Fenomeno: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
TobeBot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: ckb:دیاردە
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: gv:Phenomenon; cosmetic changes
Linio 1:
'''Fenomeno''' estas tio ( objekto, fakto aŭ okazaĵo ), kion senso aŭ menso rekte ekkonas ( perceptas aŭ observas ).
Ĝenerale fenomenoj estas la objektoj de la sensoj (ekzemple vido kaj aŭdo) kontraste al tio, kion ni ekscias per nia [[intelekto]].<br />
La [[grekio|greka]] verbo ''phainesthai'' ( ''ŝajni'' aŭ ''aperi'' ) ne indikas, ĉu la perceptaĵo diferencas de la aperaĵo.
Tiel do en la [[etiko]] de [[Aristotelo]] la videble bona estas tio, kio al la homo ŝajnas esti bona, indiferente chu ĝi vere estas bona aŭ ne.<br />
Postaj grekaj filozofoj distingis faktojn (fenomenojn) disde [[teorio]]j. Ĉi lastaj estis por ili instrumentoj por klarigi la faktojn. Tiu ĉi aliro, kiun ekde la 17a jarcento vaste alprenis la natursciencistoj por trovi klarigojn por la fenomenoj de la naturo, ankoraŭ hodiaŭ estas aktuala.(Legu ankaŭ sub: [[eksperimento]]).
 
En la moderna [[filozofio]] la vorto ''fenomeno'' estas en uzo pri kion la [[senso]]j senpere perceptas antaŭ ol ia ajn juĝo okazas, tamen ''fenomeno'' neniam fariĝis faktermino inter la filozofoj, kvankam ili akceptis la [[nocio]]jn [[fenomenalismo]] kaj [[fenomenologio]].<br />
La germana filozofo [[Immanuel Kant]] uzis en siaj verkoj la vorton ''Erscheinung'', tradukebla per ''aperaĵo'' aŭ ''fenomeno'', ĝi estas la KANTa faktermino por la senpera objekto de la sensa [[intuicio]], la nuda donitaĵo, kiu fariĝas objekto nur dum interpretado per la kategorioj substanco kaj kaŭzo. KANT metis ĝin en kontrasto kun la [[noumeno]], aŭ la aĵo-estante-si-mem, al kiu ne aplikeblas la nomitaj kategorioj.
 
[[kategorioKategorio:filozofioFilozofio]]
 
[[az:Fenomen]]
Linio 21:
[[fi:Ilmiö]]
[[fr:Phénomène]]
[[gv:Phenomenon]]
[[hi:परिघटना]]
[[hr:Pojava]]