Strekaj kanaoj: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: oc:Katakana |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: gv:Katakana; cosmetic changes |
||
Linio 3:
La '''strekaj kanaoj''' (Katakana: カタカナ; [[Kanji]]: 片仮名; ''katakana'' “fragmentaj [[kanao]]j”) estas unu el la tri [[Japana lingvo|japanlingvaj]] [[skribsistemo]]j, kune kun ''[[Ĉina skribo|kanĝi]]'' kaj [[rondaj kanaoj]] (''hiragana''). Ili estas uzataj por transskribi la eksterlandajn vortojn, la proprajn nomojn, sciencajn nomojn de bestoj kaj plantoj, kaj la onomatopeojn. Oni povas ankaŭ uzi ilin por emfazi vortojn, kiujn oni normale skribas per ''kanĝi'' aŭ rondaj kanaoj (simile al kursiva en eŭropaj lingvoj).
== Uzado ==
Oni skribas per strekaj kanaoj :
*eksterlandaj vortojn (plej ofte anglajn vortojn) :
**'''ビール''' ''bīru'' : biero
**'''フランス''' ''Furansu'' : Francio
**'''ズボン''' ''zubon''
*onomatopeojn aŭ esprimajn vortetojn, kiuj ofte troviĝas en la japana (vidi ankaŭ la artikolon [[Mangao]]) :
**'''フアフア''' ''fuafua'' : bruo de molaĵoj,
Linio 20:
Oni povas skribi iujn japanajn vortojn per strekaj kanaoj por fari efekton, kiel mildigi la sencon. Ekzemple, '''ダメ''' (''dame''), kiu signifas ''tio ne decas'' aŭ ''tio ne eblas'', eventuale agresema vorto, povas esti skribata per strekaj kanaoj por aperi malpli abrupta.
== Tabelo de la strekaj kanaoj ==
{| border="0" cellspacing="2px" cellpadding="2px" width="100%"
Linio 139:
|}
=== Aliaj signoj ===
*'''ー''' : sondaŭriga marko. Oni metas ĝin post vokalojn, por noti ke ili estas longaj.
*'''ヽ''' : ripetomarko. Oni uzas ĝin por eviti ripeton de kanao. Ekzemple, oni povas skribi '''クヽ''' anstataŭ '''クク'''.
*'''ヾ''' : ripetomarko por voĉaj silaboj. Ekzemple, oni povas skribi '''グヾ''' anstataŭ '''ググ'''.
=== Pliaj signoj ===
Tiuj kombinaĵoj de strekaj kanaoj taŭgas por noti eksterlandajn vortojn uzantajn fonemojn ne-ekzistantajn japanlingve.
Linio 216:
Tiu tabelo ne montras ĉiujn kombinaĵojn : iuj estas efektive tre maloftaj aŭ kritikataj.
== Ortografio ==
Oni povas uzi la strekajn kanaojn por skribi japanajn vortojn: tiakaze la ortografiaj reguloj samas la regulojn de la rondaj kanaoj, notinde koncerne la vokalan daŭrigon ('''トウキョウ''' = ''Toukyou'' → ''Tōkyō'' ([[Tokio]])). Notindas do, ke ''rōmaji'' (latinlitera transskribado) povas kaŝi iujn faktojn de la kanaa skribado.
Linio 246:
*'''クリスマス''' = ''Kurisumasu'' = Kristnasko (de la angla ''Christmas'')
== Skribordo de strekaj kanaoj ==
[[Dosiero:Table katakana.svg|thumb|right|Skribordo de la strekaj kanaoj]]
La strekaj kanaoj, kiel ĉiuj ĉinaj kaj japanaj signoj, havas determinitan skribordon. Tiu ordo estas grava dum [[Kaligrafio|belskribado]].
== Origino ==
[[Dosiero:Katakana origine.svg|thumb|center|300px|Ĉiu kanao havas maldekstre la ''kanĝi''-on, de kiu ĝi devenas. La parto, kiu naskis la kanaon estas ruĝe indikita.]]
La strekaj kanaoj estis kreitaj apartigante parton de samsona ''kanĝi'': ili do estas simpligitaj formoj de ĉinaj signoj. Oni kreis ilin por faciligi la japanan skribon por tiuj, kiuj ne konis la ĉinan skribon. Ili aperis iom post la rondaj kanaoj (dum la [[Heian-epoko]]), ili origine taŭgis noti la elparolon de nekonataj ĉinaj signoj por budaistaj studentoj.
== Ceteraĵo ==
[[ISO 15924]]-kodo: Kana
=== Aliaj artikoloj ===
*[[Hiragana]]
*[[Furigana]]
Linio 284:
[[fr:Katakana]]
[[gl:Katakana]]
[[gv:Katakana]]
[[he:קאטאקאנה]]
[[id:Katakana]]
| |||