|
[[Image:Neutered kokopelli.svg|right|Kokopelli]]
'''Kokopelli''' estas mitologia persono prezentata kiel ĝiba flutludisto, devenanta de la malnovaj amerindianaj kredoj de la okcidenta sudo de [[Usono]], antaŭ pli ol 3000 jaroj. Kokopelli estis bildo de la [[mitologio]] de la indianoj [[Anasazi]], simbolo de fekundeco, de ĝojo, de festo, de longa vivo. Ĝi estas ankaŭ menestrelo, spirito de la muziko, rakontisto, komerca vojaĝisto, pluvfaligistopluvigisto, resanigisto, profesoro, ŝerca magiisto, allogantodeloganto, fekundigisto (cetere oni konas lin ankaŭ kiel "anasazia Casanova" aŭ "Casanova de la klifloĝantoj" ĉar li estas ofte prezentata kun maskla atributo je troigita grandeco). Kokopelli posedas la saĝecon de la aĝo. Tiu ĝoja vojaĝanto havas lecionon por ĉiu. Lia plej grava leciono ŝajnas esti ke ni ne devus konsideri la vivon tro serioze.
Li estas aparte viva en la regiono de la « Kvar anguloj », alta ebenaĵo situanta sur kvar ŝtatoj ([[Nova-Meksikio]], [[Kolorado]], [[Utaho]] kaj [[Arizono]]) kies intersekco troviĝas en la rezervejo de la indianoj [[navaĥoj]]. Tamen
== La mitoj ==
En iuj mitoj, la ĝibo de Kokopelli entenas semojn, plantojn, bebojn, mokasenojn kaj kovrilojn, kanzonsakojn, sakrajn aŭ medicinajn objektojn, la tuto estos donaco al la personoj, kiujn li deziras delogi aŭ kontentigi. Semante la semojn kaŝitajn en la kavo de sia ĝibo, li kantas kaj flutludas. Li tiel enigas en la semojn, la vivblovon. Li estas bonvenata e nla sezono de la plantado de [[maizo]] kaj dezirata de la sterilaj edzinoj.
En iuj mitoj,
<!-- Dans certains mythes, la bosse de Kokopelli contient des graines, des plantes, des bébés, des mocassins et des couvertures, des sacs de chansons, des objets sacrés ou médicinaŭ, le tout étant destiné à être offert aŭ personnes qu'il souhaite séduire ou contenter. Tout en semant les graines cachées au creŭ de sa bosse, il chante et il joue de la flûte. Il insuffle, ainsi, dans les semences, le souffle de la vie. Il est le bienvenu pendant la saison des plantations de [[maïs]] et il est recherché par les épouses stériles.
En aliaj mitoj, li parolas al la vento kaj al la ĉielo. Oni aŭdas lian fluton en la printempa venteto, alportantan la varmon post la vintra malvarmo. Li enkorpigas ankaŭ la purecon kaj la spiriton de la muziko. Laŭ tiu legendo, Kokopelli alportas bonan sorton kaj prosperecon al tiu, kiu aŭskultas lian kanzonojn. Lia fluto anoncas lian alvenon kaj ĉe lia foriro la rikolto estas abunda kaj ĉiuj virinoj estas gravedaj.
Fine, en aliaj, li posedas elstaran faluson, eĉ deligebla, kiu flosas alvale kaj kiu, ne rimarkita, sorbigas la fraŭlinojn baniĝantajn en la riverego. Estis granda honoro por virino havi lin kiel "kunulo en sonĝtempo" dum lia ĉeesto en la vilaĝo.
Dans d’autres mythes, il parle au vent et au ciel. On entend sa flûte dans la brise de printemps, apportant la chaleur après le froid d'hiver. Il incarne donc aussi la pureté et le spirituel de la musique. Selon cette légende, Kokopelli apporte la bonne fortune et la prospérité à celui qui écoute ses chansons. Sa flûte annonce sa venue et à son départ la récolte est abondante et toutes les femmes sont enceintes.
Kokopelli estestas doncdo unepozitiva divinité positivediaĵo, adoréeadorata desde la indiensindianoj [[ NavajosNavaĥoj]], [[ HopiHopioj]], [[ ZuñiZunioj]], [[ AnasaziAnasazioj]], [[ HohokamHohokamaoj]], [[ MogollonMogolonoj]], [[ CultureKulturo Fremont| FremontFremonto]], [[Hope ( indienindiano)|Hope]], [[ MimbreMimbreo]] sj, [[Tewa Nepokwa'i]]. Kokopelli estestas aussiankaŭ révérérespektegata nuntempe de nosla joursidoj parde des descendants desla [[Taos]] etkaj dude peuplela popolo [[Acoma]]. SonLia nomnomo estkonsistas composé deel « KOKO » pourpor lela boisligno etkaj « Pilau » pourpor la bosseĝibo en langue Navajonavaĥa etlingvo sekaj prononceprononciĝas kô kô pel´ lê. UneAlia autre étymologieetimologio en languezunia Zunilingvo rapprocheproksimigas « Koko » deal DieuDio etkaj « Pelli » dual nomla d’une mouche voleusenomo de dessertŝtela quidezerta portemuŝo, aussikiu uneankaŭ bossehavas etĝibon unekaj trompeelstaran nasalenazan proéminenterostron. Il porteLi aussihavas d’autresankaŭ nomsaliajn telsnomojn quekiaj: « Kokopilau », « Kokopele », « Kokopetiyot » etkaj "Olowlowishkya". ▼Dans d’autres enfin, il possède un phallus proéminent voire détachable qui flotte en aval et qui, non détecté, imbibe les demoiselles se baignant dans le fleuve. C’était un grand honneur pour la femme de l’avoir comme « compagnon d’un temps de rêve » lors de sa venue dans un village.
Ekzistas ankaŭ ina formo nomata « Kokopelli Mana » prezentata kelkfoje kiel la edzino de Kokopelli, kiu delogas la virojn. Ŝi ĉiam nokte vagas, serĉante por sekse helpi iun. En la hopia lingvo, Mana estas « virino; edzino. »
▲Kokopelli est donc une divinité positive, adorée des indiens [[Navajos]], [[Hopi]], [[Zuñi]], [[Anasazi]], [[Hohokam]], [[Mogollon]], [[Culture Fremont|Fremont]], [[Hope (indien)|Hope]], [[Mimbre]]s, [[Tewa Nepokwa'i]]. Kokopelli est aussi révéré de nos jours par des descendants des [[Taos]] et du peuple [[Acoma]]. Son nom est composé de « KOKO » pour le bois et « Pilau » pour la bosse en langue Navajo et se prononce kô kô pel´ lê. Une autre étymologie en langue Zuni rapproche « Koko » de Dieu et « Pelli » du nom d’une mouche voleuse de dessert qui porte aussi une bosse et une trompe nasale proéminente. Il porte aussi d’autres noms tels que « Kokopilau », « Kokopele », « Kokopetiyot » et "Olowlowishkya".
Il existe aussi son double au féminin qui est appelée « Kokopelli Mana » présentée aussi parfois comme l’épouse de Kokopelli qui séduit les hommes. Elle était toujours en vagabondage la nuit, recherchant quelqu'un à aider sexuellement. Dans la langue des indiens Hopi, Mana est « femme; épouse. »
-->
== Universala diaĵo ==
Kokopelli estas la sola persono antropomorfa konata sur roka pentraĵo, kiu havas nomon, identecon kaj klara genro. Iuj komparis lian gravecon por la indianoj de la okcidenta sudo al tiu de [[Abrahamo]] por la judoj kaj al tiu de [[Paul de Tarse|sankta Paŭlo]] por la kristianoj.
<!--
Kokopelli est le seul personnage connu anthropomorphique sur peinture rupestre à avoir un nom, une identité et un genre établis. Certains ont comparé son importance chez les Indiens du Sud-ouest à celui d'[[Abraham]] chez les Juifs et celui de [[Paul de Tarse|saint Paul]] chez les Chrétiens.
Kokopelli ressemblesimilas àal [[Osiris]] dansen la religionegipta égyptiennereligio. EtKa, commekiel Osiris, illi ahavas unseksan lien avec le sexeligilon. PasNe dansen unemalpura connotation salesenco, maissed tiuj, ceŭkiuj quiadoras l'adorentĝin croientkredas en la créationkreado dude mondela mondo. Osiris estestas lela DieuDio de la fertilitéfekundeco (de mêmesame quekiel la significationsignifo dude la sexesekso), commekiel nouspruvas leal prouveni salia couleurverda vertekoloro. Kokopelli estestas basébazita sur la mêmesama véritéveraĵo. IlsAmbaŭ sontestas tousprezentataj lesen deŭ représentés dans lela cielĉielo parper la mêmesama constellationkonstelacio - [[OrionOriono (constellationkonstelacio)|OrionOriono]].
En la kulturoj de multaj terpopoloj, estas kutime simbolo, kiu estas rekonebla de ĉiuj, indikanta la kernon de ilia kredsistemo. La egipto havis simbolon de eterneco - la Ankh. En aliaj antikvaj kulturoj [[okangulo]], aŭ cirklo, indikas senrompan linion, kiu simbolas la nedistingeblecon inter la Komenciĝo kaj la Fino. La kristanoj havas la krucon, simbolon de la elaĉeto, kiu kondukas al la eterna vivo. la indiĝenaj amerikanoj havas la [[preĝrado]]n (''Prayer Wheel''), simboligo de la kvar direktoj de kie ŝprucas la potenco kaj la vivo. La kristanaj amerikaj indianoj ofte kunigas la du, kio donas riĉan kombinon de tradicio kaj de nova kredo. La bildo de Kokopelli estas simbolo de la vivkreado. La popolo, kiu ĉiam konis kaj adoris Kokopelli pluvivigis tiun kredon netuŝita jarcenton post jarcento portante tiun konon proksime de siaj koroj kaj amante ĝin.
Multaj aliaj indianoj ne plu konas la signifon de Kokopelli krom tiu disdirata de la blankuloj.
La legendo de Kokopelli estas pura religia koncepto kaj, tial, estas nekredabla eraro trakti ĝin kiel « ŝerco » aŭ distraĵo. La indianoj povas juĝi blasfema ĝian transformon en dekoracian artiklon ekster ĝia plej profunda signifo.
Dans les cultures de nombreŭ peuples de la terre, il y a habituellement un symbole qui est reconnaissable par tous indiquant le noyau de leur système de croyance. L'Égyptien a eu un symbole d'éternité -- l'Ankh. Dans d'autres cultures antiques un [[octogone]], ou un cercle, indique une ligne ininterrompue symbolisant l’indistinguable entre le Commencement et la Fin. Les chrétiens ont la Croix, symbole de la rédemption qui mène à la vie éternelle. Les Américains indigènes ont la [[roue de prière]] (''Prayer Wheel''), symbolisation des quatre directions d’où jaillissent la puissance et la vie. Les Indiens d'Amérique chrétiens combinent souvent les deŭ, ce qui donne une combinaison riche de tradition et de nouvelle croyance. L'image de Kokopelli est un symbole de la création de la vie. Le peuple qui a toujours connu et adoré Kokopelli a maintenu cette croyance intacte siècle après siècle portant cette connaissance près de leurs cœurs et l’aimant. Beaucoup d'autres Indiens ne connaissent plus la signification de Kokopelli en dehors de celle véhiculée par l'homme blanc.
La légende de Kokopelli est un pur concept religieŭ et, comme tel, c’est une erreur incroyable de le traiter comme une « plaisanterie » ou un amusement. Il peut être jugé blasphématoire par les Indiens de le transformer en un article décoratif hors de sa signification la plus profonde.
-->
== Lia portreto ==
La ĝibo de Kokopelli estas kelkfoje prezentata kiel arko, kiu kovras tute lian dorson. Alifoje, ĝi kovras nur la malsupran duonon. Liaj brakoj estas kutime prezentataj en formo de "Vo" kun kubutoj direktitaj malsupren, alteren. Lia
<!--La bosse de Kokopelli est parfois représentée comme un arc qui couvre entièrement son dos. D'autres fois, elle en couvre seulement la moitié inférieure. Ses bras sont habituellement représentés en forme de "V" avec ses coudes dirigés vers le bas, vers la terre. Sa jambe avant est habituellement représentée en symétrie de la ligne formée par sa bosse. De même, sa jambe arrière est habituellement représentée en continuité de la ligne de son corps. La flûte, qui est réellement un nez, est habituellement représentée comme une ligne droite, ou une paire de lignes droites. Parfois, cependant, elle est courbée. Souvent, elle a une extrémité à bulbe - comme l'extrémité d'une [[clarinette]] ou d’un [[tromblon]]. Un nombre pair d’éléments compose la crête sur la tête de Kokopelli. Dans la culture des Pueblos, la crête de fête représente les antennes de la sauterelle, auquel il est parfois associé. Comme représentant du monde des esprits, il apparaît avec des plumes sur sa tête. Dans d'autres descriptions, la crête sur sa tête représente les rayons de lumière.
antaŭa kruro estas ofte prezentata simetrie de la ĝibolinio. Same, la malantaŭa kruro estas kutime prezentata kiel daŭrigo de la korpolinio. La fluto, kiu vere estas nazo, estas kutime prezentata kiel rekta linio, aŭ paro de rektaj linioj. Kelkfoje, tamen, ĝi estas kurba. Ofte, ĝi prezentas bulban finon - kiel la fino de [[klarneto]] au de [[funelpafilo]]. Malpara nombro de elementoj konsistigas la kreston sur la kapo de Kokopelli. En la kulturo de la puebloj, la festa kresto prezentas la antenojn de la lokusto, al kiu ĝi estas kelkfoje asociita. Kiel reprezentanto de la spiritmondo, ĝi aperas kun plumoj sur la kapo. En aliaj priskriboj, la kresto sur la kapo prezentas la lumradiojn.
Quand il est présent, le phallus de Kokopelli est exceptionnellement long et droit, symbolisant les graines fertiles de la reproduction humaine. Il est d'habitude étiré vers le haut du corps et est parfois seulement représenté comme une ligne unique ou une flèche. Son phallus est clairement peint sur un mur de plus de mille ans dans le Parc national [[Mesa Verde]]. Il est souvent dit que l'image de Kokopelli a été "nettoyée" au cours des années (son phallus est moins souvent visible) dû, en partie, à l'influence des prêtres Catholiques qui ont poussé fort le Christianisme chez les habitants du pays du Sud-ouest américain.
Kiam ĝi ĉeestas, la faluso de Kokopelli estas ege longa kaj rekta, simbolanta la fekundajn semojn de la homa reproduktado. Kutime, ĝi estas plilongigita al la korpa supro kaj kelkfoje prezentata kiel unika linio au sago. Lia faluso estas klare pentrita sur muro pli ol miljara en la nacia parko [[Mesa Verde]]. Ofte diratas ke la bildo de Kokopelli estis "viŝita" laŭlonge de la jaroj (lia faluso estas malpli ofte videbla) parte pro la influo de la katolikaj pastroj, kiuj forte pelis kristianismon al la loĝantoj de la amerika okcidenta suda regiono.
-->
== La legendaj rakontoj ==
=== Kokopelli kaj la bestoj de la arbaro ===
Iam, ĉe la rando de superkreskanta arbaro, estis vilaĝeto; La vilaĝanoj ĉasis en la arbaro kaj vivis feliĉaj en la kavernoj kavigitaj en la klifo.
<!--Il était une fois, à l’orée d'une forêt lŭuriante, un petit village. Les villageois chassaient dans la forêt et vivaient heureŭ dans des cavernes taillées dans la falaise.
En tiu vilaĝo, vivis vidvino kaj ties knabeto kies nomo estis Kokopelli. Ili estis tre malriĉaj kaj Kokopelli helpis al la domvivo, plukante sovaĝajn fruktojn en la tute proksima arbaro.
Iam, kiam li serĉis sovaĝajn figojn en profunda arbareto en la arbaro, la juna Kokopelli estis timigita de agonia ĝemo basa kaj profunda. Singardeme, li direktiĝis al la raslo. Estis griza lupo kaptita de kaptilo. Vidante Kokopelli alproksimiĝi, la griza lupo muĝis kaj montris blankajn kaj pintajn blankajn dentojn. « Mi ne intencas malbonon al vi » diris Kokopelli alproksimiĝante singardeme al la lupo kaj per sia tuta forto, li provis malfermi la kaptilon. Ve, liaj manetoj ne estis sufiĉe fortaj.
Dans ce village, vivaient une veuve et son petit garçon dont le nom était Kokopelli. Ils étaient très pauvres et Kokopelli aidait à la vie de la maison en cueillant des fruits sauvages dans la forêt toute proche.
Vidante ke la lpo estis mortanta, la knabeto ne forcedis kaj le denove provis kaj denove kaj denove. Ĝis kiam fine, helpe de bastono kaj per sia tuta forto, Kokopelli malfermis la kaptilon, kriegante. Elĉerpita, li retroiris kaj peze falis. Post liberigo, la griza lupo malaperis, lamante en la fundon de la arbaro.
Kun kora varmo kaj tre feliĉa, Kokopelli reiris direkte al domo, forgesante ke li havos nenion por manĝi ĝis la nokto. Tamen, lia ĝojo ne daŭris. Alproksimiĝante de la vilaĝo, li konstatis ke la vilaĝanoj estis frapitaj per subita malsano. Dum lia mallonga foresto, terura plago estis frapinta unujn la aliajn, inkluzive de la patrino de Kokopelli, kiu ne estis indulgita.
Un jour, comme il cherchait des figues sauvages dans un profond bosquet dans la forêt, le jeune Kokopelli fut effrayé par un gémissement d’agonie bas et profond. Avec précaution, il suivit la direction du râle. C'était un loup gris pris dans un piège. En voyant Kokopelli s’approcher, le loup gris gronda et montra des grandes dents blanches et pointues. « Je ne vous veŭ pas de mal » dit Kokopelli en s’approchant prudemment du loup et avec toute sa force, il essaya d’ouvrir le piège. Hélas, ses petites mains n'étaient pas assez fortes.
En voyant que le loup était mourant, le petit garçon ne renonça pas et il essaya de nouveau et de nouveau et de nouveau. Jusqu'à ce que finalement, avec l'aide d'un bâton et toute sa force, Kokopelli ouvrit le piège en hurlant. Épuisé, il recula et tomba lourdement. Une fois libéré, le loup gris disparut en boîtant dans les profondeurs de la forêt.
Tiunokte, ĉe la litkapo de sia patrino, li tenis al ŝi la manojn sed lia patrino ne plibone fartis. Konsciante sian nepovecon, Kokopelli kuris el la kaverno al la arbaretoj, kun larmoj fluetantaj sur siaj vangoj. Li kuris kaj kuris, ĝis kam li ne povis plu iri kaj eksidis, la ŝultrojn skuitajn per singultoj. Subite, li aŭdis movojn proksime en la arbedaroj kaj levis la kapon. La matena lupo rigardis lin je malpli ol ŝtonĵeta distanco !
Avec un chaud au cœur et très heureŭ de lui, Kokopelli reprit la route de la maison, oubliant qu'il n’aurait rien à manger jusqu’à la nuit. Cependant, sa joie fut de courte durée. En s'approchant du village, il vit que les villageois avaient été frappés d’une maladie soudaine. En sa courte absence, un fléau épouvantable avait frappé rapidement les uns et les autres, y compris la mère de Kokopelli qui n’avait pas été épargnée.
Rigardante, la lupo ekretroiris al la arbaretoj. Instinkte, Kokopelli postiris ĝin. Tra la arbedaroj kaj sub la arboj, Kokopelli atingis senarbejon, kie li estis ĉirkaŭata de la arbarbestoj. « Via popolo ĉasis pli ol ĝi bezonis kaj ĝi ege reduktis nian nombron. La homo malobeis la leĝon inter ni kaj la naturo. La malsano estas via puno. Vi, tamen estas malsama. La griza lupo diris al ni vian kuraĝon kaj bonecon. Eble estas ankoraŭ espero por vivi harmonie kaj kune malgraŭ tio » muĝis la blanka urso.
Cette nuit-là, au chevet de sa mère, il lui tint les mains mais sa mère n'alla pas mieŭ. En sentant son impuissance, Kokopelli courut hors de la caverne vers les bois, des larmes ruisselant sur ses joues. Il courut et courut, jusqu'à ce qu'il ne puisse plus avancer et s’assit, les épaules secouées de sanglots. Soudainement, il entendit des mouvements dans les buissons tout près et releva la tête. Le loup du matin le regardait fixement à moins d'un jet de pierre !
Je granda miro de Kokopelli, la griza lupo, kiun li savis, parolis kaj diris : "Ĉiu el ni konsentos al vi talenton. Tiam vi devos vojaĝi por alporti sanon al via tuta popolo."
Tout en le regardant, le loup se mit à reculer vers les bois. Instinctivement, Kokopelli le suivit. A travers les buissons et sous les arbres, Kokopelli se retrouva dans une clairière, entouré par les animaŭ de la forêt. « Ton peuple a chassé plus qu'il n'avait besoin et il a réduit énormément notre nombre. L'homme a violé la loi entre nous et la nature. La maladie est votre punition. Toi, cependant, tu es différent. Le loup Gris nous a dit ton courage et ta bonté. Peut-être y a-t-il un espoir pour vivre harmonieusement ensemble après tout » gronda l’ours blanc.
Aŭdante tiujn parolojn, Kokopelli sentis siajn okulojn fermiĝi kaj li eniris profundan dormon. En lia somnolo, ĉiu besto - la blanka urso (la resanigo), la blanka lupo (la inteligenteco), la rano (la kanzonkantisto) kaj la kojoto (la humuro), donis al li talenton kaj fine la plej grava el ĉiuj gardistoj, la aglo, lokis lignan fluton koloritan per la kvar koloroj de la kvar finoj de la tero - la blua (la nordo), la oranĝa (la okcidento), la purpura (la sudo), la flava (la oriento) - ĉe la flankon de Kokopelli.
Au grand étonnement de Kokopelli, le loup gris qu’il avait sauvé parla et dit : "Chacun d'entre nous t’accordera un don. Tu devras alors voyager pour apporter la santé à tout ton peuple."
Post tio, Kokopelli ne nur resanigis la pentintajn vilaĝanojn, sed li komencis sian longan vojaĝon. Liaj aventuroj nur komencis...
Sur ces paroles, Kokopelli sentit ses yeŭ se fermer et il tomba dans un profond sommeil.
Dans sa somnolence, chaque animal – l’ours blanc (la guérison), le loup blanc (l'intelligence), la grenouille (le chanteur de chansons) et le coyote (l'humour), lui donna un don et finalement le plus grand de tous les gardiens, l'Aigle, plaça une flûte en bois colorée des quatre couleurs des quatre extrémités de la terre - le Bleu (le Nord), l'Orange (L’Ouest), Pourpre (Le Sud), Jaune (L'Est)- aŭ côtés de Kokopelli.
Après cela, non seulement Kokopelli guérit les villageois repentants, mais il commença aussi son long périple. Ses aventures ne faisaient que commencer…
-->
=== Kokopelli kaj la virinoj de maizo ===
<!--
|
