Aralo: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto: no:Aralsjøen estas artikolo elstara |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: war:Dagat Aral; cosmetic changes |
||
Linio 1:
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="float:right; empty-cells:show; width:31%; margin-left:1em; margin-bottom:0,5em; background:#EBE099;"
!colspan="2"|[[
|-
!colspan="2" align=center bgcolor="#EBE085" | '''Datoj'''
Linio 24:
|Aliaj: || la surfaco ŝrumpiĝas
|}
'''Aralo''' ('''Arala maro''', '''Arala lago''' aŭ '''Aral-lago''') ([[kazaĥa lingvo|kazaĥe]] ''Aral tenizi'') estas [[senelflua lago|senelflua]] [[sala lago]] en [[Azio]], kiu kuŝas en [[baseno]] de [[basebeno de Turan]]. Ĝi apartenas duone al
El la jaro [[1852]] ekzistas sciigoj pri riĉeco de ĉirkaŭlaga areo je [[karpo]]j, [[vulpo]]j, [[antilopo]]j, [[siluro]]j, [[acipensero]]j, [[pelikano]]j, [[mevo]]j, [[erinaco]]j kaj [[tigro]]j.
Linio 34:
[[Dosiero:Karte aralsee.jpg|thumb|left|180px|Komparo de [[1850]] (nigra linio) kaj [[2004]] (satelita foto)]]
[[Dosiero:Aral sea 1985 from STS.jpg|thumb|left|180px|Satelita foto de Aralo de aŭgusto de [[1985]]]]
La ĉefaj alfluantaj riveroj estas
Ekde [[1960]] ĝis [[
Ekde 2002 la [[Vozroĵdenija (insulo)|insulo Vozroĵdenija]] en la Arala lago iĝis [[duoninsulo]]. Oni antaŭvidas la dividiĝon de la Granda Arala Lago de [[2006]] ĝis [[2008]] al okcidenta, profunda, parto kaj orienta, malprofunda, parto. Oni prognozis ankaŭ la dispartiĝon de la Malgranda Arala Lago al pli malgrandaj lagetoj, sed la destinon de tiu lago povas ŝanĝi lastatempa aktiveco de Kazaĥstano (vd. sube). La urboj [[Aral (urbo)|Aral]] (pli frue ruse ''Aralsk'') ĉe la norda kaj Mujnak ĉe la suda bordo, kiuj en [[1960]] situis ĉeborde, situis en ([[2003]]) jam 100 km for de la iama bordlinio.
La forkonduko de la granda akvokvanto, kiu okazis ekz. el la rivero [[Amudarja]] tra la
== Ekologiaj postsekvoj de la sekiĝo ==
Samtempe altiĝis la enhavo de [[salo]] je 2,6% (oni mezuris eĉ jam 4,5%), kio rezultigis kompletan pereon de [[fiŝo
Multaj loĝantoj de la ĉirkaŭo suferas je diversaj kronikaj malsanoj. Ankaŭ la mortemo de infanoj estas tre alta. Oni kalkulas, ke ĉ. 25% de
== Restariga agado en la regiono ==
Linio 51:
La en la lago situanta insulo Vozroĵdenija (ruse ''de Renaskiĝo'') servis por la sovetia armeo ekde [[1936]] ĝis [[1991]] kiel testejo de [[biologiaj armiloj]]. Interalie oni eksperimentis tie per [[antrakso]] (''Bacillus anthracis''), [[pesto]] (''Yersinia pestis'') kaj [[tularemio]] (''Francisella tularensis''). La oficiroj de [[Uzbekio]] kaj [[NATO]] timas, ke la teroristoj tie povas trovi materialon por biologiaj armiloj. Alia risko estas, ke ratoj kaj aliaj malgrandaj animaloj, antaŭe loĝintaj en insulo, ja povas nun transporti trans la iama lagofundo peston (aŭ simile danĝeran malsanon) al loĝataj partoj de Uzbekio. Dum kelkaj jaroj okazis komuna agado de la du ŝtatoj pri konservado kaj utiligado de la restintaj materialoj. Tiu agado tamen ricevis fortan kritikon de mediprotektadaj rondoj kiel ne sufiĉa.
Siavice la registaro de Kazaĥio ekde la jaro [[2003]] konstruas [[digo]]n, kiu plene disigos
== Fontindikoj ==
<references />
Linio 80:
{{LigoElstara|lmo}}
{{LigoElstara|no}}
{{LigoLeginda|es}}▼
{{LigoLeginda|lt}}
▲{{LigoLeginda|es}}
[[ar:بحر آرال]]
Linio 129 ⟶ 128:
[[nl:Aralmeer]]
[[nn:Aralsjøen]]
[[no:Aralsjøen]]
[[oc:Mar d'Aral]]
[[os:Аралы денджыз]]
Linio 156 ⟶ 155:
[[vi:Biển Aral]]
[[wa:Mer d' Aral]]
[[war:Dagat Aral]]
[[zh:鹹海]]
[[zh-yue:鹹海]]
|