Silezio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: os:Силези; cosmetic changes
Linio 10:
 
'''Silezio''' ([[ĉeĥa lingvo|ĉeĥe]] ''Slezsko'', [[germana lingvo|germane]] ''Schlesien'', [[pola lingvo|pole]] ''Śląsk'') estas [[historia regiono]] en [[Eŭropo]]. Nuntempe ĝi apartenas al:
* [[Pollando]] (plimulto de la teritorio) - [[Pola Silezio]] - [[Malsuprasilezia Provinco]], [[Silezia Provinco]], [[Opola Provinco]]
* [[Ĉeĥio]] - [[Ĉeĥa Silezio]]
* [[Germanio]] - vilaĝo [[Pechern]] kaj du [[eksklavo]]j nordokcidente de urbo [[Bad Muskau]].
Ĝis la jaro [[1742]] la tuta Silezio apartenis al [[landoj de Krono Ĉeĥa]]. Tiutempe [[metropolo]] de Silezio estis urbo [[Vroclavo]]. Post la jaro [[1742]] poste ties teritorio dividiĝis en kelke da partoj kun ŝanĝiĝema amplekso. Pri apartenado de Silezio al [[Prusio]] vidu en [[Prusia Silezio]].
 
Linio 31:
=== La plej signifaj el la sileziaj princlandoj (de oriento al okcidento) ===
 
* '''''[[Český Těšín|Teŝina princlando]]''''' – historia teritorio en [[Supra Silezio]], [[1282]] princlando, [[1291]] feŭdan rilaton al [[Ĉeĥa Krono]], post la [[1742]] parto de Aŭstria Silezio, [[1919]] dividita inter [[Pollando]] kaj [[Ĉeĥoslovakio]].
* '''''[[Opava (urbo)|Opava princlando]]''''' – historia teritorio en [[Supra Silezio]] (respektive en [[Ĉeĥa reĝlando]]), [[1269]] princlando (dukolando), feŭdo de [[Ĉeĥa Krono]], en la [[14-a jarcento]] plu dividita ([[Regiono Krnov]], [[Regiono Hlučín]]), [[1742]] dividita inter [[Prusio]] kaj [[Aŭstria Silezio]], [[1920]] dividita inter [[Pollando]] kaj [[Ĉeĥoslovakio]].
* '''''[[Bytom|Bitoma princlando]]''''' – historia teritorio en [[Supra Silezio]], memstara ekde la [[1282]], [[1298]] feŭdan rilaton al Ĉeĥa Krono renovigita de [[Johano de Luksemburgio]], ekde la [[1362]] la historio komuna kun Teŝina princlando, ekde la [[1742]] parto de [[Prusio]], post la [[1945]] pola teritorio.
* '''''[[Racibórz|Raciborza princlando]]''''' – historia teritorio en [[Supra Silezio]], ekde la [[1282]] memstara, [[1327]] feŭdan rilaton al [[Ĉeĥa Krono]], [[1336]] – [[1521]] ĝi estis kunigita kun Opava princlando, ekde la [[1742]] prusia, [[1931]] surbaze de plebiscito dividita inter [[Pollando]] kaj [[Germanio]], [[1945]] la tuta de [[Pollando]].
* '''''[[Opole|Opola princlando]]''''' – historia teritorio en [[Supra Silezio]], la estiĝo de la princlando fine de la [[12-a jarcento]], [[1292]] unuafoje feŭdo de Ĉeĥa Krono, daŭre ekde la [[1327]], [[1497]] kunigita kun Raciborza princlando, ekde la [[1742]] parto de [[Prusio]] kaj ekde la [[1922]] de [[Germanio]], post la [[dua mondmilito]] ekde la [[1945]] la pola.
* '''''[[Krnov|Krnova princlando]]''''' – historia teritorio devene en [[Supra Silezio]] kiel parto de Opava regiono, ekde la [[1365]] memstara princlando, post [[1742]] dividita inter [[Prusio]] (nordo) kaj Aŭstria Silezio, [[1918]] la suda parto restis al [[Ĉeĥoslovakio]] kaj nordo al [[Germanio]], tiu post la [[1945]] fariĝis la pola.
* '''''Nisa princlando''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], memstara ekde fino de la [[12-a jarcento]], [[1350]] feŭda rilato al Ĉeĥa Krono, post [[1742]] dividita inter [[Prusio]] (la ĉefa parto) kaj Aŭstria Silezio, la prusia parto ekde la [[1920]] parto de [[Germanio]] kaj ekde la jaro [[1945]] de [[Pollando]], la aŭstria parto ekde la jaro [[1919]] parto de [[Ĉeĥoslovakio]].
* '''''Zabrzega princlando''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], ekde la [[1348]] memstara, ofte kunigata kun Legnica, feŭdo de Ĉeĥa Krono ekde la tempoj de [[Johano de Luksemburgio]], ekde la [[1742]] prusia, poste germana, post la [[dua mondmilito]] pola.
* '''''Svidna princlando''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], [[1278]] memstara princlando, komune kun Javorio alportis ĝin al Ĉeĥa Krono Anno el Javorio, edzino de [[Karolo la 4-a]], ekde la [[1742]] prusia, poste germana, post la [[dua mondmilito]] pola.
* '''''[[Vroclavo|Vroclava princlando]]''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], ekde la [[1138]] apanaĝa princlando, ekde la [[1335]] feŭdo de Ĉeĥa Krono (unuafoje subjugita al [[Venceslao la 2-a]]), post [[1742]] prusia, poste germana kaj nur post [[1945]] pola.
* '''''Volovia princlando''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], memstara princlando estiĝas nur fine de la [[15-a jarcento]], surbaze de feŭdaj rilatoj ĝi fariĝis de la [[17-a jarcento]] de Ĉeĥa Krono, post [[1742]] prusia, poste germana, nur post [[1945]] parto de [[Pola Silezio]].
* '''''Javoria princlando''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], komencoj de memstara evoluo datumitaj al la jaro [[1278]], post plua divido nur [[1303]], [[1353]] feŭdo de Ĉeĥa Krono (devena posedaĵo de Anno Svidna-Javoria, edzino de [[Karolo la 4-a]]), post [[1742]] ĝi fariĝis de [[Prusio]], poste de [[Germanio]], ekde la [[1945]] de [[Pollando]].
* '''''[[Glogow|Glogovia princlando]]''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], ĝi estiĝis [[1253]] pro apartigo de Legnica princlando, ekde la [[1331]] feŭdo de Ĉeĥa Krono, ekde la [[1742]] prusia, poste germana, post la [[dua mondmilito]] pola.
* '''''Zahania princlando''''' – historia teritorio en [[Malsupra Silezio]], devene parto de Glogovia princlando, ekde la [[1307]] memstara princlando, ekde la duono de la [[14-a jarcento]] feŭdo de Ĉeĥa krono, post [[1742]] parto de [[Prusio]], poste de [[Germanio]], post la [[dua mondmilito]] pola.
 
== Silezio en literaturo ==
 
* [[Petr Bezruč]] – '''Sileziaj kantoj''' (kolektaro de poemoj precipe pri Supra Silezio). La libro aperis ankaŭ en [[Esperanto]].
 
== Tradicia kulturo ==
 
* [http://www.infomedia-schlesien.de/dfk_portal/galerie/trachten/trachten.htm tradiciaj vestoj de Silezio (germanaj)]
 
== Sileziaj urboj: ==
 
* en [[Pollando]]:
** [[Vroclavo|Wrocław]] (638 401 loĝantoj)
** [[Katowice]] (329 600 loĝantoj)
** [[Gliwice]] (199 700 loĝantoj)
** [[Bytom]] (198 200 loĝantoj)
** [[Zabrze]] (195 400 loĝantoj)
** [[Bielsko-Biała]] (176 453 loĝantoj)
** [[Rybnik]] (142 600 loĝantoj)
** [[Ruda Śląska]] (131 500 loĝantoj)
** [[Tychy]] (130 700 loĝantoj)
** [[Wałbrzych]] (129 000 loĝantoj)
** [[Opole]] (128 000 loĝantoj)
** [[Legnica]] (106 000 loĝantoj)
** [[Jelenia Góra]] (90 000 loĝantoj)
** [[Lubin]] (82 000 loĝantoj)
** [[Głogów]] (74 300 loĝantoj)
 
* en [[Ĉeĥio]]
** [[Opava]]
** [[Orlová]]
** [[Krnov]]
** [[Karviná]]
** [[Český Těšín]]
 
== Vidu ankaŭ ==
 
* [[Ĉeĥa Silezio]]
* [[Prusia Silezio]]
* [[Pola Silezio]]
* [[Supra Silezio]]
* [[Moravio]]
* [[Luzacio]]
* [[Historiaj ŝtatestroj de Ĉeĥio]]
 
{{leginda}}
Linio 135:
[[no:Schlesien]]
[[oc:Silèsia]]
[[os:Силези]]
[[pl:Śląsk]]
[[pt:Silésia]]