Stratovulkano: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Aidas (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 6:
 
== Ekesto ==
KaŭoKaŭzo por la ekesto de stratovulkano precipe estas la kvanto de [[silicio]] en la vulkana [[magmo]] – ĉe stratovulkkanoj plejparte inter 55 kaj 60 procentajojprocentaĵoj. Pro tio la magmo relative densas kaj malfacile fluas, sekve konsistigas dikajn laforiverojn kaj ne fluas tre longan vojon. Plej ofte temas pri lafo el [[bazalto|bazalta]] materio aŭ pri magmo el la malsupra parto de la [[terkrusto]]. Tiu magmo "nur" varmegas ca. 700 °C ĝis 900 °C kaj do "relative malvarmas". La alta kvanto de gasoj kauzxaskaŭzas, ke la vulkanaj erupcioj estas eksplodaj kaj alterne elsputas sedimenton, cindron kaj lafon. Tiu alterno dum la erupcio poste kaŭzas la karakterizajn tavolojn, laŭ kiuj nomatas tiu tipo de vulkanoj.
 
La perforto de la vulkanaj erupcioj ĉe tiu vipo de vulkanoj tiom grandaasgrandas ke la vulkanaj sedimentoj povas esti sputataj ĝis alteco de 40 km en la teran [[atmosfero]]n.
 
Se la magma pinto de la vulkano fine kolapsas, ĝi anstataŭiĝas per supra vulkanoparto nomata [[kaldero]] ("kaldrono"), en kiu povas ekesti nova vulkana pinto. Klasika ekzemplo por tio estas la vulkano [[Vesuvio]] en Italio, kiu konsistas el la pli malnova vulkano ''Monte Somma'' kaj la pli juna fakta Vesuvio. Pliaj ekzemploj por tiaj vulkanoj estas la ''Pico de Fogo'' sur la insularo [[Kabo-Verdo]] kaj la ''Avaĉinskaja sopka (Авачинская сопка)'' en [[Kamĉatko]].
 
La aktivecon de stratovulkanoj ofte interrompas longaj trankvilaj fazoj, en kiu la lafo firmiĝas en la vulkana tubo. Se la magmo en la kazo de vulkana reerupcio ne povas trairi la malnovan vulkananavulkanan tubon, ekestas nova kratero iom flanke de la ĝisnuna vulkano. Se la nova vulkanopinto pli etas ol la malnova, oni nomas ĝin "flanka" aŭ "apuda" pinto. Du pli-malpli samaltajn vulkanajn pintojn oni nomas "ĝemelaj" aŭ "duoblaj vulkanoj". Tiun formon ekzemple havas la [[Ĉimborazo]] aŭ la [[Elbruso]].
 
Sur la teraj kontinentoj la plej multaj vulkanoj estas stratovulkanoj. El la vulkanoj sub la oceana akvosurfaco tamen nur dekono estas de tiu-ĉi tipo. Ĉar la erupcioj de stratovulkanoj estas tiom fortaj kaj por la bestaj kaj plantaj vivoformoj de la ĉirkaŭaĵo katastrofaj, ili estas la plej bone atentataj vulkanoj fare de la homoj.