Kiel registrite je 14:50, 8 sep. 2009 redakti ArthurBot (diskuto \| kontribuoj) 99 657 redaktoj e roboto aldono de: ms:Gear ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 02:59, 27 sep. 2009 redakti malfari Xqbot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 151 748 redaktoj e roboto modifo de: cs:Ozubené kolo (technický popis); cosmetic changes Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 4: [[Dosiero:Wälzfräsen.jpg\|thumb\|250x250px\|Farado de dentrado]] [[Dosiero:Fullerene_Nanogears_-_GPN-2000-001535.jpg\|thumb\|250x250px\|Dentradoj de molekula amplekso]] '''Dentrado''' estas maŝinelemento, kiu per dentoj elformigitaj sur sia supraĵo povas transdoni [[movo~~\|movon~~]]n. Al sama kolektanta nocio apartenas ankaŭ la ne cirkloformaj dentradoj kaj la dentita stango. Se en la suba teksto temas pri turnanta movo aŭ perimetro de dentrado, en kazo de dentita stango oni ĉiam devas kompreni irantan movon aŭ longon de dentita stango. La ĉenrado ne estas dentrado. == Ĝeneralaj terminoj == '''Dentrad-paro''' konsistas el du dentradoj turneble lagrigitaj laŭ siaj aksolinioj, kiuj estas fiksitaj rilate unu al la alia. La [[rado~~\|radoj~~]]j povas turnigi unu la alian pere de dentoj endentiĝantaj. '''Dentrad-mekanismo''' estas [[aparato]] enhavanta unu aŭ du dentrad-parojn aŭ dentradojn, konvena por transdoni turnan movon. Linio 33: '''Dentaĵo''' estas la kolekto de dentoj, elformigitaj sur la periferio de dentrado, kiuj havas la taskon transdoni movon interkontaktante kun la dentoj de la kontraŭrado En pli larĝa kompreno nomiĝas dentaĵo ankaŭ la totalo de dentoj de dentrad-paro aŭ tio de pli multaj interkontaktantaj dentradoj. '''Dentnombro''' ('''z''') La nombro de la dentoj elformigitaj sur la kompleta perimetro de dentrado. Pri la dentnombro de helico oni komprenas la nombron de reloj. La dentnombro de dentita stango estas senlima. Dentnombro de dentita arko kompreniĝas la dentnombro kalkulata al la kompleta cirkloperimetro, sed tio ne devas esti entjero, sendepende de nombro de fakte elformigitaj dentoj sur la dentita arko. '''Malgranda rado''' (indekso: '''1''') La rado kun pli malgranda dentnombro de la dentrad-paro. Linio 47: '''Aksodistanco''' ('''a''') estas la distanco de aksolinioj de interkroĉantaj dentradoj. Se la aksoj estas evitaj, la aksodistanco estas la longo de la perpendikulara transversa linio inter la ambaŭ aksolinioj. '''Aksoangulo''' ('''Σ''') estas la angulo, fermata per la aksolinioj de interkroĉantaj dentradoj.Ĉe konusradoj tio estas la aksoangulo el la anguloj inter la ambaŭ anguloj, fermataj per la aksolinioj (kaj kiuj kompletigas unu la alian al 180<sup>0</sup>, en kiu situas la kroĉado de dentoj (la tangenta linio de la ruliĝkonusoj).La aksoangulo de evitaj aksoj estas la angulo fermita je projekto de aksoj sur la ebeno perpendikulara al la ilia perpendikulara transversa linio. El inter la ambaŭ anguloj (kiuj kompletigas unu la alian al 180<sup>0</sup> la aksoangulo estas:ĉe ŝraŭbradoj, kiu estas maksimume 90<sup>0</sup>; ĉe hipoidaj radoj, en kiu troviĝas la projekto de kroĉaĵo de dentoj.La aksoangulo de dentrad-paroj kun paralelaj aksoj estas nulo; Σ = 0<sup>0</sup>. '''Ruliĝaj supraĵoj''' estas tiaj tangentaj turnsupraĵoj de interkroĉantaj dentradoj, kiuj senglite roliĝas unu sur la alia, se la aksoj estas paralelaj aŭ konverĝaj, se la aksoj estas evitaj relativa glito estas nur en la direkto, kiu kongruas al momenta turnakso de unua rado, rilate al la alia rado. Linio 63: == '''Dentrad-specoj''' == {\| class=toccolours align=right textalign=center \|[[Dosiero:Kegelradgetriebe.jpg\|260px]] <br /> Konusrado \|- \|[[Dosiero:Schneckengetriebe.JPG\|220x130px]]<br />Helicorado \|- \|[[Dosiero:AZahnstange.jpg\|260px]]<br /> Dentrado kaj noĉostango \|- \|[[Dosiero:Epicyclic gear small.png\|160px\|center]] <br /> Planedradoj \|- \|[[Dosiero:Epicyclic gear ratios.png\|200px\|center]]<br /> \|- \|[[Dosiero:Differential locked.png\|260px]]<br />Blokita diferencialo \|} Linio 102: '''Hipoida dentrad-paro''' estas tia ŝraŭb-meĥanismo, kiu konsistas el du konusformaj aŭ similaj radoj kun evitaj aksolinioj. La ruliĝantaj supraĵoj estas hiperbolidaj turnsupraĵoj. '''Hipoida rado''' estas ia rado de hipoida dentrad-paro. '''Cilindra helico''' estas cilindra rado kun granda dentoblikvaĵo, sekve kun malgranda kaneloleviĝo, kaj kun unu aŭ pli multaj dentoj. Linio 110: '''Helicorado''' estas dentita rado simila al cilindra rado kun oblikvaj radoj, sed ĝiaj dentoj parte ĉirkaŭbrakas la alkroĉantan helicon en la direkto ties periferio. Ĝi estas parigebla nur kun helico, kiu havas taŭgan dentaĵon por ĝi, kaj mezurojn je determinita aksodistanco. '''Helica meĥanismo''' estas tia ŝraŭbmeĥanismo, kiu konsistas – aŭ el unu cilindra helico kaj unu helicrado –, aŭ el unu globoida helico kaj unu helicoida rado parigita kun ĝi aŭ el cilindra rado kun oblikva dentaĵo, tiuj kun evitaj aksoj kaj aksoangulo de 90 grado. '''Sunrado''' estas tiu rado de planedmeĥanismo, kies akso estas fiksita en la spaco (do rilate al la meĥanismo), ĉirkaŭ kiu la planedradoj ĉirkaŭas. Linio 156: '''Kurbo de dentradiko''' estas la sekcolinio de supraĵo de dentradiko kun la frontebeno.La kurbo de dentradiko de dentaĵo sekcita per latprofila ilo estas maŝa evolvento (aŭ simila kurbo) kaj tio de dentaĵo dentita per tranĉilrado estas maŝa cikloido. (La figuro montras la kurbon de dentradiko de evolventa dentaĵo.) '''Limpunkto''' ('''L''') estas tiu punkto de la dentoprofilo, kiu disigas la uzeblan dentoprofilon de la kurbo de de dentradiko. '''Limcirklo''' estas tiu cirklo de la dentaĵo, sur kiu ligas la limpunktoj. Linio 178: '''Portbildo''' estas tiu parto de funkcianta dentosupraĵo, kiu kontaktas kun la dentosupraĵo de la kontraŭrado je donita aksosituo kaj donita ŝarĝosituo.Kompleta estas la portbildo, se ĝi disvastigas sur la tutan dentsupraĵon.Je kazo de dentokonveksigo, ĉefe ĉe dentradoj kun arkita dentaĵo, doniĝas limigita portbildo, kiu ne disvastigas sur la tutan dentsupraĵon. La dentsubtranĉaĵo aliparte rezultas limigitan portbildon en la direkton de la dentkapo.La amplekso de limigita portbildo dependas krom de la fabrikmaniero kaj precizeco kaj ankaŭ de la lagraĵo de la dentradoj kaj de la mezuro de la ŝarĝo, eĉ de la eco de konstrumaterialo de radoj. '''Kapsupraĵo (kapoprofilo)''' estas la parto de dentsupraĵo (dentprofilo) inter la ruliĝsupraĵo (aŭ dividsupraĵo) kaj la kapbendo (ĉe cilindraj radoj inter la ruliĝcilindro aŭ dividcilindro kaj kapcilindro). La kapsupraĵo (kapoprofilo) ĝenerale kompreniĝas de la ruligsupraĵo. Se tio kompreniĝas de la dividsupraĵo, tiam tion devas laŭokaze doni. '''Piedsupraĵo (piedprofilo)''' estas parto de dentsupraĵo (dentprofilo) inter la ruliĝsupraĵo (aŭ dividsupraĵo) kaj kapbendo (ĉe cilindra rado la ruliĝcilindro aŭ dividcilindro kaj kapcilindro). La kapsupraĵo (kapoprofilo) ĝenerale kompreniĝas de la ruliĝsupraĵo. Se oni volas kompreni ĝin de la dividsupraĵo, tiam tion devas laŭokaze doni. '''Dentkapo''' estas tiu parto de la dento (de la korpo de dento), kiu entenas la dentbendon kaj la kapsupraĵojn. '''Dentpiedo''' estas tiu parto de la dento (de la korpo de dento), kiu entenas la piedsupraĵojn. Linio 208: '''Dentado''' estas la prilaborado, t. e. prifabrikado de dentaĵo de dentrado. '''Malvolvado''' estas tia dentiga procedo, kiam la fabrikilo kaj la fabrikata peco (krom la splitada movo) subruliĝas unu sur la alia, kaj la dentsupraĵon (dentprofilon) generas ĉi tiu subrulado. Linio 232: '''Sensplita dentado''' estas sensplita prilaborado t. e. prifabrikado de dentaĵo de dentrado. '''Dento-laminatado''' estas profildona elformado de dentaĵo de dentrado per dentita fabrikilo, pere de laminado varme aŭ malvarme. '''Dentopregado''' estas profildona elformado de dentaĵo de dentrado per dentita fabrikilo, pere de presado varme aŭ malvarme Linio 315: F = M<sub>pelanta</sub> / R<sub>g pelanta</sub> La perifera forto ne identas kun la forto ŝarĝanta la dentojn – la dentpremo F<sub>n</sub>. La perifera forto kalkuliĝas ĉe la cilindraj radoj en la frontebeno, kaj ĉe la konusaj radoj en la mezo de dentlarĝo, en la komuna tangenta ebeno de ruliĝkonusoj, perpendikle al la tangenta generanto. '''Fronta dentpremo''' ('''F<sub>f</sub>''') estas ĉe cilindraj radoj la forto kalkulita en la frontebeno en la direkto de kontaktlineo: Linio 333: F<sub>aks</sub> = 0 '''Radiala forto''' ('''F<sub>r</sub>''') estas la komponento de dentpremo en radia direkto Ĝi estas kalkulebla el la geometriaj interrilatoj. '''Lineoŝarĝo''' ('''p''') estas la perimetra forto kalkulita sur 1 cm de la dentlarĝo. Linio 351: === Kontaktlinio === La kontakto de ambaŭ dentosupraĵo, kiuj estas en deviga kontakto, ne povas okazi ĉiam laŭ la ruliĝcirklo. Je la cilindraj [[rado~~\|radoj~~]]j oni povas ekzameni la kontakton en la ebena sekcaĵo normala laŭ la aksolinio. {\|class=wikitable \| [[Dosiero:Involute wheel.gif]] <br /> Movanta kontakto de dentradoj \|} Sur la figuro la maldekstra estas la pelanta, la dekstra estas la pelata rado. La kontakto de dentoj komencas, kiam punkto sur la piedparto de maldekstra rado tusas la punkton sur la kapcirklo de la dekstra rado. Kiam la radoj pluturniĝas, la tuŝpunkto plupuŝigas de unua punkto al alia punkto. Interesa momento estas, kiam la kontakto estas en la pozicio, kie la du ruliĝantaj cirkloj tuŝas unu la alian, do, en la ĉefa punkto. Pluirante la kontakto finiĝas, kiam la kontakto atingas la punkton sur la kapcirklo de pelanta rado, kaj la dentoj disiĝas unu de la alia. Se oni kunligas la kontaktpuntojn de ambaŭ dentoj dum la forturno, doniĝas linio, kion oni nomas kontaktlinio. La kontaktlinio trairas la ĉefpunkton, kaj sia komencpunkto ligas sur la kapcirklo de la pelata rado, kaj sia fina punkto ligas sur la kaplinio de la pelanta rado. La ĉefa punkto dividas la kontaktlinion al du strekoj: komenca kaj finanta streko. Dum la kontakto de radparo ĉiam kontaktiĝas la piedparto de unua rado kun la kapa parto de dua rado, kaj ĉi tiu kroĉo ŝanĝas en la ĉefa punkto.<br /> La kontaktlinio de evolventa dentaĵo estas rekta linio.<br /> La longo de la kontaktlinio estas la streko de kontaktlinio inter la ambaŭ kapcirkloj. Linio 371: [[bg:Зъбно колело]] [[ca:Engranatge]] [[cs:Ozubené kolo (technický popis)]] [[da:Tandhjul]] [[de:Zahnrad]]

Dentrado: Malsamoj inter versioj