Protistoj: Malsamoj inter versioj

| align="center" | <br /><small>Sunbestetoj (''Actinophrys sol'')</small>

'''Protistoj''' estas [[Eŭkariotoj|eŭkariotaj]] [[organismo]]j, kiuj hodiaŭ estas kalkulitaj kiel unu regno de la organismoj kaj ne al la [[plantoj]], [[bestoj]] aŭ [[fungoj]]. Ilia plimulto estas [[unuĉelulo]], kvankam kelkajn pli grandan multĉelulan organismon oni kalkulas al protistoj.

La protistoj estas interne – kiel ĉiu organismo – per [[citoplasmo]] (kiel viva materialo) plenigita kaj ekstere per [[ĉelmembrano]] ĉirakŭvolvita. En la citoplasmo troviĝas plej ofte [[ĉelkerno]] por la direkto de la vivfenomenoj; foje troviĝas tie pliaj ĉelkernoj. Ĉe iuj protistoj formiĝas ekstere ankoraŭ ŝelo-estaĵoj; multaj kapablas formi cistovualon? (aŭ cistoŝelon), por travivi la malkonvenajn mediajn kondiĉojn. La ĉeloj havas plej ofte tre etan grandon, kaj nur kelkaj atingas la diametron de kelkaj milimetroj aŭ eĉ centimetroj.

La plimulto de la protistoj vivas en [[maro]], parte proksime al la surfaco, parte ŝvebante en la akvo, parte surfunde rampante, parte sur ŝtonoj, plantoj k.t.p. fikse sidante; aliaj troviĝas en [[dolĉakvo]], malmultaj surtere. Tiel formas la [[tribo]] de [[verdalgoj]] plimulton de en la dolĉakvo vivantaj [[fitoplanktonoj]]. La tribo de [[sulkoalgoj]] (kirasalgoj) donas la ĉefmason de la de la [[maraj fitoplanktonoj]]. Ekzistas [[heterotrofo|heterotrofaj]], [[aŭtotrofo|aŭtotrofaj]], [[aerobo|aerobaj]] kaj [[anaerobo|anaerobaj]] formoj. Kelkaj protistoj vivas ankaŭ [[parazito|parazite]] en la pli evoluintaj [[bestoj]]. Multaj aperas en mirakla grandnombro, kaj la neputriĝantaj postrestaĵoj de la formortitaj reprezentantoj – kiel la silikaj ŝeloj de la [[radiobestetoj]] aŭ la kalkaj ŝeloj de [[ĉambretaj rizopodoj]] (truŝelaj, [[foraminiferoj]]) (''Foraminifera'') – formas kelkloke tutan montaran tavolon.

Dum la evoluado formiĝis el la praaj protistoj ĉiu pli evoluinta [[multĉeluloj| multĉelula]] [[organismo]], verŝajne tra la vojo de formado de ĉelkolonioj, kio estas ankoraŭ hodiaŭ spektabla ĉe kelkaj algoj.

Ĉar la plej gravaj vivfenomenoj de la protistoj – kiel moviĝo, ekscitebleco, pliiĝo - estas tre bone studeblaj, ili estas ŝatataj objektoj de la biologia esplorado.