Fosilia brulaĵo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
TXiKiBoT (diskuto | kontribuoj)
PaulP (diskuto | kontribuoj)
korektetis
Linio 1:
[[Dosiero:Nodding donkey.jpg|thumb|300px|Nafto-pumpilo elterigas [[nafto]]n.]]
'''Fosilia brulaĵo''' aŭ '''minerala brulaĵo''' estas [[hidrokarbono]]j, kiuj troviĝis en la supraj tavoloj de la tera [[krusto]]. Tiuj varias de ege rapide elvaporiĝemaj materialoj kun malgranda rilatumo [[karbono]]:[[hidrogeno]], kiel [[metano]], likvaj [[naftaĵo]]j ĝis tute nevapiriĝemajnevaporiĝemaj mineraloj konsistantaj preskaŭ nur el karbono, kiel [[antracito|antracita]] [[karbo]]. Oni ĝenerale opinias, ke tiuj estas formitaj el [[fosilio|fosiliiĝintaj restaĵoj]] de plantoj kaj bestoj <ref>{{cite web|author=Dr. Irene Novaczek|title=Sendependeco de fosilia brulaĵo en Kanado|url=http://www.elements.nb.ca/theme/fuels/irene/novaczek.htm|publisher=Elements|accessdate =2007-01-18}}</ref> kiuj estis modifitaj de varmego kaj premego de la Tera krusto dum pluraj jarcentmilionoj<ref>{{cite web|title=Fosilia brulaĵo|url=http://oaspub.epa.gov/trs/trs_proc_qry.navigate_term?p_term_id=7068&p_term_cd=TERM|publisher=EPA|accessdate=2007-01-18}}</ref> Tiu teorio estas konata kiel [[Biogena teorio]] kaj estis proponita unue de [[Miĥail Lomonosov]] en la jaro 1757. EkzitasEkzistas ankaŭ kelkaj opoziciaj teorioj, kiuj deklaras, ke plejmulto de vaporiĝemaj hidrogenokarbonoj, precipe la [[natura gazogaso]] aperis pro [[abiogeno|abiogenaj]] procezoj kaj neniu eksviva materialo partoprenis en ties formiĝo.
 
Laŭ pritaksoj en 2004 86% de la hom-produktita energio venis pro brulado de fosilia brulaĵo. <ref>{{cite web|url=http://www.eia.doe.gov/iea/overview.html|title=Raporto "International Energy Annual 2004"|accessdate=2007-09-09}}</ref>
Linio 6:
Fosilia brulaĵo estas [[nerenovigebla energio]], ĉar oni bezonas jarmilionojn por formi kaj la rezervoj estas elĉerpataj multe pli rapide, ol la novaj rimedoj formiĝas. Zorgoj pri liverado de fosilia brulaĵo estas unu el la plej oftaj kialoj de lokaj kaj globalaj konfliktoj. Produktado kaj uzado de fosilioj elvokas certajn timojn pri nia ekologio. La globala movado direkte al la generacio de la plene [[renovigebla energio]] povas helpi komplezi la kresktintajn bezonojn pri fosilia brulaĵo.
 
Bruligo de fosilia brulaĵo produktas ĉ. 6.3 miliardojn de metrikaj tunoj (=6.,3 gigatunoj) de [[karbondioksido]] ĉiujare, kaj laŭ pritaksoj naturaj procezoj povas elsorbi nur ĉ. duonon de la atmosfera karbondioksido (3.2 miliardoj tunoj) jare.<ref>{{cite web|url= http://www.eia.doe.gov/oiaf/1605/ggccebro/chapter1.html|title=Usona departamento pri Energio|accessdate=2007-09-09}}</ref> Karbondioksido estas unu el [[varmdoma gazogaso|varmdomaj gazojgasoj]], kiukiuj kontribuas al [[globalatuttera plivarmiĝo]], kio siavice kondukas al la zorgoj, ke la suna varmo estis kaptita ĉe la tera surfaco kaj la averaĝa ĉetera temperaturo konsekvence plialtiĝos.
 
<!-- Komenco de anglalingva teksto
Linio 134:
 
[[Kategorio:Energio]]
[[Kategorio:BruligaĵojBrulaĵoj]]
 
[[ar:وقود أحفوري]]