanaj tokatoj. Ĝi konsistas el antaŭludo, fugo kun reperkuta temo, interludo, fugo pri la triatakta variaĵo de la temo kaj postludo. Temas ĉe tio male al ambaŭ e-minoraj fugoj pri peco, kiu malgraŭ ŝajne diversaj partoj disponas pri intera kohereco kaj atestas diligentan konstruon.
 
:Post tokato kaj kelkaj enkondukaj taktoj komencas la unua fugo, kies temo, simile al tiuj de BŭtehudeBuxtehude, enhavas ripetatajn notojn. en rapida sinsekvo komencas kvar pluaj voĉoj. Kelkaj pasaĵoj aplikas la duvoĉan pedalarludon kaj tiel estas sesvoĉaj, la diferencoj laŭ sonalteco de ambaŭ pedalvoĉoj atingas ĝis du oktavoj. Interludon sekvas la dua fugo. Virtuoza pedalludo enkondukas la dramecan postludon.
 
'''Preludio en g-minoro'''
Linio 119:
'''Ich liege und schlafe'''
:''Kvarvoĉa ĥoro (soprano, aldo, tenoro, baso), kvar solovoĉoj, arĉinstrumentoj, ĝeneralbaso''<br />''Teksto de la komenca kaj fina movimentoj: 4-a psalmo, verso 9; meza movimento :'' Ich hab Gott Lob das Mein vollbracht ''(Georg Werner)''
:Koresponde al la teksto la kantato aperas en la „tragedia“ tonalto [[c-minoro]]. ''Sinfonia'' de la arĉinstrumentoj antaŭiras la eniron de la voĉoj. La dua movimento estas soloario por soprano. Al instrumenta [[ritornelo]] aliĝas la tenoro-aldo-duo ''In Jesu Namen''. Post dua ritornelo sekvas soloario porbaso laŭ tradicio de BŭtehudeBuxtehude .
 
:La kortuŝa, de kelkaj aŭtoroj klasifikata kiel „mistika“ muzika transmetado de la rigardadoj pri la morto konsistigas la tute specialan kvaliton de tiu ĉi kantato.
Linio 127:
'''Muss nicht der Mensch'''
:''Kvarvoĉa ĥoro (soprano, aldo, tenoro, baso,), kvar solokantvoĉoj, arĉinstrumentoj, du [[klarionoj]], ĝeneralbaso''<br />''Teksto: [[parafrazo]] de Ijob VII, ĉapitro I, 1''
:Tiu ĉi kantato verŝajne estas junulverko ekestiĝinta sub observado de [[BŭtehudeBuxtehude]], en kiu Bruhns provis imiti la stilon de la „grandaj [[vespromuzikoj]]“ de sia instruisto. Ĝi komencas per [[uverturo]], en kiu klarionoj, arĉinstrumentoj kaj klarionoj sinsekvas. Je tio sekvas tri strofoj, kiuj ĉiuj finiĝas per ĥoro pri la futata temo ''Da gibt es schon auf allen Seiten''. La dua parto de la kantato konsistas el po unu strofo por baso kaj tenoro kaj buŝiĝas finfine en la finan strofon pri ''Triumph, der Kampf ist gekämpfet''.
:Paraleloj inter tiu ĉi madrigalo kaj la vespromuziko de BŭtehudeBuxtehude ''„Das Jüngste Gericht“'', [[BŭtehudeBuxtehude-Werke-Verzeichnis|BŭWV]] 129 indikas pri tio, ke Bruhns partoprenis al la ekesto de tiu lasta ([[#Literatur|Lit.]]: Kölsch [[1957]], S.&nbsp;22).
 
'''O werter heil’ger Geist'''
Linio 155:
Ĉu kaj kiel Nicolaus Bruhns influis la pli postan barokan muzikon, oni ne povas eltrovi tute klare pro la malabundaj fontoj. Dokumento, en kiu aperas lia nomo, estas letero skribita en [[1775]] de [[Carl Philipp Emanuel Bach]] al [[Johann Nikolaus Forkel]], laŭ kiu rezultas, ke lia patro [[Johann Sebastian Bach|Johann Sebastian]] ŝatis kaj studis la orgenverkojn de pluraj Nordgermanaj – inter ili ankaŭ Bruhns – kaj kelkaj Francaj komponistoj. Similan li skribis [[1754]] en sia ''Nekrologo pri Johann Sebastian Bach''. La kaŭzo estis, ke Johann Sebastian eble havis aliron al la t.n. ''Möllerschen Handschrift'' [manuskripto de Möller] kaj al la ''Andreas-Bach-libro'' de sia pli aĝa frato kaj pianoistruisto [[Johann Christoph Bach]]. Tiuj muzikkolektoj enhavas la e-minorajn preludiojn de Bruhns samkiel la preludion en G-maĵoro. Riedel analisis eblajn formalajn komunecojn en la verkaroj de Bruhns kaj Bach.<ref>F. Riedel, in: ''Die Musikforschung.'' 11.1958, S.&nbsp;281 f.</ref> Kelkaj el la fruaj verkoj de Bach ja enhavas motivojn, kiuj montras supraĵan similecon al tiuj de Bruhns. Ĉar tiuj tamen estis distvastiĝintaj, oni ne povas konstrui pruvipovan konekson inter la verkoj de ambaŭ muzikistoj.
 
Pri la voĉkanta verkaro oni ne konas referencojn. Pluraj muziksciencistoj tamen sekvis la priskribon de Stein pri Bruhns kiel komponisto, kiuj ebenigis la vojon al madrigala kantato<ref>Fritz Stein: ''Nicolaus Bruhns, Gesamtausgabe der Werke''. Braunschweig 1937–39.</ref>; dies wird von Webber bestritten.<ref>Geoffrey Webber: ''North German church music in the age of BŭtehudeBuxtehude''. Clarendon Press, Oxford 1996, ISBN 0-19-816212-X ([http://sscm-jscm.press.uiuc.edu/jscm/v5/no1/Yearsley.html Buchbesprechung von David Yearsley])</ref>