Jakobo la 1-a (Anglio): Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
SieBot (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 8:
==Unuaj jaroj==
===Nasko===
Jakobo estis la ununura filo de [[Maria Stuart]], reĝino de Skotio, kaj de ŝia dua edzo, la maldeca Henriko Stuart, Lord Darnley, duko de Albany. Li devenis rekte el la reĝo [[Henriko la 7-a de Anglio]] pere de sia praavino [[Margaret Tudor]], filino de tiu monarko kaj fratino de [[Henriko la 8-a (Anglio)|Henriko la 8-a]].<ref>[[Margaret Tudor]] estis la patrino de [[Margaret Douglas]], la estonta grafino de Lennox kaj patrino de Lord Darnley. Ŝi esis ankaŭ avino de [[Maria Stuart]], pere de ŝia filo [[Jakobo la 5-a de Skotio]]. Guy, p 54.</ref> La dominado de Maria Stuart super Skotio estis malcerta, kaj por ŝi kaj por ŝia edzo, kaj pro esti ambaŭ [[Katolikismo|katolikoj]] ili trafis ribelon de la [[Protestantismo|protestanta]] nobelularo. Ilia geedzoulo el geedzoj estis ĉefe malfacila pro la patologia ĵaluzo de Darnley.<ref>Guy, pp. 236–7, pp. 241–2, p. 270.</ref> Dum Maria Stuart estis graveda de la futura Jakobo la 6-a, Lord Darnley alianciĝis sekrete kun la ribeluloj kaj murdigis sovaĝe, kaj ĉeeste de sia reĝino kaj edzino, la sekretarion kaj favoritulon de tiu, la parfumita itala [[David Rizzio]].<ref>Guy, pp. 248–50.</ref>
 
Jakobo naskiĝis la 19-a de junio de [[1566]] en la Kastelo de [[Edinburgo]], iĝante aŭtomate Duko de Rothesay kaj Seneskalo de Skotio, kiel heredanto de la Krono. Li estis baptita laŭ la nomo de ''Jakobo Karlo'', honore sian baptopatro, la reĝo [[Karlo la 9-a (Francio)|Karlo la 9-a de Francio]], kaj pro tio poste estos la unua brita reĝo kun pli da unu nomo. Izabele la 1-a de Anglio, kiel baptopatrino ''in absentia'' (malĉeeste), sendis oran donacon.<ref>Croft, p. 11.</ref>
Linio 34:
Komence de la [[16-a jarcento]], [[Henriko la 8-a (Anglio)|Henriko la 8-a]] estis timinta, ke la angla krono pasus al manoj de Stuart; pro tio, en sia testamento, ekskludis la praavinon de Jakobo, Margaret Tudor, kaj ties posteulojn de la linio de la sukcedo al la trono de Anglio. Sed kvankam la Stuartoj estis forigitaj de la sukcedado de tiu testamento kaj de protokolo de la Parlamento, Jakobo pluestis la plej proksima parenco de Elizabeto la 1-a, kaj pro tio la supozita heredonto de la aglia krono.
 
===GeedzoUlo el geedzoj===
[[Image:Anne of Denmark-1605.jpg|thumb|Anna de Danio, de John de Critz, ĉ. 1605.]]
Laŭlonge de sia junaĝo la reĝo Jakobo estis laŭdita pro sia ĉasteco, ĉar li montris malmultan interesn pri virinoj, kaj post la perdo de Lennox, li plupreferis la viran akompanadon.<ref>Croft, pp. 23–24.</ref> Tamen, geedziĝo pro profito kaj heredonto estis ankoraŭ necesaj por plifortigi lian tronon, kaj tiele la elektita estis [[Anna de Danio]], la 14jaraĝa filino de [[Frederiko la 2-a (Danio)|Frederiko la 2-a de Danio]]. Post celebro de dedistanca geedziĝo en [[1589]], Anna eliris al Skotio, sed tempestoj kondukis ŝian ŝipon al la marbordoj de [[Norvegio]]. La 7an de oktobro Jakobo eksciis, ke oni prokrstigas la veturadon de Anna al Skotio ĝis la printempo, kaj, en romantisma epizodo li eliris el la haveno de [[Leith]] kun akompanantaro de 300 homoj por iri serĉe sian edzinon persone.<ref>Stewart, pp. 107–110.</ref> La paro geedziĝis formale en la episkopa palaco de [[Oslo]] la 23-an de novembro, kaj post viziti Danion kaj loĝi en [[Elsinoro]] kaj [[Kopenhago]], revenis al Skotio en [[majo]] de [[1590]]. Laŭ ĉiu fonto, dekomence Jakobo estis fascinita de Anna, kaj iĝis pacienca kaj ŝatanta al sia ezino. Sed post tempo ili distanciĝis, kaj, fine decidis vivi separitaj post la morto de sia lasta filino, Sofia, en [[1606]].<ref>Willson, pp. 85–95.</ref>
Linio 51:
===Proklamo kiel reĝo de Anglio===
[[Image:Armoiries Grande-Bretagne 1603.png|thumb|right|[[Blazono]] de [[Britio]] en [[1603]].]]
Ekde 1601, en la lastaj jaroj de Elizabeto la 1-a, kelkaj anglaj politikistoj, ĉefe Robert Cecil, grafo de Salisbury, la ĉefa ministro kaj konsilisto de la Reĝino,<ref>Jakobo priskribis lin kiel ''reĝo fakte''. Croft, p. 48.</ref> pluhavis sekretan korespondadon kun la reĝo de Skotio por prepari su sukcedon al la angla trono. Post la morto de la reĝino Elizabeto la 1-a (24-a de marto de [[1603]]), la krono estus devinta trapasota (laŭ la testamento de Henriko la 8-a) al Lady Ana Stanley,<ref>Ŝia duagrada kuzo, la vicgrafo de Beauchamp, filo de Lady Katerino Grey, estis la plej aĝa heredanto, sed, laŭ la leĝo, li estis konsiderita kontraŭleĝa ĉar la geedzoulo el geedzoj de liaj gepatroj estis nuligita</ref> posteulo de [[Mary Tudor]], fratino de Henriko la 8-a. Tamen, Jakobo estis la ununura serioza kandidato al la angla krono; la aliaj, inkludanta la vicgrafon de Beauchamp kaj Lady Ana, ne havis sufiĉan povon por defendi siajn rajtojn. Tiele, Konsilantaro de Ascendo proklamis na Jakobo reĝo de Anglio malmultajn horojn post la morto de Elizabeto.<ref>Croft, p. 49; Willson, p. 158.</ref>
 
Dum li antaŭeniris suden, liaj novaj subuloj kuniĝis por vidi sian reĝon, kaj pruvante, ke la sukcedo estis akceptata kaj ne estis konsiderata invado;<ref>Croft, p. 50.</ref> Survoje, por montri sian aŭtoritatecon, li ordonis mortopendigi, sen juĝado, ŝteliston. Kiam li eniris en Londono, Jakobo estis ricevita de homamaso, sed li ne plaĉis al siaj novaj subuloj, kiuj kredis, ke mankas al li dignecon.<ref>Stewart, p. 169.</ref> Li kaj sia edzino estis kronitaj gereĝoj de Anglio la 25-an de julio de [[1603]], ĉe fona dekorado preparita de la teatraj poetoj kiel [[Thomas Dekker]] kaj [[Ben Jonson]], sed atako de pesto nuligis la festojn.<ref>Stewart, p. 172.</ref>