Idiom Neutral: Malsamoj inter versioj

'''Idiom Neutral''' estis [[internacia planlingvo]] proponita en [[1902]] de pluraj aŭtoroj -eksvolapukistoj (kiujn [[Frederick Bodmer]] nomas "volapukaj renegatoj"), ĉefe [[Waldemar Rosenberger]]. Idiom Neutral estusestas bazita sur [[Volapuko]], sed ĝia strukturoj kaj vortprovizoj estas tre malsamaj. Idiom Neutral estas tutatute [[aposteriora lingvo]]. La projekto komencis estiestis ellaboritaekellaborita en ([[1898]]), de [[Akademi Internasional de Lingu Universal]], la iama [[Kadem Volapüka]] elektita de la Pariza kongreso de Volapükistoj.

Nova direktoro de la Akademio, la peterburga inĝeniero [[Waldemar Rosenberger]], proponis plenan revizion de [[Volapuko]] kaj prilaboron de nova lingvo. Li dissendis al la akademianoj cirkulerojn kun proponoj de regula sistemo de [[aposteriora lingvo]] "Idiom Neutral". PostPoste la prezidanto sendis modifojn al akademianoj, kiuj povaspovis voĉdoni "jes" aŭ "ne" al proponoj. En [[1898]] Rosenberger estis antastauigitaantastaŭita de protestanta pastro [[A.F. Holmes]], el [[Macedon]], [[New York]], kiu daurisdaŭrigis la laboron. VortarojnVortaroj de Neutral estis publikita en la [[angla]], [[germana]] kaj [[nederlanda]]. La fama [[Klubo de Nurembergo]], kiu antaŭantaŭe lasis [[Volapuko]]n pro [[Esperanto]], lasis Esperanton pro Neutral.

Idiom-Neutral estis bazitabaziĝas sur [[internaciaj vortoj|internacia-eŭropa leksika materialo]]. Ĝia bazo estisestas metitaprincipe la principo kontraŭakontraŭo al la tuta strukturo de Volapuko. La gramatiko subordiĝis al la vortaro, konstruita surbaze de eble plej internacia formo de lingvaj elementoj. Estis forigita la principo de unusilabeco de la radikoj, ili povis komenciĝi kaj finiĝi per iu ajn litero. Sekve la vortaro de Volapuko estis anstataŭigita per la nova, apoganta sin multe je la latina lingvo. Ĝi konservis de Volapük nur la simplecon de ĝia gramatiko kaj de la aglutina strukturo, pliadaptita al la tradicioj de eŭropanoj. Tiel, konservitaj restis nur la reguloj de senescepteco, fonetika ortografio, neŝanĝeblo de vortradikoj kaj gramatikaj elementoj, vortderivado per afiksoj. Esperanto tre influis la lastajn versiojn de Neutral, ĉar multaj neutralistoj esperis unuigi la du lingvojn.

Idiom-Neutral ne sukcesis ricevi eĉ unu procenton de tiu sukceso, kiun siatempe ricevis Volapük. Reguligante La lingvo-evoluon per limigita kolektivo, la Akademio eliminis la eblon de normala libera evoluo, difinata per la skalo de la kresko kaj per la bezonoj de la uzado, do la lingvo dependis de ĝiaj aŭtoroj. Rezulte, la apliko de Idiom-Neutral estis limigata peral la rondo de la Akademianoj mem, kreintaj la lingvon. Tiu fiasko havas ankoraŭhavis unuplian kaŭzon: tiutempe la amasoj, kiuj havis intereson por la internacia helpa lingvo, jam grupiĝis ĉirkaŭ [[Esperanto]]. PostPoste, porpro influo de [[Edgar_von_Wahl|von Wahl]], la malmultaj Idiom-Neutralistoj kiu ne pasisinklinis al [[Esperanto]] aŭ [[Ido]] iris al [[Okcidentalo]] kaj post al [[Interlingvao]].

Oni diras, ke kelkaj eŭropaj [[esperantisto]]j bruligis librojn pri Neutral en publika festo.

Idiom Neutral estis prezentita al la [[Delegacio por alpreno de la lingvo internacia]] en [[1906]] de iu profesoro '''Monseur''' tamen laŭ Otto Jespersen dum la prezentado, lia pledo havis la karakteron malpli de pozitiva defendo por Neutral ol de zeloza kaj eksperta kritiko al la mankoj de Esperanto. La Delegacio emis elekti inter Esperanto, Neutral, [[Novilatin]] kaj [[Universal]] rigarditaj kiel variaĵoj de sama lingva tipo. Je favoro de Neutral estis la natura alfabeto sen cirkonfleksitaj literoj, kiujn oni kritikas en Esperanto, kaj la natura selekto de vortoj. Je alia flanko en Esperanto plimulton oni faris por evit dusencojn; oni rigardarigardis la vortformovortformon de Neutral ofte kruda kaj ne graciozagracia, kaj oni rigardis kiel mankon la uzon de malsamaj finaĵoj en la vorto-klasoj; samtempe la multaj finaj konsonantoj ne agrablis al anoj de la delegacio, kiuj opiniis, ke vokaloj produktas [[eŭfonio]]n kaj plifaciligas la prononcon al parolantoj de latinidaj lingvoj. Malgraŭ tio, Ebleeble, kelkaj trajtoj de Neutral ŝajnisŝajne influiinfluis [[Ido]]n, kiel la uzo de [[konjunkcio]] ''e'' anstataŭ ''kaj''.

Estas multaj proponoj por reformo de Idiom-Neutral. En [[1907]], Rosenberg kun helpo de [[Edgar von Wahl]] reformis la Idiom-NeutralonNeutral. La nova versio lasis la angladevenan finaĵon ''-ed'' por participoj kaj prenis la latindevenan ''-(a)t'' kaj faris aliajn modifojn en vortaro kiu restis pli malproksima de [[volapuko]] kaj pli proksima deal la [[franca lingvo]].